14 NİSAN 2016 KAYSERİ SMMMO TOPLANTI SALONU KAYSERİ ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜĞÜ TANITIM VE BİLGİLENDİRME TOPLANTISI HOŞGELDİNİZ…

... konulu sunumlar: "14 NİSAN 2016 KAYSERİ SMMMO TOPLANTI SALONU KAYSERİ ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜĞÜ TANITIM VE BİLGİLENDİRME TOPLANTISI HOŞGELDİNİZ…"— Sunum transkripti:

1 14 NİSAN 2016 KAYSERİ SMMMO TOPLANTI SALONU KAYSERİ ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜĞÜ TANITIM VE BİLGİLENDİRME TOPLANTISI HOŞGELDİNİZ…

2 AÇILIŞ KONUŞMASI Rifat ÇETİNKAYA İl Müdürü

3 ENGELLİ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞU VE UYGULAMALARI İŞGÜCÜ PİYASASI TALEP ARAŞTIRMASI (İPA) İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMI (İEP) VE İEP TEŞVİKLERİ ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ İŞ VE İŞLEMLERİ SORU CEVAP NELERDEN BAHSEDECEĞİZ

4 ENGELLİLERE YÖNELİK HİZMETLER Songül TUFAN

5 Biz Bir Aileyiz…

6 ENGELLİ KİME DENİR? Doğuştan veya sonradan bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini en az % 40 oranında kaybettiklerine ilişkin “engelli sağlık kurulu raporu” nu Kuruma ibraz edip kayıt yaptıran kişilerdir. İnternet üzerinden kayıt yapanlar 15 gün içinde raporunu Kurumdan onaylatmak zorundadır.

7 ÖNEMLİ NOT! Bir işyerinde çalışırken sonradan rapor alan çalışanlar ile yeni iş başvurusu için firmaya müracaat eden engelliler, kuruma gelerek kaydını yaptırması zorunludur.

8 ENGELLİLERİN KAYDI Raporunu onaylatmayan engellilere normal statüde hizmet sunulmaktadır. Raporunda herhangi bir işte çalışamaz bilgisi olanların engelli kaydı alınmayacaktır. Raporu süreli olanlar da raporunda belirtilen süre kadarıyla engelli statüsünde sayılacaktır.

9 ENGELLİ İŞE YERLEŞTİRME 4857 Sayılı İş Kanunun 30. maddesi gereği 50 ve üzerinde çalışanı olan özel sektör işyerleri toplam çalışan sayısının %3’ü ve kamu kurumları ise % 4’ü kadar engelli personel istihdam etmek zorundadır. Engelli çalıştırma maliyeti yaklaşık : 1.500 TL (asgari ücret) Engelli çalıştırmama maliyeti : 2.211 TL

10 ENGELLİ İSTİHDAM TEŞVİKİ Kontenjan dahilinde veya kontenjan fazlası engelli çalıştıran işyerleri ile engelli çalıştırma zorunluluğu bulunmadığı halde engelli çalıştıran firmalara, çalıştırdıkları her bir engelli sigortalının prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hissesinin tamamı, Hazinece karşılanmaktadır.

11 ENGELLİ İSTİHDAM TEŞVİKİ Dolayısıyla engelli teşvikinden yararlanılması sırasında kapsama giren sigortalıların tamamı, kanun numarası seçilerek düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgeleri (APHB) ile bildirilecektir.

12 TALEP VERME VE KAPATMA YÖNTEMİ 50 kişi sınırını aşan firma: Kurum tarafından belirlenen standart üst yazı ile İl Müdürlüğümüze engelli talebini bildirecektir. Gelen başvuru neticesinde talep açılarak, başvuru yapmak isteyen engelliler firmaya ‘Günlük Gönderme Formu’ ile firmaya yönlendirilecektir. Firma tarafından uygun bulunan engelli yine yazılacak bir üst yazı ile SGK işe giriş bildirgesi de eklenerek Kuruma bildirilecektir. Çalıştırılacak engellinin kurum tarafından gönderilmesinin yanı sıra firmada çalışmakta olan kişilerin rapor alması halinde bu kişiler de engelli statüsünde çalışabileceklerdir.

13 TALEP VERME VE KAPATMA YÖNTEMİ Kurum tarafından yapılan kontrol neticesinde herhangi bir sorun yoksa kişinin tescil işlemi yazılacak ve bir cevap yazısı ile firmaya durum bildirilecektir. Firmalar tarafından bu yazışmaların dosyalanmasını ve en az 3 yıl süreyle muhafaza edilmesini tavsiye etmekteyiz… Çünkü…

14 TALEP VERME VE KAPATMA YÖNTEMİ Tüm bu işlemlerin Süresi: Açık oluştuktan sonra en geç 5 işgünü içinde kuruma talep verilmelidir. Talep işleme alındıktan sonra 30 gün süreyle ilan yayında kalır. 30 günlük süre içinde engelli elemanını almayan firmalar için İ.P.C. Uygulanacaktır.

15 İDARİ PARA CEZASI - İPC Uygulanan İdari Para Cezası; Açığın oluştuğu tarihten itibaren geri dönük 3 yıllık süreye bakılıp her kişi ve her ay için hesaplanarak toplam tutar üzerinden değerlendirilmektedir.

16 İDARİ PARA CEZASI - İPC Örneğin; 2016 Yılı Nisan ayında 1 kişilik engelli açığı oluşup elemanını almayan firma için uygulanacak İ.P.C.:

17 İDARİ PARA CEZASI - İPC DÖNEMAÇIKMİKTAR 2016 Ocak1 Kişi2.211,00 TL 2015 Aralık1 Kişi2.095,00 TL 2015 Kasım1 Kişi2.095,00 TL 2015 Ekim1 Kişi2.095,00 TL 2015 Eylül2 Kişi4.190,00 TL 2015 Ağustos1 Kişi2.095,00 TL 2015 Temmuz1 Kişi2.095,00 TL 2015 Haziran1 Kişi2.095,00 TL 2015 Mayıs1 Kişi2.095,00 TL 2015 Nisan1 Kişi2.095,00 TL 2015 Mart1 Kişi2.095,00 TL 2015 Şubat1 Kişi2.095,00 TL 1.YIL

18 İDARİ PARA CEZASI - İPC 2.YIL DÖNEMAÇIKMİKTAR 2015 Ocak1 Kişi2.095,00 TL 2014 Aralık1 Kişi1.903,00 TL 2014 Kasım1 Kişi1.903,00 TL 2014 Ekim1 Kişi1.903,00 TL 2014 Eylül2 Kişi3.806,00 TL 2014 Ağustos1 Kişi1.903,00 TL 2014 Temmuz1 Kişi1.903,00 TL 2014 Haziran1 Kişi1.903,00 TL 2014 Mayıs1 Kişi1.903,00 TL 2014 Nisan1 Kişi1.903,00 TL 2014 Mart1 Kişi1.903,00 TL 2014 Şubat1 Kişi1.903,00 TL

19 İDARİ PARA CEZASI - İPC 3.YIL DÖNEMAÇIKMİKTAR 2014 Ocak1 Kişi1.903,00 TL 2013 Aralık1 Kişi1.832,00 TL 2013 Kasım1 Kişi1.832,00 TL 2013 Ekim1 Kişi1.832,00 TL 2013 Eylül2 Kişi3.664,00 TL 2013 Ağustos1 Kişi1.832,00 TL 2013 Temmuz1 Kişi1.832,00 TL 2013 Haziran1 Kişi1.832,00 TL 2013 Mayıs1 Kişi1.832,00 TL 2013 Nisan1 Kişi1.832,00 TL 2013 Mart1 Kişi1.832,00 TL 2013 Şubat1 Kişi1.832,00 TL

20 İDARİ PARA CEZASI - İPC 2016 Yılı Nisan ayında 1 kişilik engelli açığı oluşup elemanını almayan firma için uygulanacak İ.P.C. Miktarı: TOPLAM TUTAR: 76.169,00 TL

21 Songül TUFAN VHKİ songul.tufan@iskur.gov.tr 0 (352) 231 12 45 – Dahili:415 /iskurkayseri www.iskur.gov.tr

22 İŞGÜCÜ PİYASASI TALEP ARAŞTIRMASI (İPA) Okan YILDIRIM

23 GENEL AÇIKLAMALAR 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununa göre; İşgücü piyasası verilerini, yerel ve ulusal bazda derlemek, analiz etmek, yorumlamak ve yayınlamak, kurumumuzun görevleri arasındadır.

24 GENEL AÇIKLAMALAR Türkiye İş Kurumu, 2013-2017 yıllarını kapsayan Stratejik Planına göre; Her yıl ulusal düzeyde en az iki ve il düzeyinde 2 ve üzeri çalışanı olan firmalara en az bir adet işgücü piyasası araştırması yapmaktadır.

25 GENEL AÇIKLAMALAR İl Müdürlüğümüz tarafından ziyaret yöntemi ile yapılan İşgücü Piyasası Araştırmasının temel amacı ; İşgücü piyasasının genel bir fotoğrafını çekmek ve ileriye dönük planlamalar yapmak

26 ARAŞTIRMANIN İÇERİĞİNDE NE VAR? Faydalandığınız İŞKUR hizmetleriniz nedir ? Mevcut İstihdam ( Meslek ve Cinsiyete Göre) Açık İş Durumunuz Nedir? (Meslek, Cinsiyet, Beceri, Arama Kanalı, Süresi, Asgari Eğitim Düzeyi) Varsa açık işleri derlemek. Gelecek Dönemdeki İstihdam Eğilimleri (Meslek ve Sektör) Temininde Güçlük Çekilen Meslekler ve Nedenleri İşgücü yetiştirme kurslarının ihtiyaca uygun açılmasını sağlamak, Mesleki Eğitim Politikalarını ve uygulamalarını yönlendirmek.

27 ARAŞTIRMANIN RAPORLAŞTIRILMASI Ulaşılan rapor kitaplaştırılarak konu ile ilgili tüm kamu kurumlarına, üniversitelere, seçilen 50 + firmalara basılı ortamda gönderilmektedir. Bunun dışında www.iskur.gov.tr resmi sitemize yayımlayarak tüm Türkiye’nin kullanımına sunulmaktadır.

28 GİZLİLİK İLKESİ Kurum ve kuruluşlardan alınan bu bilgilerin gizliliği 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu ile teminat altına alınmıştır. İşverenlerden toplanan bilgiler, istatistik amacı dışında kullanılamaz. Aykırı davranışta bulunanlara TCK 136 madde uygulanır.

29 BİLGİ BELGE VERME 4904 sayılı Kurumumuz Kanunu'nun 21 inci maddesi gereğince Kurum tarafından, kamu ve özel kesim işyerlerinden iş ve işgücü konularında bilgi istenildiğinde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. Bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden özel kesim işyerlerine 3.536 TL İdari Para Cezası verilir.

30 Okan YILDIRIM İş ve Meslek Danışmanı okan.yildirim@iskur.gov.tr 0 (352) 231 12 45 – Dahili:326 /iskurkayseri www.iskur.gov.tr

31 İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMI (İEP) VE İEP TEŞVİKLERİ Fatih AKPINAR

32 PROGRAMIN AMACI Kuruma kayıtlı işsizlerin kuruma kayıtlı işyerlerinde; Teorik bilgilerin uygulama yapılarak pekiştirilmesi Mesleki deneyim kazanmak amacıyla düzenlenir. Program, işverenin istihdam edeceği kişiyi kendisinin yetiştirmesine olanak sağlamaktadır. İşveren katılımcı adaylarını kendisi belirleyebileceği gibi Kurumdan da talep edebilir. Katılımcı da programa katılmak istediği işyerini kendi bulabileceği gibi Kuruma da başvurabilir.

33 İŞVERENLER İÇİN FAYDALARI İşe almayı planladıkları kişilerin mesleki gelişim ve deneyim kazanmasını gözlemleme. Herhangi bir maliyete katlanmadan potansiyel işçilerini yetiştirme İşgücü maliyetinin azalması ile rekabet avantajı sağlama Katılımcıları istihdam ederek teşviklerden faydalanma

34 PROGRAMDAN YARARLANABİLECEK İŞVERENLER Aktif en az 2 çalışanı bulunan işverenler programdan faydalanabilir. Çalışanlar; 4857 sayılı İş Kanunu VEYA 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmalıdır. PROGRAMA BAŞVURU YAPARKEN, PROGRAMIN BAŞLANGIÇ TARİHİ İTİBARI İLE AKTİF EN AZ 2 ÇALIŞANI OLMASI TEMEL KURALDIR.

35 PROGRAMDAN YARARLANABİLECEK İŞVERENLER Özel sektör işyerleri Ticaret Odaları Sanayi Odaları Ticaret ve Sanayi Odaları Esnaf Odaları Sendikalar Konfederasyonlar Vakıflar Dernekler Bankalar Kamu kurumlarının hizmet alım ihalelerini alan firmalar Noterler Aile hekimleri Site yönetimleri Okul aile birlikleri ÖĞRETMENEVİ İŞLETMELERİ Organize Sanayi Bölgeleri Müdürlükleri Teknokentler Çiftçi Mallarını Koruma Başkanlıkları Meslek birlikleri Kamu kurumlarının ortağı olduğu işletmeler

36 PROGRAMDAN KATILIM KOŞULLARI Kuruma kayıtlı işsiz olmak, 15 yaşını tamamlamış olmak (üst sınır yok ama il müdürlüğü belirleyebilir) İşverenin 1. veya 2. derece kan hısmı veya eşi olmamak, Emekli olmamak, Programın başlama tarihinden önceki 3 aylık dönemde programa başvuru yapan işverenin çalışanı olmamak, İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinden faydalanarak, danışmanın uygun görüşünü almak (bu konu ile ilgili işlemlerin standarda kavuşturulması adına ilgili birimlerle çalışma yürütülmektedir.) Öğrenciler İEP den faydalanabilir.

37 PROGRAMDAN KATILIM KOŞULLARI 1. derece kan hısımları: Anne, baba ve çocuklar- KATILAMAZLAR 2. derece kan hısımları: Kardeşler, torunlar, büyükanne ve büyükbaba-KATILAMAZLAR İşveren taahhütnamesinde (EK-20,EK-33) ve sözleşmede bu hususa yer verilecektir. Aykırılık tespit edilmesi halinde uygulanacak yaptırım: Katılımcılara yapılan ödemeler yasal faizi ile işverenden tahsil edilir Tespit tarihinden itibaren işveren 12 ay süre ile kurs ve programlardan yararlanamaz

38 PROGRAMIN UYGULANMASI 2 ile 10 arasında çalışanı bulunanlar 1, 11 ve üzerinde çalışanı olanlar fiili çalışan sigortalı sayısının 1/10’u kadar işbaşı eğitim programı katılımcısı talep edebilir. İşveren ile katılımcı arasında sözleşme (EK-21) imzalanır. Birden fazla katılımcı bulunan programlarda her katılımcının imzası ve kimlik bilgileri açıkça belirtilmek suretiyle katılımcı listesi hazırlanarak tek bir sözleşme imzalanabilir. (Tip Sözleşme)

39 KATILIMCI SAYISININ BELİRLENMESİ KATILIMCI SAYISI Programın BAŞLAMA TARİHİ itibarıyla AYNI il sınırları içerisinde AYNI işverene bağlı AYNI tüzel kişilik AYNI vergi numarası altındaki BÜTÜN işyerleri dikkate alınır. Programın başladığı tarihe ait fiili çalışan sayısını gösteren BELGEDE YER ALAN çalışan sayısı üzerinden hesaplanır. SGK sisteminden sorgulama yapılamaması durumunda işverenin beyan ettiği işyerlerinde çalışanlar dikkate alınır.

40 PROGRAMIN İŞLEYİŞ SÜRECİ Programın başladığı tarihi takip eden ayda ibraz edilen sigortalı hizmet listesinde programın başladığı tarihe denk gelen fiili sigortalı çalışan sayısı esas alınır. Taahhütnamedeki fiili çalışan sayısının o aya ait sigortalı hizmet listesinde ilgili tarihe denk gelen fiili sigortalı çalışan sayısından yüksek olması ve bu durumun işverenin hak ettiği kontenjandan fazla sayıda katılımcı ile program düzenlenmesine neden olması halinde; 1.Fazla katılımcının tespit tarihi itibariyle program ile ilişiği kesilir, 2. Kontenjan fazlası katılımcıya program başlangıcından itibaren yapılan ödemeler tespit tarihinden itibaren yasal faizi ile işverenden tahsil edilir ve programa devam olunur.

41 PROGRAMIN İŞLEYİŞ SÜRECİ PROGRAMIN BİTİŞ TARİHİ İLE BU TARİHE AİT ÇALIŞAN SAYISININ TESPİTİ ARASINDA GERÇEKLEŞEN GİRİŞ ÇIKIŞLAR DİKKATE ALINMAZ! İŞVEREN BAŞLANGIÇ İLE BİTİŞ TARİHLERİ ARASINDAKİ FARKI KATILIMCILARI İSTİHDAM EDEREK DE KAPATABİLİR. PROGRAM SÜRESİNCE ÇALIŞAN SAYISININ AYLIK TAKİBİ YAPILMAYACAKTIR. (İL MÜDÜRLÜĞÜ İNSİYATİFİNDE) SADECE BAŞLANGIÇ VE BİTİŞ TARİHLERİ ESAS ALINACAKTIR.

42 PROGRAMDAN TEKRAR YARARLANMA VE KATILIMCILARIN İSTİHDAMI NORMAL BAŞVURU Yeni katılımcı talebinde bulunan işverenin, başvuru tarihinden geriye dönük olarak son 1 yılda işbaşı eğitim programını tamamlayan (mezun olan) katılımcılardan; En az %20’sini Kendi işyerinde veya başka işyerinde Aynı meslekte En az 60 gün istihdam etmiş olması gerekmektedir

43 PROGRAMDAN TEKRAR YARARLANMA VE KATILIMCILARIN İSTİHDAMI İşverenin katılımcıları ; istihdam etmeye başladığına VEYA istihdam edeceğine VEYA en az 60 gün istihdam ettiğini ancak bunu henüz resmi olarak belgeleyemediğine dair taahhütname (EK-34) vermesi durumunda yeni katılımcı talebi değerlendirmeye alınabilecektir. Söz konusu taahhütnamede yer verilen istihdam yükümlülüğünün kesintisiz olarak yerine getirilmesi gerekmektedir.

44 İSTİHDAM TAAHHÜDÜ VERİLMESİ Program başlangıcında işveren tarafından istihdam taahhüdü verilebilir. İşverenin istihdam yükümlülüğünü programın bitiminden itibaren 30 gün içerisinde başlatması ve kesintisiz olarak sözleşmede belirlenen süreyle (60 günden az olmamak üzere) yerine getirmesi gerekmektedir Program sonunda bu taahhüdün yerine getirilip getirilmediği kontrol edilecek, söz konusu yükümlülük yerine getirilmezse işveren ile 12 ay süreyle kurs ve program düzenlenmeyecektir. DİKKAT!!! BU ŞEKİLDE BİR TAAHHÜTTE BULUNULMAMASI DURUMUNDA SÖZLEŞME VE TAAHHÜTNAMEDEN İLGİLİ BÖLÜM ÇIKARILACAKTIR.

45 KATILIMCILARIN İSTİHDAMI Katılımcıların program bitiminde kendi isteğiyle istihdam edilmeyi kabul etmemesi halinde işveren istihdam yükümlülüğünü; varsa diğer program katılımcıları arasından, aynı veya yakın meslekte eğitim almış (kurs veya işbaşı eğitim programından mezun olmuş) Kuruma kayıtlı işsizlerden, veya Kuruma kayıtlı işsizler arasından en az 60 gün olmak üzere sözleşmede belirtilen süre kadar yerine getirmek zorundadır. İstihdam süreci devam ederken katılımcı ayrılırsa da yukarıdaki şekilde kalan süre için yükümlülük yerine getirilmelidir.

46 PROGRAM SÜRESİ Günlük en az 5, en fazla 8 saat Haftada en fazla 6 gün Haftada en fazla 45 saat Program süresi toplamda 320 fiili günden fazla olamamaktadır Katılımcılar, 24 ay içinde en fazla 320 fiili gün işbaşı eğitim programından yararlanabilirler. (İL MÜDÜRLÜĞÜ YETKİSİNDE)

47 PROGRAM SÜRESİ İl müdürlüğünce denetiminde sorun yaşanmayacağı düşünülen vardiyalı sistemde çalışan işyerlerinde de program düzenlenebilmesi mümkündür.(GECE VARDİYASINDA ÇALIŞAMAYACAK KİŞİLERİN PROGRAMA ALINMAMASI GEREKİR) İşverenin gerekçeli olarak yazılı talebi ve il müdürlüğünün uygunluk onayı ile en fazla 30 gün süre ile programa ara verilmesi mümkündür. (SİSTEMSEL ÇALIŞMA YAPILACAK) İEP’TE HAFTALIK ASGARİ SAAT VE GÜN SINIRI YOKTUR

48 DEVAM DURUMLARININ SİSTEME GİRİLMESİ İşveren tarafından programın başlangıcından bitişine kadar olan süre içerisinde katılımcıların devam durumlarının haftalık olarak en geç cumartesi saat 23:59’a kadar sisteme girilmek zorundadır. Kontrol kursiyer devam çizelgeleri vasıtasıyla (EK-22) gerçekleştirilecektir. Devam durumlarının süresi içerisinde işveren tarafından sisteme girilmemesi durumunda, sisteme giriş yapılmayan günlere ait Kurum tarafından ödenen zaruri gider ve sigorta prim giderleri ile bu giderlere ilişkin olarak ödenen tüm ceza ve mali yükümlülükler ve bu gecikmeden dolayı SGK tarafından Kuruma kesilen idari para cezaları işverenden tahsil edilecektir.

49 TEŞVİK PAKETİ 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 1) Sigorta Prim İşveren Hissesi Desteği Şartlar: 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olmak 31/12/2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanlar programın bitiminden sonra en geç 3 ay içerisinde programı tamamladıkları meslek alanında istihdam işe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması

50 TEŞVİK PAKETİ İşe alındıkları işyerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi halinde en fazla 42 ay Diğer sektörlerde en fazla 30 ay Sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacak

51 TEŞVİK PAKETİ 2) Katılımcı Zaruri Giderinin Artırılması Katılımcılara net asgari ücret düzeyinde ödeme yapılması Kurumumuz Yönetim Kurulu 10.04.2014 tarihli kararıyla İEP katılımcıları için ödenen zaruri gider miktarını günlük 50 TL’ye yükseltti.

52 TEŞVİK PAKETİ 3) İşverenler Tarafından Katılımcılara Yapılan Ödemelerin Vergi Matrahından Düşürülmesi İşbaşı eğitim programlarına katılanlara Kurumun yaptığı ödemelere ek olarak programın düzenlendiği işveren tarafından yapılan ilave ödemelerin brüt asgari ücretin yarısına kadar olan tutarı kadar vergi matrahından düşülebilecek. İŞVERENLER BU ÖDEMELERİN NE ŞEKİLDE GERÇEKLEŞTİRİLECEĞİ VE MUHASEBELEŞTİRİLECEĞİ HAKKINDA MUHASEBECİLERİNDEN, MALİ MÜŞAVİRLERDEN VE VERGİ DAİRELERİNDEN BİLGİ ALABİLİRLER

53 Fatih AKPINAR İş ve Meslek Danışmanı fatih.akpinar@iskur.gov.tr 0 (352) 231 12 45 – Dahili: 168 /iskurkayseri www.iskur.gov.tr

54 ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ İŞ VE İŞLEMLERİ (BİREYSEL İŞ MEVZUATI) İlhan KOTAN

55 TEMEL KAVRAMLAR İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir (İK m.2/1). İşyeri; işyerine bağlı yerler ile eklentiler ve araçları da içine alan “iş organizasyonu” kapsamında bir bütündür. Bir yerin İş Kanunu açısından işyeri sayılabilmesi için burada işçi çalıştırılıyor olması zorunludur.

56 TEMEL KAVRAMLAR İşveren adına hareket eden ve işin, işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. Örneğin, işyerindeki fabrika müdürü, üretim müdürü, planlama müdürü, personel müdürü gibi kimseler, işverene karşı işçi, işçiye karşı işveren vekili konumundadırlar.

57 TEMEL KAVRAMLAR Bununla birlikte, işletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcılarıyla işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri (Örneğin, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı), iş güvencesinden yararlanamazlar (İK m.18 vd.). Ancak bunlar da İş Kanununda işçilere tanınan tüm hak ve vecibelerden yararlanabilirler.

58 TEMEL KAVRAMLAR Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. (İK m.2/6).

59 TEMEL KAVRAMLAR Asıl işveren alt işveren ilişkisinin kurulabilmesinin üç unsuru vardır. 1-)Bir asıl işyeri ve asıl işverenin varlığı gereklidir. 2-)Asıl işyerinde yürütülen mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde (yemek, temizlik, güvenlik gibi) veya yapılan asıl işin bir bölümünde; işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan başka bir işverenin (alt işveren) olması gereklidir.

60 TEMEL KAVRAMLAR 3-)Asıl işverenden iş alan diğer (alt) işverenin, işçileri sadece o işte ve o işyerinde çalıştırılıyor olması gerekir. Aksi durumda asıl işveren-alt işveren ilişkisinden bahsedilmez.

61 İŞ SÖZLEŞMESİ VE UNSURLARI İş sözleşmesi; bir tarafın bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir (İK m.8). Unsurları; Herhangi bir işte çalışma İş karşılığı ücret alınması Bağımlılık ilişkisi Bağımlılık unsuru, iş sözleşmesini diğer iş görme sözleşmelerinden (eser, vekalet gibi) ayıran en önemli unsurdur.

62 İŞ SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ İş sözleşmesinin; Özel hukuk sözleşmesi olduğu, İşçinin şahsına bağlı olduğu, Karşılıklı borç yüklediği, Sürekli olduğu ve bağımlılık ilişkisine dayandığı kabul edilir.

63 İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAZILI YAPILMASI İş Kanununda iş sözleşmesinin, “aksi belirtilmedikçe özel bir şekle tabi olmadığı”, ancak “süresi bir yıl ve daha fazla olan iş sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılmasının zorunlu olduğu” düzenlenmiştir. Yazılı sözleşme yapılmayan durumlarda ise, işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür.

64 İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAZILI YAPILMASI Kanunlardaki iş sözleşmeleri için öngörülen yazılı şekil şartı, “geçerlilik şartı” değil, “ispat şartı” olarak kabul edilir.

65 İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ Belirli-Belirsiz süreli Tam-Kısmi süreli Çağrı üzerine Deneme süresi Takım Sürekli-Süreksiz

66 BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ Belirli süreli iş; sözleşmenin yapılması sırasında işin sona erme anının bilindiği veya öngörülebildiği işlerdir. Örneğin; 20 günde bitirileceği açık olan bahçe duvarının yapımı, 15 günde bitirileceği bilinen bilgisayar donanımının işletmeye kurulması, Hastalanan veya doğum yapan işçinin yerine çalıştırılan işçi ile kurulan iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.

67 KISMİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİ İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır. (İK m.13) Örneğin, işyerinde uygulanan tam süreli çalışma haftada 45 saat ise, kısmi süreli çalışma tam süreli çalışmanın üçte ikisi (30 saat) oranına kadar yapılan çalışmalardır.

68 İŞYERİ DEVRİ İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde mevcut olan iş sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte devralana geçer. (İK m.6) İşyeri veya bir bölümünün devrinde, iş ilişkilerinde işveren tarafı değişmekte, ancak iş sözleşmesi mevcut bütün hak ve borçlarıyla yeni işverene geçmektedir. Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinden dolayı feshedemez ve devir işçi yönünden fesih için haklı sebep oluşturmaz.

69 GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİ Geçici iş ilişkisi, bir işverenin işçisinin rızasını almak kaydıyla bir başka işverene belirli ve geçici bir süre ile verilmesidir. Devir sırasında işçinin yazılı rızası alınmalıdır. Geçici iş ilişkisi, altı ayı geçmemek gerektiğinde en fazla iki defa yenilenerek bir buçuk yıla kadar uzatılabilir. Ödünç verilen işçinin ücreti, ödünç veren işveren tarafından ödenmeye devam olunur. Tarafların anlaşması halinde işçi ücreti ödünç alan işverence de ödenebilir (İK m.7).

70 İHBAR ÖNEL SÜRELERİ VE İHBAR TAZMİNATI Belirsiz süreli iş sözleşmesinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir (İK m.17). Taraflar; 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta, Önceden bildirimde bulunmakla yükümlüdürler. Aksi halde bu süreler kadar ihbar tazminatı ödemek zorundadırlar.

71 İHBAR TAZMİNATINA HAK KAZANILAMAYACAK HALLER İşçinin, iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmesi, Muvazzaf askerlik nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesi, Kadın işçinin evlilik nedeniyle iş sözleşmesini sona erdirmesi, Emeklilik nedeniyle sözleşmenin sona erdirilmesi, İşçinin ölümü, Hallerinde ihbar tazminatına hak kazanılamaz.

72 İŞÇİNİN BORÇLARI İş görme Borcu (TBK m.393) İşi Bizzat Yapma Borcu (TBK m.395) İşi Özenle Yapma Borcu (TBK m.396) İşverene İtaat Borcu (TBK m.399) Sadakat (Bağlılık) Borcu (TBK m.396) Sır Saklama Borcu Rekabet Etmeme Borcu (TBK m.444)

73 İŞVERENİN BORÇLARI Ücret Ödeme Borcu (İK m.34;TBK m.401) Eşit İşlem Yapma Borcu: (AY.m.10; İK. m.5; ILO, 100 sayılı Sözleşme) İş Araç ve Malzemeleri Sağlama Borcu (TBK m.413) Gözetim Borcu (TBK m.417;İSGK m.4)

74 İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi: Bildirimli Fesih: Bildirimli fesihte temel kural, sözleşmeyi sona erdirecek olanın durumu karşı tarafa bildirmesidir. Buna “bildirim” veya “ihbar” adı verilir. Bildirim, tek taraflı bir hukuki işlemdir. Sonuçlarını doğurabilmesi için karşı tarafın kabul edip etmemesinin bir önemi bulunmamaktadır. Karşı tarafa ulaşınca sonuçlarını doğurmuş olur (İK. m.17, 18,19).

75 İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ Usulsüz Fesih: İşçi ya da işveren belirli süreli iş sözleşmesinde süre sona ermeden, belirsiz süreli iş sözleşmelerinde ise bildirim sürelerine uymadan sözleşmeyi sona erdirmesidir. Derhal Fesih: İşverenin, işçinin bildirim sürelerindeki ücretini peşin ödemek suretiyle sözleşmeyi son erdirmesidir (m.17/5-7). Haksız Fesih: İşçinin kanunlardan kaynaklanan bir hakkını kullanması nedeniyle işçinin sözleşmesinin sona erdirilmesidir.

76 İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ Geçerli Nedenle Fesih (İş Güvencesi): Geçerli Nedenler: İşçinin Yeterliliğinden Kaynaklanan Nedenler, İşçinin Davranışlarından Kaynaklanan Nedenler, İşletmeden, İşyerinden veya İşin Gereklerinden Kaynaklanan Nedenler, Toplu İşçi Çıkarmayı Gerektiren Nedenlerle İş Sözleşmesinin Feshi, Geçerli Sayılmayan Fesih Nedenleri,

77 İŞ GÜVENCESİNDEN KİMLER YARARLANIR İş güvencesinden; Otuz veya daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, En az altı ay kıdemi olan, Belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler yararlanabilir (İK m.18). Ancak yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz.

78 SÖZLEŞMENİN FESHİNDE USUL İşveren, iş güvencesi kapsamındaki işçinin iş sözleşmesini feshederken; İşçinin öncelikle savunmasını almalı, Fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmeli, Fesih bildirimini yazılı olarak yapmalıdır. Aksi halde yapılan fesih geçersiz olur. İşçi, fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesine dava açarak işe iadesini talep edebilir. Mahkeme 2 ay, temyiz 1 ay. (İşK. m.20)

79 GEÇERSİZ SEBEPLE YAPILAN FESHİN SONUÇLARI İşe iade davasını kazanan işçi; Mahkeme kararının tebliğinde itibaren 10 iş günü içinde işverene başvurmalı. İşveren de, işçiyi 1 ay içinde işe başlatmalıdır. İşveren işçiyi başvurusu üzerine bir ay içinde işe başlatmaz ise;  En az 4 aylık ve en çok 8 aylık ücreti tutarında iş güvencesi tazminatı,  Çalıştırılmadığı süreyle ilgili 4 aylık ücreti tutarında ayrı bir tazminat ödemekle yükümlü olur. İhbar ve kıdem tazminatları ayrıca ödenecek.

80 HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI İşçi için; I. Sağlık sebepleri + II. Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hal ve benzerleri + III. Zorlayıcı sebepler + İşveren için; I- Sağlık sebepleri + II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hal ve benzerleri - III- Zorlayıcı sebepler + IV-İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması hali+

81 ÜCRET Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. Ücret kural olarak, Türk parası ile işçi adına özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödenebilir. Ücret en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleri ile ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir.

82 ÜCRETİN ÖDENMESİ İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur. Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır (İK m.32

83 ÜCRETİN SAKLI KISMI İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz(İK m.35). Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hakim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır.

84 ÜCRET KESME CEZASI İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez (İK m.38/1). İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz (İK m.38/2).

85 ÜCRETTEN İNDİRİM YAPILMAYACAK HALLER İşçi ücretlerinde işveren tarafından her ne şekilde olursa olsun tek taraflı olarak indirim yapılamaz. Ancak tarafların anlaşmasıyla ücrette indirim yapılabilir (İK m.62). İş sözleşmesinde, her iş günü çalışacağı kararlaştırılarak işe alınmış bir işçinin, bazı günler çalıştırılıp, bazı günler çalıştırılmaması durumunda da, ücretinden bir indirim yapılabilmesi söz konusu olmayacaktır.

86 FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ Fazla çalışma, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 45 saatten az çalışma sürelerinin 45 saate tamamlanacağı şekilde çalışmaya fazla sürelerle çalışma denir. Fazla çalışma yıllık 270 saatten fazla yapılamaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde %50 fazlasıdır. (İK m.41) Fazla çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, 6 ay içinde kullanabilir.

87 FAZLA ÇALIŞMA YAPTIRILAMAYACAK İŞÇİLER 18 yaşını doldurmamış işçiler, İş veya toplu iş sözleşmesi ile önceden veya sonradan fazla çalışmayı kabul etmiş olsalar bile sağlık durumlarının elvermediği bir hekimin raporuyla belgelenen işçiler, Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuk emziren işçiler, Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçiler.

88 ULUSAL BAYRAM VE GENEL TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞMA Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir (İK m.44).

89 YILLIK ÜCRETLİ İZİN İş Kanunu’nun birinci maddesi kapsamına giren işyerlerinde bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan işçiye işe başladığı tarihten itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olması koşuluyla yıllık ücretli izin verilir (İK m.53). Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. İznin paraya çevrilmesi ve işçinin izin ücretini alarak işyerinde çalışmaya devam etmesi söz konusu olamaz.

90 YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi; Bir yıldan beş yıla kadar (5 yıl dahil) olanlara; 14 günden, Beş yıldan fazla 15 yıldan az olanlara; 20 günden, On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara; 26 günden, az olamaz.

91 YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ Ancak, 18 ve daha küçük yaştaki işçilerle 50 ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz. Yıllık ücretli izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir. Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır (İK m.53/5).

92 YILLIK ÜCRETLİ İZNE HAK KAZANMA KOŞULLARI İşçinin, İş Kanunu’nun 1 inci maddesi kapsamına giren bir işyerinde çalışıyor olması gerekir. İşçinin çalıştığı iş, niteliği yönünden sürekli iş olmalıdır. İşçinin, işe başladığı tarihten itibaren bir yıl aralıksız olarak çalışması gereklidir. Bir yıllık sürenin, aynı işverenin işyerinde geçmiş olması da gerekmektedir.

93 YILLIK ÜCRETLİ İZİNDE ÇALIŞMA YASAĞI Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Bu hakkın izin olarak kullanılması şarttır. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalışması da Kanuna aykırı olduğu gibi, bu durum Anayasada güvence altına alınan “dinlenme hakkına” da aykırıdır (İK m.58).

94 MAZERET İZNİ İşçiye; evlenmesi, evlat edinmesi ya da ana veya babasının, eşinin, kardeşinin, çocuğunun ölümü durumunda üç gün, eşinin doğum yapması halinde ise beş gün ücretli izin verileceği hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, engelli veya süreğen hastalığı olan çocuklarının hastalıkları ile ilgilenmelerini temin etmek amacıyla işçi olan anne veya babaya bir yıl içinde on güne kadar ücretli izin verilir (İK Ek m.2).

95 ÇALIŞMA SÜRESİ Genel olarak bir işçinin çalışsın ya da çalışmasın işgücünü işverenin emrine sunduğu süreler ile Kanunda çalışma süresinden sayılan sürelerin tümü çalışma süresinden sayılır (İK m.63). Yeraltı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saati geçemez (İK m.63/1).

96 ÇALIŞMA SÜRESİ Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir (İK m.63). Nispi emredici nitelikte olan bu süre, tarafların anlaşmasıyla azaltılması mümkünse de, artırılması mümkün değildir. İşçi günde en fazla 11 saat çalıştırılabilir. Bu süreye fazla çalışmalar da dahildir.

97 DENKLEŞTİRME Denkleştirme; yoğunlaştırılmış iş haftalarından sonraki dönemde işçinin daha az sürelerle çalıştırılması suretiyle, toplam çalışma süresi, çalışması gereken toplam normal süreyi geçmeyecek şekilde düzenlenmesini ifade eder. Tarafların “yazılı anlaşması” ile haftalık normal çalışma süresi, haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.

98 DENKLEŞTİRME İşveren; 8 haftalık bir denkleştirme döneminde en fazla 360 saat çalışma yaptırabilir. Bunun üzerinde yapılan çalışmalar fazla çalışma sayılır ve ücreti % 50 zamlı ödenir. Haftalık çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılırsa, o işyerinde haftada 6 gün çalışılıyorsa bir işçi haftada en çok (11x6=) 66 saat, 5 gün çalışıyorsa en çok (11x5=) 55 saat çalıştırılabilir.

99 TELAFİ ÇALIŞMASI Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işçinin çalışmadığı bu sürelerin telafisi için işçiye yaptırılacak çalışma, “telafi çalışmasıdır’’. (İK m.64).

100 TELAFİ ÇALIŞMASI Telafi çalışması, zorunlu nedenin ortadan kalkmasını takip eden 2 ay içerisinde yaptırılır. Telafi çalışması, günlük en çok çalışma süresi olan 11 saati aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Telafi çalışması, tatil günlerinde yaptırılamaz.

101 GECE ÇALIŞTIRMA Sanayiye ait işlerde 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır (İK m.73).

102 GECE SÜRESİ VE GECE ÇALIŞMALARI Gece çalışması en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir. İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık işlerinde çalışan işçilerin onay vermesi şartıyla yedi buçuk saatin üstünde gece çalışması yapılabilir (İK m.69/3).

103 GECE SÜRESİ VE GECE ÇALIŞMALARI Gece çalışması nedeniyle sağlığının bozulduğunu raporla belgeleyen işçiye işveren, mümkünse gündüz postasında durumuna uygun bir iş verir. Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az 11 saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz. İşveren veya işveren vekilleri, gece postalarında çalıştırılacak işçilerin ad ve soyadlarını kapsayan listeler ile bu işçiler için işe başlamadan önce alınan ve periyodik sağlık raporlarının bir nüshasını ilgili İl Müdürlüğüne vermekle yükümlüdür (Yön m.12)

104 YER VE SU ALTINDA ÇALIŞTIRMA Maden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde 18 yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.(İK m.72).

105 ÇALIŞTIRMA YAŞI VE ÇOCUKLARI ÇALIŞTIRMA YASAĞI On beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, on dört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler. (İK m.71).

106 ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmaması esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir (İK m.74).

107 ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz. İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde 18 haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.

108 SÜT İZNİ Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır (İK m.74).

109 CEZA-İ ŞART Sözleşmenin şekli-Ağırlık-Ödeme gücü-Süre Karşılıklılık (istisna) Nitelik, hakkaniyet, çalışma hakkı,

110 İBRANAME (ÖZEL SUKUNET NEDENİ) Türk Borçlar Kanunu m. 420 Yazılı sözleşme En az bir aylık süre = İFA Alacağın tür ve miktarının açık olması Tam olarak bankaya yatırılması

111 KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA ŞARTLARI 1475 SAYILI İŞ KANUNU KIDEM TAZMİNATI MADDE 14 - Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin; İşveren tarafından bu Kanunun 17 nci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen sebepler dışında (Ahlak ve iyi niyet kurallarına uyulmaması. Örneğin, hırsızlık yapmak, cinsel tacizde bulunmak, işverene hakaret etmek vb), İşçi tarafından bu Kanunun 16 ncı maddesi uyarınca (işçi ücretinin ödenmemesi, işçinin hakarete uğraması vb),

112 KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA ŞARTLARI Muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla, İşçinin yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla, Yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayan ancak yaşını bekleyen işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,

113 KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMA ŞARTLARI Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi, İşçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde, İşçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.

114 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI 11 Eylül 2014 tarihinde yürürlüğe giren 6552 sayılı Torba Kanun ile kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan alt işveren işçilerinin kıdem tazminatları ilgili kamu kurumları tarafından ödenecektir. Buna göre; Kanunun yürürlüğe girdiği 11 Eylül 2014 tarihinden önce, alt işveren işçilerinin feshe bağlı olan ihbar ve kıdem tazminatı ile yıllık izin ücretleri, yerleşik Yargıtay Kararlarına göre, işyeri devri kurallarına göre son alt işverence ödenecektir.

115 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI Ancak, 4857 sayılı İş Kanunu m.2/7’ye göre, asıl işverenin, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu kanundan, iş sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerden alt işveren ile birlikte sorumlu olacaktır.

116 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI 6552 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 11/09/2014 tarihinden sonra, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun m.62/1-e bendi uyarınca, yapılan ihaleler kapsamında, alt işverenler tarafından çalıştırılan ve 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesine göre iş sözleşmesi kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona ermiş olan işçilerin kıdem tazminatlarının ödenmesinde, 4857 sayılı İK m.112 hükümleri uygulanacak olup, bu durumdaki işçilerin kıdem tazminatları ilgili kamu kurum ve kuruluşlarınca ödenecektir.

117 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI Alt işveren işçilerinin kıdem tazminatı dışındaki diğer işçilik haklarının ödenmesinde ise, yerleşik Yargıtay Kararları dikkate alındığında, son alt işveren sorumlu olacak, asıl işverenin de müştereken ve müteselsilen sorumluluğu bulunacaktır. (6552/ m.8).

118 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI Kamu kurumları açısından taşeron çalıştırılabilecek yardımcı hizmetlerin hangileri olduğu yargı kararları da dikkate alınarak işçi, işveren ve kamu görevlileri sendikaları, ÇSGB, Hazine ve DPB görüşü ve MB’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecektir (6552/ m.10). Asıl veya yardımcı işlerde, MB'dan (KİT'lerde Hazine Müsteşarlığı) onay alındıktan sonra alt işverenlik ihalesine çıkılabilecektir. Onay almadan alt işveren ihalesine çıkan veya ihale konusu iş dışında işçiyi çalıştıran kamu görevlisi hakkında idari para cezası uygulanacak ve neden olduğu zarardan sorumlu tutulacaktır.

119 KAMU KURUM VE KURUŞLARINDA ÇALIŞAN ALT İŞVEREN İŞÇİLERİNİN KIDEM TAZMİNATLARI Taşeron işçiler görevlendirildikleri hizmetler dışında başka görevlerde çalıştırılamayacaktır. Aksi durumlarda idari para cezaları verilecektir (6552/ m.11).

120 İlhan KOTAN VHKİ ilhan.kotan@iskur.gov.tr 0 (352) 231 13 73 /iskurkayseri www.iskur.gov.tr

121 SORU – CEVAP Songül TUFAN – Engelli İş ve İşlemleri Okan YILDIRIM – İşgücü Piyasası Araştırması Fatih AKPINAR – İşbaşı Eğitim Programı İlhan KOTAN – Çalışma İlişkileri Servisi

122 /iskurkayseri www.iskur.gov.tr kayseri@iskur.gov.tr