MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA ve TERBİYE

... konulu sunumlar: "MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA ve TERBİYE"— Sunum transkripti:

1 MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA ve TERBİYE
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-SAMSUN

2 Budamanın Amaçları Meyve ağaçlarında fizyolojik dengeyi en kısa zamanda oluşturmak ve korumak Gövde üzerinde düzenli ve dengeli bir taç oluşumu sağlamak Bakım, derim, zararlılarla savaş vb. teknik işleri kolaylaştırmak Karbon asimilasyonunu arttırmak amacıyla ışığın ağacın iç kısımlarına daha iyi girmesini sağlamak yaprak yüzeylerini arttırmak Periyodisite yi önlemek Meyve kalitesini iyileştirmek Ağaca iyi şekil vermek

3 Budama Tekniği Ağaçlar fizyolojik devrelerden hangisinde ise ona göre budanmalıdır Şekillendirme devresinde budama işlemleri odun dallarına uygulanmalı, zorunlu olmadıkça meyve dallarına dokunulmamalıdır. Verime yatmamış genç ağaçlarda yapılan sert budamalar çiçek gözü teşekkülünü engellediği için ağaçların gençlik kısırlığı devresinin uzamasına neden olur. Gövde üzerinde tacı oluşturan ana dallar aynı yükseklikte ve eşit açılarla dağıtılmalı, eşit kuvvette olmalıdır.

4 BUDAMANIN FİZYOLOJİK ESASLARI
Meyve ağaçlarında 1. Gençlik Devresi : tohumun çimlenmesi ile ağacın verime başlaması arasında geçen devre 2. Olgunluk (Verim) Devresi : verime başlama zamanıyla, verimden düşünceye kadar geçen devre olgunluk 3. Yaşlılık Devresi : Olgunluk devresini izleyen fizyolojik yaşam devresidir.

5 meyve ağaçlarında CH/N>1 ise çiçek tomurcuğu,
CH/N<1 ise sürgün oluşumu daha fazla olur CH/N=1 ise fizyolojik dengededir

6

7 Ana dalların gövde ile yaptıkları açılar >45 olmalıdır.

8 Verim çağındaki bir ağaçta durgun dönemde yapılan budamada çıkarılacak dallar

9 Farklı Genişlikteki Dalların Gelişme Durumları.

10

11 Dar açılı olan dalların direnci zayıf olduğu için çabuk kırılır

12 Kesim Şekilleri

13 ZAMANLARINA GÖRE BUDAMA :
1. KIŞ BUDAMASI : Meyve ağaçlarını budamak için en uygun dönem, yaprak dökümünü izleyen günlerle ilkbahar gelişme periyodunun başlaması arasında geçen dönemdir. Kışı ılık geçen yerlerde meyve ağaçlarının kış dinlenmesine girmelerinden sonraki süre, budama bakımından, en uygun bir zaman dilimidir. Çünkü bu devrede hem işçi temini yaza göre daha kolay hem de ağaçlarda yapraklar olmadığı için çıkarılacak dallar kolaylıkla tespit edilebilir. Ancak kışı sert geçen yerlerde şiddetli donlardan önce, budamanın yapılması doğru olmaz, don tehlikesi geçtikten sonra budama yapılmalıdır.

14 Yaz budaması yaparken meyve / yaprak oranına dikkat edilmelidir.
2. YAZ BUDAMASI : Yaz boyunca meyve ağaçlarında sürgünlerin seyreltilmeleri, uç alma, bükme, eğme, dalların birbiriyle karşılıklı olarak bağlanmaları ve açıların genişletilmeleri, daraltılmaları gibi yapılan işlemlerin tümüne yaz budaması denir. Yazın yapılan budamalar kışın yapılanlara göre daha fazla bodurluk sağlar. Yaz budaması yaparken meyve / yaprak oranına dikkat edilmelidir. Yaz budamasında amaç, meyvelerin daha iyi renklenmelerini sağlamak, vegetatif gelişmeyi düzenlemek, kış aylarında yapılacak budama işlemlerini azaltmak ve derim işleri ile kültürel etkinlikleri kolaylaştırmaktır.

15 MEYVE AĞAÇLARINDA DALLAR
Yumuşak Çekirdekli Meyveler (Elma, Armut, Ayva vb.) - Topuz - Lamburt - Kese - Kargı - Dalcık - Çıtanak Sert Çekirdekli Meyveler (Şeftali, Erik, Kayısı, Kiraz, Vişne vb.) - İyi Meyve Dalı - Kötü Meyve Dalı - Karışık Meyve Dalı - Mayıs Buketi

16 ELMADA DAL ŞEKİLLERİ Sürgün (Odun) Dalı Dalcık C:D: Kargı E:F: Topuz Çiçek (Meyve ) Tomurcuğu Sürgün Tomurcuğu

17 Elmada meyve gözlerinin fenolojik gelişmesi

18 SERT ÇEKİRDEKLİ MEYVELERDE DAL YAPISI :
1. Yaprak gözü 2. Meyve gözü 3. Yaprak-meyve gözü 4. İki yaprak gözü 5. İki meyve gözü Meyve+1 yaprak

19 1. İyi meyve dalı 2. Kötü meyve dalı 3. Karışık meyve dalı

20 ŞEFTALİDE DALLAR Odun Dalı İyi Meyve Dalı Karışık Meyve Dalı Fena Meyve Dalı Üzerinde Buketler Bulunan Dal

21 Desteksiz Sistemler ♥ Goble (çanak, kase, vazo) – Kiraz, şeftali, kayısı (elma ve armut) Düşük Yoğunluk (25-50 ağaç/da) İskelet dallar desteğe ihtiyaç duyabilir ♥ Lider Dallı – Elma, şeftali, kiraz Orta Yoğunluk ( ağaç/da) Konikal yüzey ♥ Modifiye Lider – Armut,kiraz, şeftali,erik Goble ve Lider dallının birleşimi

22 A-GOBLE ŞEKLİ Çok uzun zamandan beri bilinen ve meyve ağaçlarına nemli bölgelerde uygulanan bir budama şeklidir. Genellikle üç ana daldan ve bu ana dallar üzerindeki 1-2 yardımcı daldan oluşmaktadır. Orta kısım boş bırakıldığından güneşlenme artmakta ve nemden kaynaklanan hastalık etmenlerinin etkisi azaltılmaktadır

23 Goble (çanak,vazo)

24 Goble Sisteminin uygulanması
Yeni Dikilmiş Dikim Budaması Yapılmış 1 sezon sonraki gelişme Budama sonrası

25 DORUK DALLI ŞEKİL : Kurak bölgeler için uygun ve yararlı bir şekildir. Genellikle, taç 3 ana dalla, orta kısımda gelişen bir doruk dalından oluşur. Elma armut, şeftali, kayısı, vişne vb. meyve ağaçlarına kolaylıkla uygulanabilir. Bu şeklin Goble şeklinden farklı yönü, ortasında bir doruk dalının bulunması ve değişik doruk dallı şekilden farkı ise, doruk dalının şekillenmeden dik olarak büyümesine devam etmesidir.

26 Birinci kat Yeni Dikim 1.Yıl

27 Üçüncü kat İkinci kat 2.Yıl 3.Yıl

28 Lider Dallı İskelet Dallar

29 DEĞİŞİK DORUK DALLI ŞEKİL (Modified Leader):
Bu budama şekli gövde muntazam aralıklarla sarmal (spiral) olarak dağılmış 4-5 dalın oluşturduğu bir şekil olup kuvvetli ve dipten itibaren sürgün yapan yumuşak ve sert çekirdekli meyve tür ve çeşitleri için uygundur. Gövde üzerinde düzenli dal oluşturmayan meyve tür ve çeşitlerine gövdede boşluk kalması nedeniyle bu şekli vermek güç olur.

30 Tepe kesimi 1. Büyüme Sezonu

31 Modifiye Lider Budama/Terbiye Sistemi
1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl

32 Üçüncü Ve Takip Eden Diğer Yıllarda Budama

33 Şemsiye (Spur Delicious)

34 Şemsiye Armut

35

36 VERİM BUDAMASININ PRENSİPLERİ :
1-Meyve ağaçları yaşlandıkça veya sürgün gelişmeleri yetersiz olmaya başlayınca daha şiddetli budanmaları gerekir. 2-Ana dallar tek tek ele alınmalı, bunlar üzerinde dikine büyüyen birbiri üzerine gelen dallar var ise çıkartılmalıdır. 3-Ana veya yardımcı dallardan çıplaklaşmaya yönelenler kısa kesilerek boş yerlerde yeni dalların oluşturulmasına çalışılır. 4-Meyve dallarından bir kısım özellikle yaşlı olanları kesilerek atılır. 5-Kuru,hastalıklı veya zayıflamış dallar diplerinden kesilerek çıkarılır. 6-Bir ana veya yardımcı dal üzerinde fazla miktarda meyve dalı oluşmuş ise bunlar arasında seyreltme yapılır. 8-Meyve ağırlığı nedeniyle eğilerek açıları genişlemiş dallar diğer dallara bağlanarak eski hallerine getirilir.

37 MODERN MEYVECİLİKTE BUDAMA /TERBİYE SİSTEMLERİ :
- İNCE İĞ (Slender spindle) SİSTEMİ - MERKEZİ LİDER (Vertical axis) SİSTEMİ TELLİ TERBİYE SİSTEMİ

38 Taç hacimlerinin ışık alımına etkisi

39 Tarihsel Gelişim ♥ M9 anacı kullanarak çok yoğun dikim sistemi ilk olarak 1970’lerin başlarında Hollandalılar (İnce iğ=Slander Spindle) ve Fransızlar (Vertikal axis=Yatay eksen) tarafından geliştirildi. ♥ New Yorklu elma üreticilerinde ilk hareket düşük yoğunluklu meyve bahçelerinde (25-50 ağaç/da), çöğür anaçlı merkezi liderli terbiyeli bahçelerde (60-75 ağaç/da) ve yarı kuvvetli anaçlarda (MM 111, MM106, M7) başlamıştır.

40 Slander Spindle (İnce İğ)- Hollanda
♥ Yoğun ( ağaç/da)ve çok yoğun ( ağaç/da) ♥ İnce konik kanopi ♥ Bodur anaç kullanımı (M9) ♥ Kazık ve tellerle destekleme ♥ Vigor, lider dalın eğilmesi ile kontrol edilir.

41 İNCE İĞ TERBİYE ŞEKLİ Sık dikilmiş bahçelerde alçaktan oluşmuş küçük bir çatı ve bunu izleyen liderden çıkmış küçük meyve dalcıkları ile ömrü boyunca bir herekle desteklenmeyi gerektiren ve konik şeklinde gelişen ağaçlar şeklinde tanımlanmaktadır.

42 Slender Spindle Hollanda
Kıvırmalar

43 İnce iğ (Slander Spindle) Şeklinin Oluşturulması
1.Yıl 2. Yıl 3.Yıl 4. Yıl

44 Slender Spindle

45 Çok Sıralı Uygulamalar

46

47

48 Dallara ağırlıklar asılması

49 Düşey Eksen (=Vertikal axis) -Fransa
♥ Orta yoğunluk ( ağaç/da) ♥ Dominant lider dala göre dar ve uzun taç ♥ Yarı bodur anaçlara daha uygun (M9’a göre MM 106) ♥ Tellerle destekleme ♥ Vigor kontrolü meyveli lider dal tarafından

50 Düşey Eksen - Fransa

51 Vertical Axis

52 Düşey Eksen Sisteminin Oluşturulması

53 TELLİ TERBİYE SİSTEMİ

54

55

56

57

58

59 Düzeysel Terbiye Şekilleri
Dikey Sistemler ♥ Espalier (Fransa):Duvar veya çardak için klasik terbiye sistemi ♥ Palmet (İtalya) ♥ Hedgerow (Britanya) Yatay Sistemler ♥ Lincoln Canopy (Yeni Zelanda) ♥ Ebro espalier (New Zealand)

60 Palmette Çalısıra

61 Palmette Destek Sistemi

62

63

64 T sistemi Yeni Zelanda

65 Lincoln Canopy Canopy yapısı Spray şekli

66 Teşekkürler Teşekkürler