Çekin Ödenmemesi Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu.

... konulu sunumlar: "Çekin Ödenmemesi Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu."— Sunum transkripti:

1 Çekin Ödenmemesi Doç. Dr. Mübariz YOLÇİYEV Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku ABD © myolcu

2 Çekin Ödenmemesi I. Kavram Çekin ibraz süresi içinde yetkili hamil tarafından bankaya ibarzına rağmen hesapta yeterli karşılığı olmaması veya başka nedenlerle ödenmemesidir. © myolcu

3 Çekin Ödenmemesi Değişik nedenlerle çekin ödenmediği görülebilir: – Çek üzerindeki imzanın düzenleyene ait olmadığının anlaşılması – Çekin sahte veya tahrif edilmiş olduğunun ortaya çıkması – Çek hamilinin hak sahibi olmadığının veya yetkili hamil olmadığının anlaşılması – İbraz edilen çekin TTK’da öngörülen şekil şartlarını ihtiva etmediğinin anlaşılması – Çek anlaşmasının olmadığının anlaşılması – Çekten caymış olması – Çekin ibraz müddetinin geçirilmiş olması – Döviz üzerinden düzenlenen bir çekte “aynen ödeme” kaydı da varsa, ya o döviz cinsinin hiç bulunmaması ya da düzenleyenin hesabının döviz hesabı olmaması – Çekle işleyen hesap üzerinde rehin bulunması, haciz konulması – Mahkemece verilen ihtiyati tedbir kararına istinaden getirilen ödeme yasağı – Çek hamilinin çeke dayalı alacak hakkı üzerinde haciz konulması – Çekin, çekle işleyen hesabın bulunduğu şubeden başka bir şubeye ibrazında imza kontrolünün yapılamaması. © myolcu

4 Çekin Ödenmemesi II. Ödenmemenin Sonucu A) Düzenleyen Karşılıkısız Çek Keşide etmeden sorumulu olur B) Hamil Başvuru Hakkı Elde Edir © myolcu

5 Çekin Ödenmemesi A) Düzenleyen Karşılıkısız Çek Keşide etmeden sorumulu olur İdari sorumluluk Cezai sorumluluk Hukuki Sorumluluk © myolcu

6 Çekin Ödenmemesi A) Düzenleyen Karşılıkısız Çek Keşide etmeden sorumulu olur 1) İdari sorumluluk Düzenleyene Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı verilir Yani Düzenleyen aleyhinde çek yasağı kararı verilir © myolcu

7 Çekin Ödenmemesi a) Çek Yasağı kararının verilmesi usulü Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak karşılıksızdır işlemi yapılması hâlinde, 6 ay içinde hamilin talepte bulunması üzerine, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi hakkında, çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da çek hesabı sahibinin yahut talepte bulunanın yerleşim yeri Cumhuriyet savcısı tarafından, her bir çekle ilgili olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilir (ÇK.m.5/1). Bu fıkra hükmüne göre çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı, karşılıksızdır işlemine tabi tutulan çekin düzenlenmesi suretiyle dolandırıcılık, belgede sahtecilik veya başka bir suçun işlenmesi hâlinde de verilir (ÇK.m.5/2). © myolcu

8 Çekin Ödenmemesi b) Çek Yasağı kararının sonuçları aa) Çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmeli Çek yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür. Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz (Çek Kanunu m. 5 f. 6) bb) Keşide ettiği çekleri muhatap bankaya liste hâlinde bildirmeli Şek yasağı kararı verilmiş olan kişi, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste hâlinde vermekle yükümlüdür (Çek Kanunu m. 5 f. 7). © myolcu

9 Çekin Ödenmemesi b) Çek Yasağı kararının sonuçları cc) Cumhuriyet Savcısınca Kararın Merkez Bankasına bildrilmesi Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına elektronik ortamda bildirilir. dd) Merkez bankasınca diğer bankarala bildirm Bu bildirimler ile bankalara yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü alınarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir (Çek Kanunu m. 5 f. 8). ee) Merkez bankasınca 10 yıl kaydın tutulması Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt, kaydın girildiği tarihten itibaren her hâlde on yıl geçmesiyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından resen silinir ve bu işlem ilân olunur (ÇK m.6/3). © myolcu

10 Çekin Ödenmemesi c) Çek Yasağı kararına karşı itiraz hakkı Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı yapılacak başvuru ve itirazlar hakkında, 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun kanun yoluna ilişkin hükümleri uygulanır (ÇK.m.5/10). Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı yapılan başvurunun kabulü hâlinde, bu kararla ilgili olarak da ÇK.m.5/8`daki bildirim ve yayımlanma usulü izlenir. © myolcu

11 Çekin Ödenmemesi d) Çek Yasağı kararının kaldırılması aa) Cumhuriyet savcısı kararı ile bb) Mahkeme kararı ile cc) Sürenin geçmesi © myolcu

12 Çekin Ödenmemesi aa) Cumhuriyet savcısı kararı ile çek yasağı karaının kaldırılmısı aaa) Yasal nedenler mevcut olamlı aaaa) Düzenleyen yasadaki tutarı bankaya yatırmış olmalı ÇK.m.6/1`e göre Karşılıksız kalan çek bedelinin, çekin üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işleyecek 3095 sayılı Kanuna göre ticarî işlerde temerrüt faiz oranı üzerinden hesaplanacak faizi ile birlikte tamamen ödenmesi hâlinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı Cumhuriyet savcısı tarafından kaldırılır (ÇK.m.6/1). TTk.m.783/3`e göre Muhatap nezdinde karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan bir çek düzenleyen kişi, çekin karşılıksız kalan bedelinin %10`nu ödemekle yükümlü olduktan başka, hamilin bu yüzden uğradığı zararı da tazmin eder. bbbb) Hamil talebini geri almış olmalı Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararının verildiği yer Cumhuriyet başsavcılığına başvurularak talebin geri alınması hâlinde de birinci fıkra hükmü uygulanır(ÇK.m.6/2). © myolcu

13 Çekin Ödenmemesi aa) Cumhuriyet savcısı kararı ile çek yasağı karaının kaldırılmısı bbb) Sonucu: aaaa) Merkez bankasına bildirim Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırıldığı, TC Merkez Bankasına ÇK.m.5/8`daki usullere göre bildirilir ve ilân olunur (ÇK.m.6/1). bbbb) Çek düzneleme hakkınlı elde edir © myolcu

14 Çekin Ödenmemesi d) Çek Yasağı kararının kaldırılması bb) Mahkeme kararı ile çek yasağı kararının kaldırılmısı ÇK.m.5/10`a istinaden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına karşı düzenleyinin yaptığı başvuru ve itirazların mahkeme kararı ile olumlu sonuçlanması.. cc) Yasal sürenin geçmesi ile çek yasağı karaının kalkması Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt, kaydın girildiği tarihten itibaren her hâlde on yıl geçmesiyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından resen silinir ve bu işlem ilân olunur (ÇK m.6/3). © myolcu

15 Çekin Ödenmemesi A) Düzenleyen Karşılıkısız Çek Keşide etmeden sorumulu olur 2) Cezai sorumluluk Karşılıksız çek düzenlenmesi Türk Ceza Kanunu’na göre “dolandırıcılık” suçu olarak nitelendirilecektir (TCK m. 157). Ancak bu suç nitelemesi kapsamında karşılıksız çek düzenleyenin cezalandırılabilmesi için dolandırıcılık suçunun bütün maddi ve manevi unsurlarının gerçekleşmiş olması aranacaktır. © myolcu

16 Çekin Ödenmemesi A) Düzenleyen Karşılıkısız Çek Keşide etmeden sorumulu olur 3) Hukuki sorumluluk Hamil başvuru hakları elde edecektir © myolcu

17 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 1) Kavram Çekin ödenmemesi ister karşılıksızlıktan isterse de karşılıksızlık dışında kalan başka bir sebepten kaynaklansın, ödenmeme hallerinde hamile başvuru hakkını kullanma imkanı verilmiştir (TTK m. 808 vd.). Bu imkan karşılıksızlık hallerindekinden farklı olarak sadece düzenleyene karşı değil, düzenleyen de dahil, tüm başvuru borçlularına karşı kullanılabilir. © myolcu

18 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 2) Şartları a) Maddi şartlar a) Şekli Şart © myolcu

19 Çekin Ödenmemesi a) Maddi şartlar aa) Normal Çekler Süresinde İbraz edilmeli ve ödenmeli Çek ibraz müddeti içinde ibraz olunduğu halde ödenmemesidir (TTKm.808). bb) Hesab çeklerde şartlar aaa) Hesaba geçirilmek üzere düzenlenen bir çekte, muhatap, iflas etmiş veya ödemelerini tatil etmiş yahut hakkında yapılan herhangi bir icra takibi sonuçsuz kalmışsa, hamil tarafından, çek bedelinin nakten ödenmesi istendiğinde, bu ödemenin yapılmamış olması (TTK m. 806). bbb) Hesaba geçirilmek üzere düzenlenen bir çekte, muhatabın, çek bedelini kayıtsız ve şartsız olarak hesaba geçirmekten kaçınması (TTK m. 807) ccc) Hesaba geçirilmek üzere düzenlenen çekin ibraz edildiği, ödeme yerindeki takas odasının, bu çekin, hamilinin borçlarına mahsup kabiliyetini taşımadığını beyan etmiş olması (TTK m. 807). © myolcu

20 Çekin Ödenmemesi b) Şekli şart: Kural olarak: Ödenmeme halinin tespiti gerekir İstisnaları da mevcuttur © myolcu

21 Çekin Ödenmemesi b1) Ödenmeme halinin tespiti 3 yolla mümkündür aa) Protestonun düzenlenmsesi bb) Muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla (karşılıksızdır işlemi) cc) Bir takas odasının, çek zamanında teslim edildiği hâlde ödenmediğini tespit eden tarihli bir beyanıyla, TTK.m.808 Not: Hamilin başvuru borçlularına başvurabilmek için yaptırdığı bu tespitleri, borçlulara tebliğ ettirmesi şart değildir. İhbar mecburiyetine riayetsizlik, başvuru hakkının yitirilmesine yol açmaz (TTK m. 818, f. 1, j bendi); ancak ihmalden doğan zarar ve zıyanın giderilmesini gerektirir. Bu zarar ve zıyan hiçbir zaman çek bedelini aşamaz (TTK m. 723, f. 7). © myolcu

22 Çekin Ödenmemesi aa) Protestonun düzenlenmsesi TTK.m. 809- (1) Protesto veya buna denk olan belirleme, ibraz süresinin geçmeden yapılmalıdır. (2) İbraz, sürenin son gününde yapılırsa, protesto veya buna denk belirleme, izleyen iş gününde de yapılabilir. © myolcu

23 Çekin Ödenmemesi bb) Muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla (karşılıksızdır işlemi) tespiti TTK.m.808/b Çekin ödenmediği muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla tespit edilebilir ÇK.m.3/4 Hamilin talepte bulunması hâlinde, karşılıksızdır işlemi; çekin arka yüzüne tahsil için bankaya ibraz edildiği tarih, hesap durumu, bankanın yükümlülüğü çerçevesinde ödediği miktar ve ibraz eden gerçek kişinin adı ve soyadı yazılmak, bu kişinin tüzel kişi adına bedeli tahsil etmesi hâlinde bu husus belirtilmek ve bu kişi ile birlikte banka yetkilisi tarafından imzalanmak suretiyle yapılır. Banka tarafından ödenen miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan tutar açıkça belirtilir. Hamilin imzalamaktan kaçınması hâlinde, karşılıksızdır işlemi yapılmaz. © myolcu

24 Çekin Ödenmemesi bb) Muhatap tarafından, ibraz günü de gösterilmek suretiyle, çekin üzerine yazılmış olan tarihli bir beyanla (karşılıksızdır işlemi) tespiti Özelikleri 1) Protestodan farkılıdır. Bankanın beyanı resmi bir belge değildir. 2) Çekin ibraz edildiği ve ödenmediği vakıalarını doğrulamaktadır. 3) Bu beyanın yazılı olması şarttır, altı da imzalanmalıdır. Sadece kaşe basılması yeterli olmaz. 4) Bankanın beyanı çekin üzerine yazılır; çekin ön veya arka yüzünün kullanılmış olması fark yaratmaz. 5) Beyanın altındaki imza, bankanın yetkili elemanınca atılmış olmalıdır. 6) Kısmen veya tamamen karşılığı bulunmayan çekle ilgili olarak, talebe rağmen, karşılıksızdır işlemi yapmayan banka görevlisi, şikâyet üzerine bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” (Çek Kanunu m. 7, f. 4). © myolcu

25 Çekin Ödenmemesi cc) Bir takas odasının, çek zamanında teslim edildiği hâlde ödenmediğini tespit eden tarihli bir beyanıyla tespit Çekin kısmen veya tamamen ödenmemiş olduğu, bir takas odasının, çekin süresi içinde teslim edildiği halde ödenmediği tespit eden tarihli beyanıyla da sağlanabilir (belgeye bağlanabilir) (TTK m. 818, f. 2, m. 808/c). Zira çekin takas odasına ibrazı da yasal anlamda bir ibrazdır. Takas odasının beyanı da protesto ile aynı sonucu doğurur; ancak resmi belge niteliği taşımaz. © myolcu

26 Çekin Ödenmemesi b) Şekli şart: Kural olarak: Ödenmeme halinin tespiti gerekir İstisnalar da mevcuttur 1) Çeke de protestodan muafiyet kaydı konulabilir. Bu durumda protesto veya eşdeğer tespitlere gerek kalmaz (TTKm.818/2). 2) Mücbir sebep Mücbir sebep, ibraz süresinin bitiminden önce olmak şartıyla, hamilin bu sebebi kendinden önce gelen borçluya ihbar ettiği günden itibaren 15 günden fazla devam ederse, çekin ibrazına ve protesto çekilmesine veya buna eş değerde bir belirlemeye gerek kalmaksızın başvurma hakkı kullanılabilir (TTk.m.811/4). Hamil, mücbir sebebi gecikmeksizin kendi cirantasına ihbar etmeye ve bu ihbarı çeke veya alonja kaydedip, bunun altına, yerini ve tarihini yazarak imzalamakla zorunludur (TTk.m.811/2). © myolcu

27 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 3) Başvuru Borçluları TTK.m.808/1 Ödenmeme halinin tespiti halinde hamil; cirantalar, düzenleyen ve diğer çek borçlularına karşı başvurma haklarını kullanabilir. Esas borçlu: Düzenleyendir Her hangi bir nedenle müracat hakkını kaybeden hamil sebepsiz zenginleşme davası açarak esas borçludan hakkını isteyebilir. Bu duurmda çek yazılı belege olarak ispatta kullanılır © myolcu

28 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 4) Başvuru hakkın kapsamı TTK.m.810 ve 783/3 birlikte değerlendirilir a) Çekin ödenmemiş olan bedelini, b) Çek bedeli üzerinden işleyen %10 Çek faizi (m.783/3) not: bu faizi ancak düzenleyenden isteyebilir c) İbraz gününden itibaren işlemeye başlayacak temerrüt (gecikme) faizi (ticari borçlara geçerli gecikme faizi oranı uygulanır) d) Protesto veya eşdeğer tespitlerin yapılmasına ilişkin masraflar (posta masrafı, faks masrafı vs.) e) Çek bedelinin % 03’ü oranında komisyon ücreti. Not: Düzenleyen, ayrıca TTK m. 810 dolayısıyla ödemek zorunda olduğu meblağdan başka ve ondan tamamen ayrı olarak, çek tutarının ödenmemiş olan kısmının % 10’u oranında bir ödemede daha bulunmak zorundadır (TTK m. 783, f. 3). © myolcu

29 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 5) Zamanaşımı süresi Hamilin, cirantalara, düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren 6 ay geçmekle zamanaşımına uğrar (TTK m. 814/1). Not: Çekte muhatap aleyhine dava açılması ve buna ilişkin zamanaşımı hakkında bir hüküm yoktur. Ancak, çek anlaşması ve karşılık bulunmasına rağmen muhatap banka çeki ödemezse, hamil düzenleyene veya cirantalara başvuracaktır. Bu durumda, düzenleyen nihai noktada çek anlaşması veya kredi anlaşmasına dayanarak sözleşmeye aykırılık ya da şartları oluşmuşsa haksız fiil hükümlerine göre banka aleyhine tazminat davası açabilir. Bu dava kambiyo hukukuna göre değil, Borçlar Hukuku esaslarına göre açılır. © myolcu

30 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 5) Zamanaşımı süresi Özellikleri 1) Zamanaşımı süresinin hesaplanmasında, işlemeye başladığı ilk gün hesaba katılmaz (TTK m. 817). 2) Zamanaşımı süresinin son günü bir resmi tatil gününe rastlarsa, süre tatili takip eden ilk iş gününün sonuna kadar uzar (TT m. 816/2). 3) Aradaki tatil günleri hesaba dahildir (TTKm.816/2). 4) Zamanaşımını kesen veya tatile uğratan durumlar ortaya çıkmadıkça, zamanaşımı düzenleyenle birlikte diğer bütün borçlular için aynı anda gerçekleşir. 5) Çekler bakımından zamanaşımının kesilmesi hakkında özel hükümler öngörülmemiştir; bu hususta poliçelerde zamanaşımının kesilmesiyle ilgili hükümlere yollama yapmakla yetinilmiştir (TTK m. 818, f. 1, p bendi; m. 750); kesilmenin sonuçları da özel olarak belirtilmiştir (TT m. 730, f. 1, p bendi; m. 751). © myolcu

31 Çekin Ödenmemesi B. Hamil Başvuru Hakları Elde Edecektir 6) İhbar Yükümlülüğü a) Kavram Başvuru hakkının ortaya çıkması ile birlikte senet sorumlularının durumdan haberdar edilmesi gerekir. b) Mevzuat TTK.m.818/1,j`nin atfı ile TTK 723 uygulanır

32 Çekin Ödenmemesi c) İhbar Yükümlüsü Başvuru hakkının ortaya çıktığı konusunda ilk bilgi sahibi olacak kişi hamildir. Bu sebeple ihbar yükümlülüğü öncelikle hamile yüklenmiştir. Diğer senet sorumlularının ihbar yükümlülüğü kendilerine bildirim yapılması ile başlayacaktır (TTK.m.723/1,2). d) İhbarin şekil TTK.m.723 (5) İhbarı yapacak olan kişi bunu noter aracılığıyla veya sadece poliçenin iadesi yoluyla yapabilir. (6) İhbarı yapmakla yükümlü olan kişi bunu belirli süre içinde yaptığını ispat etmek zorundadır.

33 Çekin Ödenmemesi e) İhbar süresi ve ihbar muhatbı TTK.m723 (1) Hamil, protesto gününü veya poliçede “gidersiz” kaydı mevcut ise, ibraz gününü izleyen 4 iş günü içinde, kabul etmeme veya ödememe hâllerini, kendi cirantasına ve düzenleyene ihbar etmek zorundadır. (2) Her ciranta aldığı ihbarı, bunları aldığı günü izleyen 2 iş günü içinde önceki ihbarları yapan kişilerin adlarını ve adreslerini de göstermek suretiyle, kendi cirantasına ihbar eder. Düzenleyene varıncaya kadar bu sıra dâhilinde hareket edilir. Süreler önceki ihbarın alındığı tarihten itibaren işlemeye başlar. (3) Pol-de imzası bulunan bir kişiye 2. fıkra gereğince ihbarda bulunulduğu takdirde, kendisine aval veren kişiye de aynı süre içinde bu ihbarın yapılması gerekir. Not: (2) 722 nci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarıyla 723 üncü maddenin birinci fıkrası ve 727 nci madde hükümlerinin çeklere uygulanmasında, protesto yerine 808 inci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (c) bentleri gereğince belirleme yapılması da geçerlidir.

34 Çekin Ödenmemesi f) İhbar yapılabilmesi için adres bilgisi önemidlir Bir ciranta adresini hiç yazmamış veya okunması mümkün olmayacak surette yazmış ise, ihbarın ondan önceki cirantaya yapılması yeterlidir (TTK.m.723/4). g) İhbarin yapılmamasından sorumluluk Birinci ve ikinci fıkralarda gösterilen süreler içinde ihbarname göndermeyen kişi başvurma hakkını kaybetmezse de ihmalinden doğan zarardan sorumlu olur. Ancak, bu zarara ilişkin tazminat borcu poliçe bedeliyle sınırlıdır (TTK.m.723/7).

35 Çekin Ödenmemesi III. Çeki Ödeyen Çek Borçlusunun Hakları A) Hakkın kapsamı ve borçlusu Hamilin başvurusu üzerine kendi isteğiyle ya da icra takibi veya dava sonunda ödeme yapan bir başvuru borçlusu ise, kendisinden önce gelen çek sorumlularından şunları talep edebilir: 1) Ödemiş olduğu meblağ 2) Ödeme tarihinden itibaren hesap edilecek gecikme faizi 3) Çek nedeniyle yaptığı masraflar 4) Çek bedelinin % 02’si oranında komisyon ücreti. TTK m. 730, f. 1, l bendi; m. 726 © myolcu

36 Çekin Ödenmemesi III. Çeki Ödeyen Çek Borçlusunun Hakları B) Zamanaşımı Süresi TTK,m.814/2 Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren altı ay geçmekle zamanaşımına uğrar. © myolcu

37 Çekte Kanunlar İhtilafı A) Muhatap olma ehliyeti MADDE 819- (1) Bir çekin kimin üzerine düzenlenebileceğini, çekin ödeneceği ülkenin hukuku belirler. Bu hukuka göre çek, muhatabın şahsı bakımından geçersiz sayılıyorsa, hukuklarının böyle bir nedenden dolayı geçersizliği öngörmediği ülkelerde, çek üzerine atılan imzalardan doğan borçlanmalar geçerlidir. © myolcu

38 Çekte Kanunlar İhtilafı B) Şekil ve süreler MADDE 820- (1) Çeke ait borçlanmaların şekli, bu borçlanmaların imza edilmiş olduğu ülkenin hukukuna göre belirlenir. Bununla beraber, ödeme yeri hukukunun öngördüğü şekle uyulması yeterlidir. (2) 767 nci maddenin ikinci ve üçüncü fıkraları da uygulanır. TTK.m.767/3: Bir Türkün, yabancı ülkede poliçeyle borçlanması, Türk hukukunun gösterdiği şekle uygun bulunduğu takdirde, Türkiye’de başka bir Türke karşı geçerlidir. © myolcu

39 Çekte Kanunlar İhtilafı C) Borçlanmaların hükümleri 1) Düzenlenme yeri kanunu MADDE 821- (1) Çekten doğan borçlanmaların sonuçları, bu borçlanmaların yapıldığı ülke hukukuna göre belirlenir. © myolcu

40 Çekte Kanunlar İhtilafı 2) Ödeme yeri hukuku / MADDE 822: (1) Aşağıda yazılı hususlar çekin ödeneceği ülke hukukuna göre belirlenir: a) Çekin mutlaka görüldüğünde mi ödenmesi gerektiği yoksa görüldükten belirli bir süre sonra ödenmesi şartıyla da düzenlenip düzenlenemeyeceği ve gerçek düzenlenme gününden sonraki bir günün çeke yazılmasının ne gibi sonuçlar doğuracağı. b) İbraz süresi. c) Çekin; kabul, teyit, tasdik veya vize edilip edilmeyeceği ve bu kayıtların ne gibi sonuçlar doğuracağı. d) Hamilin kısmen ödemeyi isteyebilip isteyemeyeceği ve böyle bir ödemeyi kabule zorunlu olup olmadığı. e) Çekin çizilip çizilemeyeceği veya “hesaba geçirilecektir” kaydını veya buna eşit bir ibareyi içerip içermeyeceği ve bu çizginin ya da bu kaydın yahut ona eşit olan ibarenin ne gibi sonuçlar doğuracağı. f) Çekin karşılığı üzerinde hamilin özel hakları bulunup bulunmadığı ve bu hakların niteliğinin ne olduğu. g) Düzenleyenin çekten cayabilip cayamayacağı veya çekin ödenmesine itiraz edebilip edemeyeceği. h) Çekin kaybedilmesi veya çalınması hâlinde alınacak tedbirler. i) Cirantalara, düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı başvurma haklarının korunması için bir protesto veya buna eş değer bir belirleme yapmanın gerekli olup olmadığı. © myolcu

41 Çekte Kanunlar İhtilafı C) Borçlanmaların hükümleri 3) Yerleşim yeri hukuku MADDE 823 (1) Muhatap ve yerleşim yerli çeki ödeyecek olan üçüncü kişi aleyhine sebepsiz zenginleşmeden doğan istemler, bu kişilerin yerleşim yerlerinin bulunduğu ülkenin hukukuna göre belirlenir. © myolcu

42 Teşekkürler... © myolcu