DİSLEKSİ NEDİR? Disleksi ilk kez 1881 yılında tanımlanmıştır. Disleksi Dünya Nöroloji Federasyonu tarafından ‘Geleneksel eğitim ortamında, yeterli zekaya ve sosyokültürel fırsata sahip olmasına rağmen okumayı öğrenme ile kendini gösteren bir bozukluk olarak tanımlanmıştır.

Disleksi ile ilgili ilk bulgular 1896 yılında bir İngiliz doktor olan W. Pringle Morgan tarafından elde edildi ve British Medical Journal’de yayımlandı. Morgan makalesinde 14 yaşında olan Percy adındaki erkek çocuğunun her zaman akıllı ve zeki bir tutum içinde olduğunu, yaşıtlarıyla kıyaslandığında oyunlarda hızlı olduğunu ve arkadaşlarından geride kalan hiçbir yönü olmadığını, ancak okuyamadığını belirtiyordu.

Kısaca disleksi, akıcı okuma ve okuduğunu anlama sorunuyla kendisini gösteren nörolojik temelli bir öğrenme güçlüğüdür.

Disleksi’nin temelinde sesleri fark etme, çözümleme, harfe dönüştürme, işitsel kısa süreli bellek ve hızlı isimlendirme sorunları vardır.

Disleksi, görme, işitme, problemlerinden kaynaklanan ve nörolojik olmayan okuma güçlüğünden ya da yetersiz öğretim ortamından kaynaklanan okuma güçlüğünden farklıdır.

Disleksi zihinsel bir yetersizlik değildir ve zeka ile ilişkisi yoktur. Zeka düzeyi düşük olmadığı gibi özel yeteneklere de sahip olabilirler. ÖRN: Albert Einstein, Leonardo Da Vinci, Tom Crouse disleksisi olan ünlü kişilerdir.

DİSLEKSİNİN NEDENLERİ Disleksi doğuştan gelen gelişimsel ve tramvaya bağlı disleksi olarak ikiye ayrılır. 1.) Doğuştan Gelen Disleksi: Kalıtsal olabileceği gibi doğum öncesi, doğum sırasında ve doğum sonrası komplikasyonlara bağlı olarak da gelişebilir. 2.) Tramvaya Bağlı Disleksi

DİSLEKSİNİN BELİRTİLERİ A.) OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE GÖZLENEN BELİRTİLERİ: Bir çocukta disleksi tanısını koymak okul öncesi dönemde gözlem bakımından çok güçtür. Ancak aşağıdaki yetersizlikler disleksinin işaretleri olabilir: Konuşmada gecikme Yeni sözcükleri yavaş öğrenme Harfleri tanımada güçlük Yön ve zaman kavramları konusunda güçlük Kafiyeli sözcükleri öğrenmede güçlük Konuşurken anlama en uygun kelimeyi seçmede güçlük

B.) İLKÖĞRETİMDE GÖZLENEN BELİRTİLER Alfabedeki harf dizinini öğrenmede güçlük Seslerin karşılığı olan harfleri bulmada zorluk Hecelemede güçlük Kafiyeli sözcük üretmede ve sözcüğü oluşturan harfleri söylemede güçlük Sözcükleri, nesne ve kavram isimlerini hatırlamada güçlük Yazılı sözcükleri seslendirmede güçlük

Bir sözcükteki benzer sesleri ayırt etmede güçlük ve seslerin yerini değiştirme. (ÖRN: Ekşi/ Eşki) Yazılı kelimeleri öğrenme ve hatırlamada zorluk Okurken kelime, satır atlama ve/ ya da sözcüklerin sonuna ekleme ve ekleri okumama Yazı yazmada zorluk. Yazarken harf atlama ya da yanlış harf kullanma

C.)İLKÖĞRETİM İKİNCİ KADEMEDEKİ BELİRTİLER Bazen okuma yazmayı çözen çocuklarda disleksi fark edilmez. Oysa etkisi devam etmektedir. Bu çocuklar 5. ve 6. sınıfa geldiklerinde ise; Yavaş ya da yanlış okuma Yazıda çok sayıda imla hatası ÖRN: Cümle sonlarına nokta koymama, cümle başında büyük harf kullanmama vb.

Sesli okumada güçlük, sözleri yanlış sırayla okuma kelime atlama ya da sözcüğe takı ekleme Sözcüklerin doğru anlamını bilmeme Çok kullanılmayan sözcükleri okuma ya da telaffuz etmede güçlük gibi sorunlar ortaya çıkmaktadır.

DİSLEKSİYE EŞLİK EDEN DİĞER ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ Disleksi tek başına var olduğu zaman tanı koymak ve çocuğun sorunları ile baş etmek daha kolaydır. Ancak çoğu zaman disleksiye birçok öğrenme güçlüğü eşlik edebilmektedir. Disleksi bazen de diğer öğrenme güçlükleriyle karıştırılmaktadır. Bunların başlıcaları şunlardır:

Yazma Bozukluğu (Disgraphia) : Bu öğrenme güçlüğü el göz koordinasyonundaki bozukluk nedeniyle ortaya çıkan yazma güçlüğüdür. Yazma bozukluğu olan çocuklar hem yazma sürecinde çok yorulup güçlük çeker hem de yazıları okunaksızdır.

Dünyada oldukça sık görülen disgrafi öğrenme güçlüğüne sahip çocuklar, kelimeleri ve cümleleri yamuk yumuk, hatalı hecelenmiş ve zor okunan, oldukça karmaşık olan el yazılarına sahiptirler. 

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Disleksiklerin yaklaşık %12- %24’ünde aynı zamanda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu da görülür. Bu durumda tanısı daha kolay olduğu için çocuğa DEHB tanısı konur ve disleksi fark edilmeyebilir.

DİSLEKSİ VE ÇOCUĞUN DUYDUSAL DÜNYASI Disleksi küçük yaşta üzerinde durulması gereken bir konudur. Bu çocuklar: Toplum içinde okul başarısızlığı nedeniyle tembel Dağınıklığı nedeniyle savruk

c. ) Sağını solunu karıştırması nedeniyle aptal d c.) Sağını solunu karıştırması nedeniyle aptal d.) Bazı harfleri karıştırması nedeniyle dikkatsiz e.) Daha sık düşmesi ve eşyaları devirmesi nedeniyle sakar şeklinde bir çok yargıya maruz kalmaktadır.

OLUMLU YAKLAŞIMLAR İLE DİSLEKSİLİ BİR ÇOCUĞUN KAZANACAKLARI Çocuğun farklılıkları fark etmesi ve zorlandığı alanlarda neler yapabileceğini öğrenmesi Yaşına uygun sözel ifadeler kullanarak kendini ifade etmesi Başarı duygusunu tadarak benlik saygısı ve özgüven duygusu sağlayabilme Zihinsel işlevlerinin farkına vardıkça akademik başarıda ilerleme

Daha dikkatli, huzurlu, girişken bir çocuk olma Karar verme yetisi kazanarak tercihlerini belirtme

OLUMSUZ YAKLAŞIMLAR İLE DİSLEKSİLİ BİR ÇOCUĞUN KAYBEDECEKLERİ Yaşıtlarından, sınıf arkadaşlarından daha düşük bir akademik performans, ders başarısızlığı Çocuğun benlik saygısını yitirmesi Üst üste gelen başarısızlıklar nedeniyle özgüven eksikliği Özgüvenin zedelenmesi sonucunda yaşıtlarla olan iletişimde yaşanan zorluklar

Sözel ifade becerilerinin zayıf olması sonucunda, çocuğun yaşadığı sıkıntıları olumsuz olarak sergilemesi, şiddete ya da kaba konuşma ve davranışlara başvurması Sınıf ortamında başarısız ve saldırgan tutumlar gösteren çocuğun ayırıcı davranışlara maruz kalmasıyla yalnız ve arkadaşsız bir çocuğa dönüşmesi

Başarısızlığa alışma ve güven duygusunun zedelenmesi ile tembelliği kanıksama Artarak devam eden başarısızlık sonucu çocuğun zihinsel yetersizliği olduğunun düşünülmesi ve tamamen çocuktan vazgeçilmesi

Görülüyor ki disleksi özelliği taşıyan çocuklarda gözlenen belirtilere uygun psikolojik, eğitsel müdaheleler yapıldığında yaşadığı zorluklar büyük ölçüde ortadan kalkmakta, çocuk normal hayatına sağlıklı ve kendinden emin olarak devam etmektedir. Ancak olumsuz çevresel müdaheleler ve baskılar sonucunda çocukta var olan disleksili özelliklerin yanında mutsuzluk ve çaresizlik de meydana çıkmaktadır.

KAYNAKÇA: http://www.farklicocuklar.com/dy.asp ?tur=disleksi http://tr.wikipedia.org/wiki/Disleksi http://bilheal.bilkent.edu.tr/aykonu/A y2003/september03/disleksi.html