Göksel KURT Türkçe Öğretmeni1 1. BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU.

... konulu sunumlar: "Göksel KURT Türkçe Öğretmeni1 1. BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU."— Sunum transkripti:

1 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni1 1. BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU

2 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni2 Türkçe kelimeler kendine özgü bazı özellikler gösterirler, böylelikle yabancı kelimelerden ayırt edilirler. İşte bu özelliklerden biri, büyük ünlü uyumudur. Buna “kalınlık incelik uyumu” da denir.

3 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni3 İki kuralı vardır. 1. Türkçe bir kelimenin ilk hecesindeki sesli harf ince ise diğer hecelerdeki sesli harflerde ince olur.  Öğütlerimiz ö: ince ü: ince e: ince i : ince

4 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni4 2. İlk hecedeki sesli, kalın ise diğerleri de kalın olmalıdır.  koyunlar o: kalın u: kalın a: kalın

5 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni5 Büyük Ünlü Uyumunun Bazı Özellikleri

6 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni6 1. Türkçe oldukları halde zamanla ses değişikliğine uğramış kelimeler büyük ünlü uyumuna uymazlar. AslıDeğişmişi  Almaelma  Anaanne  Kangıhangi  Kal’akale  Karındaşkardeş

7 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni7 2. Türkçemiz’e yabancı dillerden girmiş bazı kelimeler büyük ünlü uyumuna uymayabilir.  İnsan (i: ince; a: kalın Uymaz)  Dünya (ü: ince; a: kalın Uymaz)  Kitap (i: ince; a: kalın Uymaz)  Gazete (a: kalın; e: ince Uymaz)  Otomobil (o: kalın; i: ince Uymaz)  Televizyon (e/i: ince; o: kalın Uymaz)

8 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni8 DİKKAT! Bazı yabancı kelimeler büyük ünlü uyumuna uyabilir. İskele ( İtalyanca ) Sosyal( Fransızca ) Radyo( İngilizce ) Emniyet( Arapça )

9 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni9 3. Birleşik kelimeler ve tek heceli kelimelerde büyük ünlü uyumu aranmaz.  Kadıköy  Gecekondu  Ayşekadın  Okuyabilirim  Türk  Dört  Alt

10 Göksel KURT Türkçe Öğretmeni10 DİKKAT Bazı ekler, eklendiği kelimenin son hecesindeki sesli harfe uymaz ve BÜU’ nu bozar. -ki: akşamki, sabahki -ken: koşarken, oynarken -()yor: seviyor, görüyor -leyin: akşamleyin, sabahleyin -()mtrak: ekşimtrak, yeşilimtrak -daş: gönüldaş, meslektaş