BÖLÜM VIII: KÜÇÜLME VE İŞBİRLİĞİ STRATEJİLERİ Firmalar doğası gereği büyümek ister ama bazan bilinçli olarak küçülme stratejileri de uygulayabilirler. Firmalar rekabet üstünlüğü sağlamak isterler ancak bazı durumlarda rakipleri ile dahi işbirliği stratejisi uygularlar.

Küçülme/Çekilme Stratejileri Daralma: Çıkış arama anlamına gelir. Ürün yelpazesi veya kapasite daraltılır. Satma: İş veya işlerden bazılarının satılması söz konusudur. Kapatma/Tasfiye: Bu aşamada işin satılması seçeneği de ortadan kalkmıştır. İşin tasfiye edilmesi gerekmektedir. Yasal gerekler yerine getirilir ve iş kapatılır. Recai Coşkun

ÖRNEK:YILDIZ HOLDİNG MARİNADAN ÇEKİLDİ Yıldız Holding, sahibi olduğu İstanbul City Port, Göcek Village Port ve Göcek Exclusive marinalarını Koç Grubu’na satarak sektörden çekildi.   Ülker Grubu, 3 marinasını sessiz sedasız bir şekilde 100 milyon Euro’ya Koç’a sattı. Dev satışı bugünkü köşesine taşıyan Hürriyet Gazetesi ekonomi yazarı Vahap Munyar, sessiz sedasız satış sonrası Yıldız Holding’in sökterden çekildiğini açıkladı. Munyar’ın “Ülker’in 3 marinası 100 milyon Euro’ya Koç’un” başlığıyla yayımlanan yazısının ilgili bölümü şöyle: “Koç Holding Turizm, Gıda ve Perakende Grubu Başkanı Tamer Haşimoğlu’nun 23 Mayıs 2014 günü gerçekleşen ihalede İstanbul Kalamış Marina’ya 664 milyon dolarlık teklifi verip, gruba ait Tek-Art Kalamış ve Fenerbahçe Marmara Turizm ortaklığını öne geçirirken, o gün bir başka adım daha atıldı. Yıldız Holding’in Marintürk adlı şirketiyle işlettiği İstanbul City Port (Pendik), Göcek Village Port ve Göcek Exclusive marinalarının işletmesinin Koç Grubu’na geçmesi konusunda anlaşmaya varıldı. Devir için de 100 milyon Euro’luk bir bedel belirlendi. Recai Coşkun

ÖRNEK:KAR-SER TASFİYE EDİLDİ Karsu Tekstil'in % 96 oranında iştirak ettiği gayri faal bağlı ortaklığı "KAR-SER TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ."'nin tasfiye işlemleri Kayseri Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından 18.11.2015 tarihinde tescil edildi. Karsu Tekstil tescil işlemini KAP'a yaptığı açıklamada duyurdu. Kar-Ser Tekstil'den konu ile ilgili KAP'a yapılan açıklamada şu bilgiler verildi:   Şirketimizin; 20.000,00 TL'lik sermayesine % 96 oranında iştirak ettiği gayri faal bağlı ortaklığı "KAR-SER TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET LTD.ŞTİ."'nin tasfiye işlemleri Kayseri Ticaret Sicil Müdürlüğü tarafından 18.11.2015 tarihinde tescil edilmiştir. (http://www.borsagundem.com/haber/karsu-tekstil-kar-ser_i-tasfiye-ediyor/722857) Recai Coşkun

ÖRNEK: Tekstil krizi Sönmez'i 2 yılda yüzde 41 küçülttü   2005 yılı nisan ayında 86 kişinin işine son veren Sönmez Filament, geçen yılın son günlerinde de 3 üretim hattını kapattığını ve 83 kişinin daha işine son verdiğini açıkladı    Tekstil sektörü hızla artan maliyetler ve Çin rekabetine karşı kapasite daraltarak ve personel yükünü azaltarak göğüs germeye çalışıyor. Sektördeki olumsuz koşullara rağmen ayakta durma savaşı veren Sönmez Filament de iki yılda önemli oranda küçülmek zorunda kaldı. 2005 yılında 86 personelinin işine son vererek üretimini yüzde 39 azaltan şirket, yaklaşık 2 yıl aradan sonra radikal bir karar daha alarak 3 üretim hattını kapatarak 83 personelinin daha işine son vereceğini açıkladı. (http://www.kumasci.com/formlar/HaberGoster.aspx?id=1023) Recai Coşkun

BÜYÜME-KÜÇÜLME SEÇENEKLERİ Dikey İleriye Geriye Doğru Yatay Çeşitleme İlişkili İlişkisiz Daralma Satma Tasfiye Recai Coşkun

BİRLEŞME, ELE GEÇİRME VE STRATEJİK İŞBİRLİKLERİ Birleşme: İki veya daha çok firmanın hukuki kimliklerini terk edip yeni bir kimlik altında buluşmaları: Aycell-Aria: AVEA; Daimler-Chrysler Ele geçirme: Bir firmanın bir diğerinin hukuki kimliğini devralarak onu yok etme veya yaşatma hakkı… Özelleştirmeler?, HSBC-Demirbank? Ülker-Godiva Recai Coşkun

Stratejik İşbirlikleri Strateji sadece «rekabet» üzerinden gerçekleşmez. Bazı durumlarda «işbirliği» de önemli bir stratejik seçenek oluşturur. Birlikte Girişim (Joint Venture) İki veya daha fazla firmanın kendi hukuki kimliklerini koruyarak bir fırsatı değerlendirmek adına belli bir alanda-sürede yavru bir firmayla ortaklık yapması … Ford-Otosan Lisans: Üretim (teknoloji kullanım) hakkının devri Franchising: İşletim hakkının kullandırılması Konsorsiyum: Ortak projeler (barajlar, nükleer santraller, boru hatları) Diğer? Recai Coşkun

Hangi İşleri Büyütmeli? Hangi İşlerden Çekilmeli? Recai Coşkun

EK: 1990’LARDA GIDA SANAYİNDE BAZI ORTAK GİRİŞİMLER Marsa (Sabancı) / Kraft Jabobs Suchard (Philip Morris) Sabancı / Danone Sabancı / Carrefour Koç / Sodial Doğuş / Lamb-Weston Filiz (Doğuş) / Barilla Piyale / Dr. Oetker Yaşar / Yadex Calsberg / Türk Tuborg Köy-Tür / Duth Development Bank Recai Coşkun

EK: 1990’LARDA GIDA SANAYİNDE BAZI ÖNEMLİ SATINALMALAR Unilever / Dosan Konserve Unilever / Komili Bestfoods (Unilever) / Bozkurt Helva Henkel / Turyağ Henkel (Çukurova) Coca-Cola / Schwepps (Çukurova) Coca-Cola / İmbat Nestlé / Mis Süt (Tekfen) Citibank / Merko Gıda (% 25) Danonesa (Sabancı) / Tikveşli Danonesa (Sabancı) / Birtat Koç / SEK (% 72) Koç / Pastavilla Koç / Tat Konserve (% 17.3) Bayındır / Sagra https://bianet.org/bianet/tarim/13145-gida-sektoru-yabancilastiriliyor Recai Coşkun

Tartışma Soruları Küçülme ve çekilme «stratejik» bir karar mı, zorunluluk mu? Çeşitlendirme stratejisinin ülkenin ekonomik gelişmişlik düzeyiyle bağlantısı var mıdır? Son yıllarda gerçekleşen birleşme, «birlikte girişim», satınalma, konsorsiyum, tasfiye uygulamalarına gerçek hayattan birer örnek veriniz. Uygulamanın hikayesini kısaca anlatınız. Kararı stratejik açıdan tartışınız. Recai Coşkun