H İ ZMET YER İ NDEN YÖNET İ M KURULU Ş LARI- İ DAR İ İŞ LEM KAVRAMI BEŞİNCİ HAFTA.

... konulu sunumlar: "H İ ZMET YER İ NDEN YÖNET İ M KURULU Ş LARI- İ DAR İ İŞ LEM KAVRAMI BEŞİNCİ HAFTA."— Sunum transkripti:

1 H İ ZMET YER İ NDEN YÖNET İ M KURULU Ş LARI- İ DAR İ İŞ LEM KAVRAMI BEŞİNCİ HAFTA

2 HEDEFLER Kamu kurumlarının hangi anlama geldi ğ i ö ğ renilecek Kamu kurumlarının ortak özellikleri ö ğ renilecek Kamu kurumlarının çe ş itleri ö ğ renilecek İ dari i ş lem kavramı tanımlanabilecek İ dari i ş lemlerin çe ş itleri ö ğ renilecek İ dari i ş lemlerin özellikleri ö ğ renilecek

3 Bu Hafta Neler Var.. I) Hizmet Yerinden Yönetim Kurulu ş ları (Kamu Kurumları) A) Kamu Kurumlarının Ortak Özellikleri B) Kamu Kurumlarının Çe ş itleri II) İ dari İş lem Kavramı Tanımı Çe ş itleri Özellikleri

4 HİZMET YERİNDEN YÖNETİM KURULUŞLARI (KAMU KURUMLARI) Hizmet yerinden yönetim kurulu ş larına “kamu kurumları” da denilmektedir. Kamu idareleri yani devlet ve mahalli idareler birer ki ş i toplulu ğ udur. Oysaki kamu kurumları birer mal toplulu ğ udur. Kamu kurumlarında belirli bir amaca tahsis edilmi ş malvarlı ğ ına tüzel ki ş ilik tanınmı ş tır

5 ÖZELLİKLERİ Kamu tüzel ki ş ilikleri vardır. Bu nedenle kamu gücü ayrıcalıkları ve yükümlülükleri ile donatılmı ş lardır. Kanunla ya da kanunun verdi ğ i yetkiye dayanarak idari i ş lemle kurulabilir. Mal toplulu ğ u niteli ğ indedir. Bir kamu idaresine ba ğ lıdır. Tek ba ş ına bir kamu kurumu olmaz. Özerktirler. Kendilerini kuran kamu idareleri kar ş ısında belli ölçüde özerkli ğ e sahiptirler. Kendi karar organlarınca yönetilirler. Özerk olmalarından dolayı bunlar üzerinde gerçekle ş en denetim hiyerar ş ik de ğ il, vesayet denetimidir. Sadece belirli bir uzmanlık alanında faaliyet gösterir. Kendilerine ait mal varlıkları, gelirleri ve bütçeleri vardır.

6 ÇEŞİTLERİ 1) İ dari Kamu Kurumları:Genel yönetim kuralları ile yürütülmesi güç bir hizmetin, daha etkin ve verimli yürütülebilmesi için kurulan kamu kurumlarıdır.

7 İktisadi Kamu Kurumları Ticaret, sanayi, madencilik, tarım ve bankacılık gibi ekonomik faaliyetlerde bulunmak üzere, kamu sermayesi ya da kamu sermayesinin katkısıyla kurulan kurumlara iktisadi kamu kurumları denir. Kamu iktisadi te ş ebbüsleri, “iktisadi devlet te ş ekkülleri” ve “kamu iktisadi kurulu ş ları”, “müessese”, “ba ğ lı ortaklık” ve “i ş tirak” ş ekilinde sınıflandırılmaktadır.

8 İktisadi Devlet Teşekkülleri Sermayesinin tamamı devlete ait olup, ekonomik akanda serbest piyasa ko ş ulları, rekabet ve ticaret esaslarına göre faaliyet gösteren kurumlardır. Bu kurulu ş lar karlılık ve verimlilik ilkeleri do ğ rultusunda çalı ş maktadırlar. Örne ğ in Ziraat Bankası, Halk Bankası, Devlet Malzeme Ofisi, ÇAYKUR.

9 Kamu İktisadi Kuruluşları Sermayesinin tamamı devlete ait olup, tekel niteli ğ indeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan kamu iktisadi te ş ebbüsüdür. Örne ğ in, TCDD İş letmesi Genel Müdürlü ğ ü, Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlü ğ ü. İ DT ve K İ K Bakanlar Kurulu kararı ile kurulurlar.

10 Müessese: sermayesinin tamamı bir iktisadi devlet te ş ekkülü veya bir kamu iktisadi kurulu ş una ait olup, ona ba ğ lı i ş letme ya da i ş letmeler toplulu ğ udur.Örne ğ in TEKEL’e ba ğ lı Tütün ve Sigara İş letmeleri Müessesesi Ba ğ lı Ortaklık: sermayesinin % 50’sinden fazlası iktisadi devlet te ş ekkülüne veya kamu iktisadi kurulu ş una ait olan i ş letme ya da i ş letmeler toplulu ğ undan olu ş an anonim ş irketlerdir. Örne ğ in, TCDD’ye ba ğ lı Türkiye Vagon Fabrikaları A. Ş. İş tirak: iktisadi devlet te ş ekküllerinin veya kamu iktisadi kurulu ş larının veyahut ba ğ lı ortaklıklarının, sermayesinin en az % 15’ine, en çok % 50’sine sahip bulundukları anonim ş irketlerdir. Örne ğ in Ziraat Bankasının i ş tiraki Ba ş ak Sigortadır. Kamu i ş tirakleri bir kamu kurumu de ğ ildir.

11 Sosyal Kamu Kurumları Sosyal güvenlik, çalı ş ma, sa ğ lık, emeklilik ve sosyal gereksinimleri kar ş ılamak üzere kurulan kamu kurumlarıdır. Zorunlu üyelik ve zorunlu kesinti esasına dayanır. Ayrıca karma bir hukuku rejime tabidirler. Örne ğ in SGK, Türkiye İş Kurumu ( İŞ KUR). Bilimsel, Teknik ve Kültürel Kamu Kurumları Bilim, teknik, kültür, sanat ve yüksekö ğ retim hizmetlerine tanınan özerklik sonucu örgütlenmi ş kamu kurumlarıdır. Örne ğ in, üniversiteler, YÖK, Türkiye ve Ortadou Amme İ daresi Ensttüsü, TÜB İ TAK, Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA), Devlet Opera ve Balesi, Devlet Tiyatroları Genel Müdürlü ğ ü, TRT, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu

12 Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Kuruluşları Kamu kurumu niteli ğ indeki meslek kurulu ş larına örnek olarak Barolar, Tabip Odaları, Tabib odaları, ticaret ve sanayi odaları, Mühendis ve mimar odaları, ziraat odaları ve bunların birlikleri sayılabilir.

13 Kamu tüzel ki ş ili ğ ine sahiptirler. Kanunla veya kanunun verdi ğ i yetkiye dayanılarak kurulur. Belli meslek mensuplarını içlerine alırlar. İ lgili meslek kurulu ş una üye olmadan o meslek ve faaliyet yerine getirilemez. Bazı kamu gücü ayrıcalıklarına sahiptirler Kendi organları tarafından yönetilir. Organlarını kendi üyeleri seçer. Kurulu ş amaçları dı ş ında faaliyette bulunamazlar. Devletin idari ve mali denetimine tabidirler. Bu denetim, idari vesayet kapsamındadır. Meslek kurulu ş larının organlarının seçiminde siyasi partiler aday gösteremez.

14 Meslek kurulu ş ları bu görevi yerine getirirken ş u yetkileri kullanmaktadır: Düzenleme yetkisi: Mesle ğ in yürütülmesini denetleme yetkisi: Disiplin yetkisi:

15 Düzenleyici ve Denetleyici Kamu Kurumları Sermaye Piyasası Kurulu (1981) Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (1994) Rekabet Kurumu (1994) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (1999) Bilgi Teknolojileri ve İ leti ş im Kurumu (2000) Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (2001) Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu(2002) Kamu İ hale Kurumu (2002)

16 Özellikleri Bu kurumlar kamu hizmeti niteli ğ inde faaliyet gösterirler. Ancak bu kurumların faaliyetleri, kamu hizmetlerinin yürütülmesi ve i ş letilmesine ili ş kin de ğ ildir. Bu kurumların almı ş oldu ğ u kararlar isti ş ari de ğ il, icrai niteliktedir. Kamu gücü ayrıcalıklarına sahiptir. Bu kurulu ş ların i ş lemleri yargı benzeri özellik ta ş ısa da yargı kararı olarak nitelendirilemez Bu kurumların verdi ğ i kararlara kar ş ı yargı organlarına ba ş vurulabilmektedir. Bu yargı denetimi de idari yargı organlarınca yapılmaktadır. Tüzel ki ş ili ğ e, idari ve mali özerkli ğ e sahiptirler. Bu kurumlarla, merkezi idare arasında vesayet ili ş kisi teorik anlamda bulunmaktadır. Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlara genellikle müeyyide uygulama yetkisi verilmektedir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, görev alanlarına ili ş kin düzenleme yapma yetkisine sahiptir. Görev alanlarında “yönetmelik” ve ba ş ka isimler altında düzenleyici i ş lem yapabilirler. Düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçeleri, merkezi yönetim bütçesi kapsamındadır Bu kurumların gelirleri, büyük ölçüde ilgili oldukları sektörden kar ş ılanmakta ve harcamalarını da kendi gelirlerinden yapmaktadırlar.

17 İDARİ İŞLEM Hukuki i ş lemler, hukuki sonuç do ğ urmak amacıyla yapılan irade açıklamaları. İ darenin tüm i ş lemleri idari i ş lem niteli ğ inde midir? İ darenin i ş lemleri-idari i ş lem

18 O halde bir hukuki i ş leme “idari i ş lem” niteli ğ i kazandıran temel unsur nedir?

19 CEVAP: KAMU GÜCÜ AYRICALIKLARI İ dari i ş lemler, hukuki sonuç do ğ urmaya yönelik, kamu gücü ayrıcalı ğ ına dayanan irade açıklamalarıdır.

20 ÇEŞİTLERİ Tek Yanlı İ dari İş lemler Bireysel İş lemler Düzenleyici i ş lemler İ ki Yanlı İ dari İş lemler

21 Özellikleri İ crailik: İ dari i ş lemler, ilgili tarafın rızası ya da onayı olmasa dahi, idarenin tek taraflı olarak yaptı ğ ı irade açıklamasıyla hukuk düzeninde de ğ i ş ikli ğ e yok açar. Re’sen İ cra Edilebilirlik: İ dari i ş lemin icraili ğ i ile re’sen icra edilebilirli ğ i farklı ş eylerdir. İ dari i ş lemin icrai olması hukuk aleminde bir de ğ i ş iklik meydana getirmesi demektir. Hukuka Uygunluk Karinesi: Hukuka uygunluk karinesi uyarınca, aksi yargı kararlarıyla kesinle ş inceye kadar, idari i ş lemlerin hukuka uygun oldukları varsayılır.

22 Hukuka Uygunluk Karinesinin Sonuçları İ dari i ş lem hukuki sonuçlarını, hakim kararına ihtiyaç olmaksızın, yargısal denetimden önce, derhal ve kendili ğ inden do ğ urur. Bir idari i ş lemden dolayı ortaya bir uyu ş mazlık çıkarsa, dava açması gereken taraf idare de ğ il, i ş lemin muhatabı olan özel hukuk ki ş isidir. İ dari davalarda ispat yükü, idareye de ğ il, dava konusu olan i ş lemin hukuka aykırı oldu ğ unu ileri süren özel hukuk ki ş isine aittir. İ dari i ş leme kar ş ı dava açılması, kural olarak o i ş lemin uygulanmasını durdurmaz. Ancak bunun iki istisnası vardır. Yürütmeyi durdurma ve vergi uyu ş mazlıklarına ili ş kin davalar