RABİES

ETKEN Etkeni, Rhabdoviruslar grubundan RNA yapılı 0-4 ⁰Ϲ de yıllarca canlı kalır

BİLGİ Kuş, yılan, balık, kaplumbağa, kertenkele ve böceklerde asla kuduz virüsu bulunmaz Yarasa hariç bütün hayvanlar enfeksiyonun sonucu olarak ölürler Kan emici yarasalarda virüs tükürük bezlerine yerleşir ve onları hasta etmez fakat diğer hayvanlara ve insanlara bulaştırabilir Yarasalar diğer hayvanları ısırmak suretiyle hastalığı bulaştırırlar

BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ Enfekte evcil hayvanın veya yabani hayvanın ısırması Tükürüğünün açık yaradan girmesi Kuduz hayvanın salyası ile bulaşık eşyanın (tasma, yular, dizgin vb.) yaralı deri ile temas etmesi ile Kuduz hayvan tarafından tırnaklanarak meydana gelen yaralanmalar ile (hayvanın tırnağı kendi salyası ile bulaşıktır) Kuduz hayvanın eti ve sütünün çiğ olarak yenmesi ile Kuduza yakalanmış bir insan ile yakın temasta bulunulması ile bulaşabilir

BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ Virus, vücuda girdiği yerde bulunan sinirler yoluyla beyine gider, yerleşir ve orada çoğalır Virüs miktarı ve ısırılan yer kuluçka süresini etkiler Genel olarak kuluçka süresi insanlarda 2-8 haftadır Hayvanların virusu bulaştırıcılık süresi de değişkenlik göstermektedir

BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ  Kedi ve köpekler klinik semptomların başlamasından 3 ile 10 gün öncesine kadar virüsu bulaştırabilirler Yarasalarda kuduz virüsünü bulaştırırlar Türkiye’de ege bölgesinde kuduz virüsü izole edilmiştir

BELİRTİLERİ Kuluçka süresi, ısırık yerinin beyine yakınlığı ısırığın şiddeti ısırık yerinin sinir uçlarından zenginliği ve vücuda giren virüs miktarı ile ilgilidir Beyine yakın, özellikle kafadan ve ağır ısırılmalarda kuluçka süresi kısalırken kol ve bacaklardan ve hafif ısırıklarda uzamaktadır

BELİRTİLERİ Bu süre 5 günle 1 yıl arasında değişir genellikle 20-60 gündür Virüs alındıktan sonra eğer gerekli tedavi zamanında yapılmasa hastalık belirtileri 5 safha olarak görülür

Amasya'da Kuduz Kedi Skandalı 9 Köy Karantina

1-İNKÜBASYON DÖNEMİ Kuduz tanısı koymak ve gerekli tedaviye başlamak için önemli bir dönem

2-PRODROMAL DÖNEM 2-10 gün sürer Erken dönem belirtileri spesifik değil İştahsızlık, kırgınlık, yorgunluk, ateş görülür Isırık bölgesinde ağrı ve parestezi görülür ki kuduza özgü ilk belirti budur  Isırılan yerde kaşınma,sızlama görülür Isırılma öyküsü varsa tanı konulabilir Korku,endişe,anksiyete,ajitasyon,sinirlilik,uykusuzluk,depresyon nörolojik tutulumu gösterir

3-AKUT NÖROLOJİK DÖNEM Bulgular aseptik menenjit ve ensefalit bulgularına benzer Saldırgan davranışlar sergiler Nörolojik bulgular olarak Hiperaktivite, oryantasyon bozukluğu, hayal görmeler, sara krizleri, tuhaf davranışlar, ense sertliği, hızlı ve sık nefes alıp verme, salya artımı ve felçler daha sonra ortaya çıkar

3-AKUT NÖROLOJİK DÖNEM Hiperaktivite atakları karakteristik olarak 1-5 dakika süreyle görsel ve işitsel bir uyarı sonucu meydana gelir Bu saldırganlık, kendi kendine ve etrafındakilere vurma, koşma, ısırma şeklinde olur gösterir Hastaların yaklaşık olarak yarısı ataklar döneminde su içmek istemekte ve su içme teşebbüsü sırasında boğaz kaslarının kasılması nedeniyle kişide tıkanma, boğulma hissi ortaya çıkmaktadır ve hastalarda hidrofobi (sudan korkma) gelişmektedir

3-AKUT NÖROLOJİK DÖNEM Ataklar arasındaki dönemde hasta genellikle kendindedir ve bilinci yerindedir Akut nörolojik dönemin sonunda ense sertliği gelişir Bu dönem ya ani ölüm yada koma ile sonuçlanır

KOMA DÖNEMİ Nörolojik belirtilerin gelişmesinden 7 gün sonra koma hali gelişir ve sonunda hasta yaşamını kaybeder

EPİDEMİYOLOJİ Zoonotik bir hastalık Sağlıklı bir görünümü olan köpek, kedi veya diğer bir evcil hayvan insanı ısırdığında, o hayvan hemen yakalanmalı ve 10 gün boyunca gözlem altında tutulmalıdır.Bu süre içinde hayvanda kuduz görülmezse, Korkulacak bir şey yok demektir Hastalık genellikle semptomların başlangıcından sonraki 4-14 gün içinde ölümle sonuçlanır

TANI Isırılma öyküsü önemli Sinir köklerinde negri cisimciklerini görmek kesin tanıyı koydurur

KOMPLİKASYONLAR Beyin ödemi Konvülsiyon Konjestif kalp yetmezliği Kardiak arrest Arter ve venlerde tromboz GİS kanaması

KORUNMA Isırılan kişinin yarası sabunlu ya da deterjanlı su ile bolca yıkanmalıdır Çok basit gibi görülen bu uygulamanın özellikle yüzeysel yaralarda riski % 90 oranında azalttığı saptanmıştır Yaraya bir antiseptik ( %40-70 lik alkol, iyodin v.b ) uygulanmalıdır Derin ısırıklarda sonda kullanarak yara temizlenmeli

KORUNMA İmmunglobulin ve aşı birlikte kullanılmalıdır Aşılamada mutlaka bağışıklama gücü yüksek, uygulaması kolay ve en önemlisi nörolojik yan etkileri olmayan hücre kültürü aşıları kullanılmalıdır Ülkemizde hücre kültürü aşısı olarak HDCV(Human Diploid Cell Vaccine) ve VERO (Verorab) bulunmaktadır Her iki aşının da bağışıklama gücü ve yan etki açısından hiçbir farkı yoktur

KORUNMA Aşı da ilk doz temastan mümkün olduğunca en erken zamanda yapılmalı 0., 3., 7., 14., ve 28 günlerde 5 doz olmak üzere intramuskuler yoldan ve mutlaka deltoid adaleden bebeklerde ise uyluğun anterolateral kısmından yapılmalıdır

BAKIM Kesin tecrit odası Kontakt izolasyonHastane personeli gömlek eldiven,galoş… Hastanın kendisine zarar vereceği düşünülerek koruyucu önlemler alınmalı IV infüzyonla beslenen hastada Hemşire serum şişesini hastanın görmemesi için önlem alır

KKKA CRIMEAN CONGO HAEMORRHAGIC FEVER

ETKEN  patojenik virüs Bunyaviridae ailesinin Nairovirüs grubuna bağlı bir RNA virüsüdür özellikle Hyalomma cinsi

Kırım-Kongo kanamalı ateşi virusunun kimyasal ve fiziksel etkenlere karşı duyarlılığı nedir  Nairoviruslar dayanıksızdır, konakçı dışında yaşayamazlar Bu viruslar 56ºC’de 30 dakikada inaktive olur, kanda 40 ºC’de 10 gün yaşayabilir, %1 hipoklorit ve %2 gluteraldehite duyarlıdır ve ultravviyole ışınları ile hızla inaktive olur Ribavirine invitro duyarlıdırlar. 

Kırım-Kongo kanamalı ateşi hangi hayvanlarda görülür ve hastalık belirtileri nelerdir?  Virüs, sığır, koyun, keçi, tavşan ve tilki gibi hayvanlardan tespit edilmiştir KKKA virusu kenelerin konakladığı hayvanlara bulaşmasına rağmen hayvanlarda; bazen hafif ateş çıkabilir, bunun dışında hastalık belirtisi görülmemektedir Buna karşılık hayvanlar hastalığın yayılmasında aracı rol (portör) oynamaktadır

Bir çok kuş virüse karşı dirençli iken, virüsün yayılmasında önemli rol oynarlar Hayvanlardaki hastalık enfekte kenelerin ısırması ile başlamaktadır

BULAŞMA YOLU VE SÜRESİ Daha çok vücudumuza kene tutunması ile bulaşmakla birlikte Kenelerin çıplak elle çıkarılması ya da ezilmesi ile Hasta insanların tükürük ve kan gibi vücut sıvılarına temas etmekle Mikrobu taşıyan hayvanların kanları, vücut sıvıları ve dokularına korunmasız temasla da bulaşabilir

Kuluçka süresi kene tutunmasından sonra genellikle 1-3 gündür; en fazla 9 gün olabilmektedir

BELİRTİLERİ Ateş, kırıklık, baş ağrısı, halsizlik, aşırı duyarlılık, kollarda, bacaklarda ve sırtta şiddetli ağrı ve belirgin bir iştahsızlıkla başlar Bazen kusma, karın ağrısı veya ishal olabilir İlk günlerde yüz ve göğüste döküntüler ve konjonktivalarda kızarıklık dikkati çeker Kanama ve pıhtılaşma mekanizması bozulur Gövde, kol ve bacaklarda ekimozlar oluşabilir

BELİRTİLERİ Burun kanaması, kanlı kusma, kanlı dışkı ve kanlı idrar sıktır Bazen vajinal kanama da olabilir Genellikle hepatit görülür Ağır olgularda hastalığın 5. gününden itibaren karaciğer, böbrek ve akciğer yetersizlikleri görülebilir Ateş 5 veya 12. güne kadar çıkar ve yavaş yavaş düşer; iyileşme dönemi uzun sürer

BELİRTİLERİ Ölüm olayları daha çok hastalığın ikinci haftalarında (5-14 gün) görülebilmekte ve bu oran yaklaşık % 30’ları bulabilmektedir İyileşme hastalığın dokuzuncu veya onuncu günlerinde olmaktadır

NİMF (DERİYE YAPIŞMIŞ)

EPİDEMİYOLOJİ Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir Türlere göre değişmekle beraber kenelerin, küçük kemiricilerden, yaban hayvanlarından evcil memeli hayvanlara ve kuşlara kadar geniş bir konakçı spektrumları mevcuttur Hastalık daha çok hayvancılıkla uğraşanlarda, mezbaha çalışanlarında ve kırsal alanda yaşayanlarda görülebilmektedir

KOMPLİKASYONLAR Deride olan lokal irritasyonlar Kan emdikleri bölgede enfeksiyonlar

KORUNMA Hayvan barınaklarına, kırsal alanlara, orman kenarı ve tarım arazileri ile bu gibi yerlere gidenler mümkün olduğunca vücutta açık kısım kalmamasına özen göstermeli kenelerin daha kolay fark edilmesi nedeniyle açık renkli elbiseleri giymeyi tercih etmelidirler Kenelerin vücuda girebileceği yerlerin kapatılması (örneğin pantolon paçalarının çorap içine alınması, çizme giyilmesi) gerekmektedir

VÜCUDUN HER TARAFI KONTROL EDİLMELİDİR! Kırsal alandan, orman kenarından ve tarladan dönüşte mutlaka vücut ve elbiseler kontrol edilmeli kene olup olmadığı araştırılmalıdır Kollar, Bacaklar, Gövde Koltuk altları Saç dipleri Kulak arkası Ense Kasıklar

VÜCUDA TUTUNMUŞ KENE GÖRÜLÜRSE Kene asla çıplak elle çıkartılmamalıdır!!! Eldiven, naylon poşet veya bez parçası ile tutularak ya da ince uçlu bir pens veya varsa kene çıkartma kartı ile ezilmeden çıkarılmalıdır. Çıkartılamıyorsa en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Vücuda tutunan kene ne kadar erken çıkartılırsa hastalığa yakalanma riski de o kadar azalır.

KENENİN PENS İLE ÇIKARILMASI

YAPILMAMASI GEREKENLER Vücuda tutunmuş olan keneyi patlatmayın ezmeyin, üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı, kolonya) kesinlikle dökmeyin ve üzerine sigara bastırmayın.

KORUNMA ÇOK ÖNEMLİ Hastanın kan ve vücut sıvılarıyla temas edilmemeli Yatak istirahati Kanama takibi Damar yolu açık tutulmalı Hastanın kullandığı malzemeler çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir Araziye çıkarken Repellent kullanılmalı