CEREBELLUM: BEYİNCİK Ağırlığı: Yetişkinlerde yaklaşık 150 gr kadardır. Beyinciğin encephalon’a oranı yetişkinlerde 1/8 kadar iken çocuklarda 1/20 kadardır. Yeri: Fossa cranii posterior’da, bulbus ve pons’un üst-arka kısmında bulunur. Cerebellum ile bulbus ve pons arasında 4. ventrikül bulunur. Beyin ile beyincik arasında tentorium cerebelli bulunur.

Lobus occipitalis cerebellum pons bulbus

flocculus

Esas fonksiyonu, isteğimiz dışında iskelet kaslarının tonusunu kontrol ederek sinerjist ve antogonist kaslar arasında koordinasyonu sağlayarak dengemizin sağlanmasında ve devamında önemli rol oynar. Pedunculus cerebellaris inferior ile bulbus’a, Pedunculus cerebellaris medius ile pons’a, Pedunculus cerebellaris superior ile de, mesencephalon’a bağlanır.

Pedunculus cerebellaris superior Pedunculus cerebellaris medius Pedunculus cerebellaris inferior

Cerebellum, hemispherium cerebelli denilen iki yan lob ile bunları ortada birbirine bağlayan vermis cerebelli’den oluşur. Her bir beyincik hemisferi kendi tarafındaki iskelet kaslarını kontrol eder. vermis cerebelli hemispherium cerebelli

Lobus anterior cerebelli nodulus Lobus posterior cerebelli Beyincik, lobus cerebelli anterior, lobus cerebelli posterior ve lobus flocculondularis olmak üzere üç loba ayrılır.

Lobus cerebelli anterior ile lobus cerebelli posterior birlikte corpus cerebelli olarak isimlendirilir. Corpus cerebelli, medulla spinalis, n. trigeminus ve nuclei pontis’ten impuls alır. Lobus flocculonodularis ise nuclei vestibularis’ten impuls alır.

Fonk. Bölüm Vermis bölümü Hemisfer bölümü Lingula Lob. cerebelli ant. Lobulus centralis......Ala lobuli centralis Culmen......................Lobulus quadrangularis (pars anterior) Fissura prima Declive.......................Lobulus simplex (lobulus quadrangularis) (Pars inferoposterior) Folium vermis...........Lobulus semilunaris superior Fissura horizontalis Lob cerebelli post. Tuber vermis.............Lobulus semilunaris inferior Pyramis vermis..........Lobulus biventer Fissura secunda Uvula vermis...............Tonsilla cerebelli Fissura posterolateralis Lobus floc.nod. Nodulus.......................Flocculus

culmen lobulus centralis lingula fissura prima declive folium nodulus tuber vermis uvula vermis pyramis vermis fissura secunda

L C C D FT P U N ala lobuli centralis L fissura prima lobulus quadrangularis lobulus simplex D semilunaris superior lobulus FT lobulus semilunaris inferior P lobulus biventer U fissura secunda tonsilla cerebelli fissura horizontalis flocculus N

Archicerebellum Lobus flocculonodularis beyinciğin en eski bölümü olup archicerebellum olarak isimlendirilir. Archicerebellum; afferentlerini iç kulaktaki denge organlarından ve vestibular çekirdeklerden alır. Bu duyu impulslarını değerlendirerek, medulla spinalis’deki alt motor nöronlarla bağlantı kurar. Kas tonusunu ayarlayarak vücudun dengesini korumaya ve uzaydaki konumumuzu anlamaya yardım eder. Lezyonunda hasta, sarhoş gibi sallanarak yürür.

Paleocerebellum Lobus anterior ile lobus posterior’un pyramis ve uvula parçaları birlikte paleocerebellum olarak isimlendirilir. Daha yeni olan bu bölüm baş ve gövdenin kaba hareketleri ile ilgilidir. Paleocerebellum: Kas, kiriş ve eklemlerden aldığı proprioseptif ve basınç-temas impulslarını değerlendirerek, ön boynuz motor nöronlarına etki eder.

Paleocerebellum: Kasların tonusunun ayarlanmasını, kas gruplarının birlikte çalışmasını sağlar. İstemli hareketlerin akıcı ve düzenli bir şekilde yapılmasında ve pozisyonumuzun korunmasında önemli rol oynar. Lezyonunda ektensor kasların tonusu artar ve pozisyonumuzu korumda güçlük çekeriz.

Neocerebellum Uvula ve pyramis haricinde kalan lobus posterior kısımlarına ise neocerebellum denir. Neocerebellum; Hem beyin korteksinden hem de medulla spinalis’den çok çeşitli duyu impulsları alır. Aldığı bu impulsların sonucunda entegre ettiği impulsu thalamus aracılığı ile beyin korteksine gönderir. Beyin kortekside aldığı bu uyarı sonucu tr. corticospinalis aracılığı ile medulla spinalis’in ön boynuz motor nöronlarına ve kafa çiftlerinin somatomotor nöronlarına etki eder.

Beyinciğin bu bölümü, isteğimizle yaptığımız hareketlerin düzenli, akıcı ve koordineli bir şekilde yapılmasını, hareketin genişliğini, yönünü ve kuvvetini ayarlar. Lezyonunda beceri isteyen hareketleri yapamayız, konuşmamız bozulur. Bunun yanı sıra hypotonia, asyenergia, dysmetria, ataxia ve nystagmus görülür.

Beyinciğin alt yüzü, üst yüzüne oranla daha konvekstir ve vermis’in bulunduğu orta kısmındaki derin çentiğe vallecula cerebelli denilir. vallecula cerebelli

fissura cerebelli folia cerebelli Beyinciğin dış yüzü transvers yönde uzanan ve fissura cerebelli denilen yarıklarla birbirinden ayrılmış yaprakçıklardan (folia cerebelli) oluşur. Bu yapılar vermis’te kesintiye uğramadan devam ederler.

Folia cerebelli’de dışta gri, içte ise beyaz cevher bulunur. Ortadan yapılan sagittal kesitte beyaz cevher bir ağacı andırır. Bu nedenle beyaz cevhere arbor vitae cerebelli denilir. arbor vitae cerebelli

Cerebellum’un iç yapısı: Dışta gri, içte beyaz cevherden oluşur. Dış yüzündeki gri cevhere cortex cerebelli denir. Beyaz cevher içerisine gömülü durumdaki gri cevher kitleleri ise beyincik çekirdeklerini (nuclei cerebelli) oluşturur. Cerebellum’un beyaz cevherine corpus medullare, yapraklarına da laminae albae denilir.

Cortex cerebelli: Transvers yönde uzanan birçok yarıkla (fissura cerebelli) pileli bir görünüm almıştır. Her bir pile veya yaprağın derininde beyaz cevher bulunur. Cortex cerebelli dıştan içe doğru 1-stratum moleculare (plexiforme), 2-stratum neuronorum piriformium (Purkinje hücreleri tabakası) 3-stratum granulosum olmak üzere üç tabakadan oluşur.

Beyincik çekirdekleri: nuclei cerebelli: nucleus dentatus nucleus emboliformis nucleus globosus nucleus fastigii

Velum medullare sup. Velum medullare inf. Nuc. dentatus

Nuc. fastigii Nuc. globosus Nuc. emboliformis

Beyaz cevherde üç tip lif vardır. a) ara (iç) lifler b) afferent lifler c) efferent lifler Ara lifler cerebellum içinde bağlantı kurar ve cerebellum’u terk etmezler. Bunların bir kısmı iki tarafın hemisferini birbirine bağlar. Afferent lifler beyaz cevherin büyük kısmını oluşturur. Başlıca pedunculus cerebellaris medius ve inferior aracılığı ile beyinciğe giren bu lifler, beyincik korteksinde sonlanırlar.

Efferent lifler, beyincik korteksindeki Purkinje hücrelerinin aksonları olarak başlar ve bunların çoğu, beyincik çekirdeklerinde nöron değiştirirler. Nuc. dentatus, nuc. emboliformis ve nuc. globosus’da sinaps yapan lifler, beyinciği pedunculus cerebellaris superior’dan, Nuc. fastiği’de sinaps yapanlar ise, pedunculus cerebellaris inferior’dan terk ederler. Lobus flocculonodularis ve vermis’in bir bölümündeki Purkinje hücrelerinin aksonları, beyincik çekirdeklerinde sinaps yapmadan geçerler.

Cerebellum’un yolları: Cerebellum’a etraf yapılardan duyu impulsu getiren liflere afferent yollar, cerebellum’dan diğer yapılara impuls götüren liflere de efferent yollar denir. Cerebellum hemen hemen vücudun her bölümünden impuls alır. İmpulsların çoğu pedunculus cerebellaris inferior ve medius’dan girer. Efferentleri ise genellikle pedunculus cerebellaris superior’dan gider. Afferentleri, efferentlerinden yaklaşık 40 kat daha fazladır.

Cerebellum’un afferent yolları Cerebellum’a üç ayrı kaynaktan impuls gelir. I-Cortex cerebri’den gelen afferent yollar II- Medulla spinalis’den gelen afferent yollar III- Nervus vestibularis aracılığı ile gelen aff. yollar

Cerebellum’un efferent yolları Beyincik korteksinden çıkan tüm efferent lifler, Purkinje hücrelerinin aksonlarıdır. Bunların büyük bölümü beyincik çekirdeklerinde nöron değiştirir ve nuc. ruber, thalamus ve formatio reticularis’e bağlanır. Bir kısmı ise beyincik çekirdeklerinde kesilmeksizin geçer ve nuc. vestibularis lateralis’te sonlanır.

Beyinciğin efferent lifleri 1-Nuc. vestibularis lat.’e (tr. cerebellovestibularis) 2-Nuc. ruber’e (tr. cerebellorubralis) 3-Thalamus’a (tr. cerebellothalamicus) 4-Formatio reticularis’e (tr. cerebelloreticularis)’ gider.

SORU: (Nisan 90) Hangi nucleus, cerebellumda bulunmaz? A) N. ruber B) N. fastgii C) N. emboliformis D) N. dentatus D) N. globossus Yanıt A

SORU: Beyinde denge ile ilgili bölge neresidir? (Nisan 99) A) Cerebellum’un anterior lobu B) Cerebellum’un posterior lobu C) Cerebellum’un flocculonoduler lobu D) Anterior hipotalamus E) Bazal ganglion Yanıt C