İLKÖĞRETİM YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİM BASAMAKLARI OKUL ÇAĞI ÇOCUĞUNUN GENEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ DUYGU ADIYAMAN ÇALT PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE REHBER ÖĞRETMEN

Öncelikle Öğrenmeye etki eden bazı temel süreçlerden söz edelim.

1.Genetik faktörler ( zeka kapasitesi ) 2.Çevresel faktörler ( uyaran zenginliği ) 3.Gelişimsel faktörler ( gelişimin seyri ve hızı ) Ayrıca öğrenen kişinin dikkati,motivasyonu da öğrenme sürecini etkiler.

Bunlara ilaveten; Öğrenme sürecini etkileyen bir çok kuramdan ve faktörden söz edilebilir. (Sık tekrar, Pekiştirme,öğrenmede görsellik v.s)

Biz bugün genel olarak gelişimsel faktörler üzerinde duracağız. Gelişimin öğrenmeye etkisini irdeleyeceğiz.

ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÇAĞI ÖZELLİKLERİNİ NEDEN BİLMELİYİZ?

Neden gelişim basamaklarını öğrenmeliyiz sorusuna cevap arayalım...  Evde çocuklarımızı okulda öğrencilerimizi anlayabilmek için,  Her gelişim döneminin getirdiği yenilikleri anlayabilmek için,  Hangi davranışın normal hangi davranışın anormal olduğunu kavrayabilmek için,  Her gelişim döneminin kendine has psikolojisini kavrayabilmek için,  Ve her şeyden önemlisi onların gelişimine uygun davranabilmek için çocuklarımızın gelişim özelliklerini bilmeliyiz.

 Çocuklarımız dünyaya gözünü açtıktan itibaren sürekli bir büyüme ve gelişme içerisindedirler.  Bu büyüme bazı dönemlerde hızlı bazı dönemlerde ise yavaştır.Bizler bu dönemleri tanıyarak onları, yani çocuklarımızı tanımaya çalışacağız.

İlköğretim Çağı Çocuğunun Gelişim basamakları Genel olarak: Yaş Yaş ve yaş gelişim basamakları şeklinde değerlendirildiği gibi,

0 -6 Yaş okul öncesi çocuğu ve İlköğretim çağı çocuğu şeklinde de değerlendirilebilmektedir.

Çocuğun Gelişim basamaklarını 3 ana boyutta inceliyoruz. 1.Fiziksel Gelişim 2.Sosyal - Duygusal Gelişim 3.Zihinsel Gelişim

Bedensel gelişim

Bedensel (Fiziksel) gelişim (7 – 9 Yaş)  Büyümenin ilk çocukluk yıllarına göre yavaşladığı ve Gelişimin daha çok kol ve bacaklarda hızlı olduğu küçük kasların gelişimini sürdürdüğü yıllardır.  ( El, parmak,dil hareketleri)

 Küçük kaslar gelişimini sürdürdüğü için bu dönem çocuğu işlerinde kaba saba olabilir.  Yine bu dönem çocuğunda göz - el koordinasyonu tam sağlanamadığından ( özellikle dönemin başlarında olanlar ) resim, el işi,düzgün yazı yazma gibi etkinliklerde zorlananlar olacaktır.

 Bu dönem çocuğunun görme yeteneğinin tam gelişmemesinden dolayı ince uçlu kalem kullanması,küçük puntolu yazı okuması göz sinirlerini yıpratabilir.(Bu yüzden ilkokul 1.2. Sınıf çocuğunun kitapları iri puntolu olmalı.)  Bu dönem çocuğunda eklemler halen yumuşak olduğundan dik oturma ve düzgün yürüme alışkanlıklarının kazandırılması önemlidir.

Bu dönem çocuğu oldukça enerjik ve hareketli bir görünüm sergiler. Çoğu zaman yorulduklarının bile farkına varmazlar. Bizlere düşen hareketli aktivitelerin arasına dinlendirici etkinlikleri yerleştirmek olmalıdır.Bu yoğun hareket ihtiyacı onları gereğinden fazla atılgan yapabilir (7 – 9 Yaş)

Onların bu hareketliliği oyunlarına da yansır. Ağaca tırmanmak,ip atlamak,seksek oynamak zevk aldıkları oyunlardır. Kızlar müzik eşliğinde dans etmekten ve ritmik oyunlardan hoşlanırlar. (7 – 9 Yaş)

Fiziksel aktivitelerin bu denli yoğun olduğu bu dönemde çocukları olabilecek kazalara karşı da uyarmak gerekir.Yapılan bir araştırmada kazaların en çok yaşandığı sınıf düzeyinin 3. Sınıf olduğu tespit edilmiştir.

 Bu çağda beden sağlığı ile düşünme gücü arasında yakın bir ilişki olduğundan çocukların sağlıklı ve dengeli beslenmeleri önemlidir.  Bu dönem çocuğu bulaşıcı hastalıklara karşı hassas olduğundan yetişkinlerin bu noktada duyarlı olmaları gerekir.  Yine bedensel gelişimde bu dönem çocuğunda kalıcı dişler çıkmaya başlar, o yüzden de diş bakımı ve temizliğinin kazandırılması gerekir.

Bu dönem çocuğunun Göz ve kulak kontrolünün yapılması öğrenme açısından çok önemlidir.

Sosyal duygusal gelişim

 1. Sınıfa başlayan bir çocuk için bu dönem aile ya da anaokulu gibi dar bir çevreden çıkıp ilkokul gibi çok daha geniş bir çevreye girdiği ve kişilerarası ilişkilerin ve buna parelel olarak çocuğun sosyalleştiği bir dönemdir.  Sosyal gelişimin belki de en önemli basamağını bu geçiş oluşturur.

 Çocukların en önemli duygusal ihtiyacı her dönemde olduğu gibi bu dönemde de sevilmek ve beğenilmektir.  İlgi odağı olmak, başarılı olmak isterler.

 Duygusal gelişim devam ettiğinden duygularda farklılıklar sıklıkla görülebilir.  Bu dönemde korku,öfke, kıskançlık, neşe gibi duygular çocuğunun bir gününü ard arda doldurabilir.  Bu dönem çocuğu henüz esnek düşünemez.

 İşte bundan dolayıdır ki ilköğretimin ilk yıllarında görülen sabit fikirlilik ve inatçılık çocukta düşünce esnekliğinin henüz kazanılmamış olmasından kaynaklanır.  Unutmayalım ki bu da gelişimle ilgilidir. Çünkü çocukta soyut düşünce yaşından itibaren gelişmeye başlar.

7-9 yaş çocuğunun duygusal gelişiminde okul önemli bir başlangıçtır.  1. Sınıfa yeni başlayan bir çocuğun hayranlığı anne - babadan öğretmene kaymaya başlar, öğretmen yeni özdeşim modeli olur.  Öğretmen tarafından beğenilmek onay görmek ister. Bu beğeni ve onayı kaybetmeme pahasına kurallara uymaya çalışır.  Bu nedenle öğretmen çocuğun yaşantısında hem sosyal gelişiminde hem de duygusal gelişiminde en etkili kişi olmaya başlar..

Araştırma sonuçlarına göre kızlar erkeklerden yaklaşık 6 ay daha erken olgunlaşıyorlar. Yapılan araştırmalar kronolojik yaş bakımından 6 yaşındaki erkek çocukların yaşıtları olan kızlara göre 6 ay daha geç olgunlaştıklarını ortaya koyuyor. ( Bu da göz önüne alınacak bir diğer nokta.)

 Bu dönem çocuğu paylaşmanın gereğini kavrayacak olgunluktadır. Gittikçe artan arkadaşları ile geçinebilme ve paylaşma becerisi onun sosyal gelişiminin bir sonucudur.  Sosyalleşmeye dair tüm bu yetilerin kazanılmasında çocuğun 0-6 yaş diliminin etkisi çok büyüktür. Eğer evdeki eğitim destekleyici nitelikteyse süreç normal ilerleyecektir.

 Kişilik olarak kendini gösterme ve bağımsız olma çabasındadır. Bu durum zaman zaman itaatsizliklere, inatçılıklara yol açabilir.  Ancak buna rağmen hala düşünce tarzında büyüklerin her şeyi bildiği ve yaptığı kanaati hakimdir.

 Bu dönem çocuğu arkadaş seçimimde titiz davranmaya başlar, samimi 1 ya da 2 arkadaş edinir. Ayrıca arkadaşlıklarda her cins kendi içinde eşleşir.  Bu dönemdeki çocuklar artık kendi cinsiyet rolünü iyice üstlenirler.

Bu yaş dönemi çocuğunun oyunları da farklılaşır.  Oyunlarda kurallar devreye girer ve kurallı grup oyunlarına geçiş görülür.(voleybol,basketbol gibi)  Küçük grup oyunlarını severler ancak bu devrede ahlaki gelişim yönünden kuralları değişmez olarak gördüklerinden grup oyunlarında kuralların değiştirilmesini benimseyemezler.  (sözgelişi 2 kişi çok güzel oynarken gelen bir üçüncü kişi her şeyi berbat edebilir onlar için.)

Yine;  Bu yaş dönemi çocuğunda koyulan oyun kurallarını başkaları değil sadece kendileri değiştirebilir diye, egosantrik bir düşünce söz konusudur.  Bu dönem çocuğu henüz kendini değerlendirme becerisine sahip değildir. Bu yüzden içeriği sık değişen arkadaşlık sorunları ile karşı karşıya kalabilir.

 Kavgaların sık yaşandığı bu dönemde erkekler fiziksel saldırganlığı kızlar ise sözel saldırganlığı tercih ederler.  Birbirlerine karşı çok radikal olup bir ertesi gün bunu unutabilirler.  Bu dönem çocuğu eleştirilere çok hassastır. Kendi olumlu benlik imajını oluştururken çevresel desteğe ve onaya fazlasıyla ihtiyaç duyar.

 Çevre desteği o denli önemlidir ki onun için yakın çevresini hayal kırıklığına uğratmaktan çok korkar.  İşte bu yüzdendir ki onların davranışlarına karşı hissettiklerimizi onun onurunu kırmadan BEN DİLİ ile ifade etmeliyiz.  “İyi bir dinleyici olmak” bu dönem çocuğunun sahip olmakta zorlandığı bir durumdur.(dinlemeyi konuşmak kadar sevmez.)

UNUTMAYALIM Kİ ÇOCUĞUN SOSYAL VE DUYGUSAL HAYATINDA OKUL ÇOK ÖNEMLİDİR... Çocuğun okulda öğrenmeyle ilgili yaşadığı her tür sıkıntı onun hayatını olumsuz etkileyecektir.

Zihinsel gelişim

 Bu çağ çocuğunda hala somut düşünce hakimdir. Çocuk duyguları ile düşünür.  En kolay yaparak ve yaşayarak öğrenir.  Yine de oyun çağına göre biraz daha gerçekçi düşünür..

 Bu çağ çocuğu para kavramını, ne işe yaradığını nasıl kullanılacağını bilmek ister. Ona haftalık harçlık vererek paranın nasıl kullanılacağı öğretilmelidir.  Zihinsel gelişime paralel çocuk da dil eğitimi de hızlıdır yaş civarında çocuğun kelime hazinesi oldukça genişler. (sözcük dağarcıkları ortalama 3000 kelime)

 Bu dönem çocuğunda somut düşünme hakimdir. Somut düşünme çocuğun duyu organlarıyla algılayabildiği nesneler ve olaylar üzerinde çok boyutlu ve mantıklı düşünme biçimidir.  Örneğin çocuk “yarım” kavramını asla “bir bütünün yarısına denir” gibi bir tanımla öğrenemez. Ancak bir elmayı ikiye bölerek çocuğa yarımı kavratabiliriz.

Çocuk gelişiminin her evresi birbirini etkiler... Çocuğun sosyal ve duygusal gelişimi onun bilişsel yani zihinsel gelişiminden ayrı düşünülemez.

. ; Gelişmek, değişmek ve uzlaşmak için okumalı ve öğrenmeliyiz....