İNFEKSİYON HASTALIKLARI Doç.Dr.Naim Nur CÜTF Halk Sağlığı AD

ÜST SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARI * Akut tonsillofarenjit, * Paranazal sinüs infeksiyonları, * Akut otitis media, * Epiglottit, larenjit, laringotrakeobronşit, * Baş boyun bölgesi fasyaları arası infeksiyonlar.

ALT SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARI * Bronşit ve bronşiolitler, * Pnomoniler, * Akciğer apsesi.

AKUT SOLUNUM YOLU İNFEKSİYONLARI 0 ve 1-4 yaş arası Ölüm nedenlerinin ilk beşi Ülkenin sağlık düzeyini yansıtır İlk beş ölüm nedeninde infeksiyon hastalıkları varsa, o ülkenin sağlık sorunları ciddi boyuttadır. Ülkemiz ve gelişmekte olan ülkelerde; * Pnomoniler * AGE  ilk beştedir - Dünyada her yıl 5 yaşına ulaşmadan ölen 14 milyonu aşkın çocukların %30’una yakını pnomoni nedeniyle ölmektedir. - Ülkemizdeki son 20 yıldaki 1-4 yaş ölümlerinin %31’inde neden  pnomoni

* Gelişmiş ülkelerin ASYE morbiditesi, gelişmekte olan ülkelerle aynı iken, ASYE mortalitesi farklıdır (yüksektir) * Çocukların okuldan geri kalma oranları aynı (sağlık düzeyini yansıtan bir ölçüttür), * Bu nedenle ASYE önemli bir hastalık grubudur.

Bulaşma Yolları * Yakın temasla, * Hava yoluyla, * Damlacık enfeksiyonuyla. - Soğuk mevsimler, - Kapalı yerler, - Dumanlı ortam risk oluşturur.

Hazırlayıcı Etkenler * Yaş (erken ve ileri yaşlar), * Beslenme bozuklukları (raşitizm, anemi), * Kronik hastalıklar (kronik akciğer hastalıkları), * Konjenital anomaliler (ösofago-trakeal fistül), * Sosyoekonomik düzey düşüklüğü, * İmmünite bozukluğu.

Hastalık Etkenleri * Bakteriler ve viruslardır. * Yenidoğanlarda en sık -hem.streptekok, E.coli ve klebsiella görülür. * Çocuklukta ise pnomokok, streptekok, stafilokok ve hemofilus influenza sık görülür.

Bazı Sayısal Veriler * WHO’nun 88 ülkeden topladığı verilere göre ASYE’den ölen sayısı 660.000’dir. Bu ülkeler dünya nüfusunun %25’ini oluşturmaktadır. * WHO’ne göre 1 yaş  ve 65 yaş  bütün ölümlerin %10-15’i ASYE nedeniyledir. * Aynı yaş gruplarında hastaneye yatanların %20-30’u, polikliniğe başvuranların da %30-40’ı ASYE’dir.

Bulgular * Yüksek ateş * Hızlı solunum * İnterkostal retraksiyonlar * Siyanoz * Öksürük * Kalp yetmezliği (taşikardi, hepatomegali) * Halsizlik, zayıflama, genel durum bozukluğu

Hava Yolu İle Bulaşan Hastalıkların Kontrolü * 0-4 yaş ve 65 + yaş morbidite ve mortalite  * Mevsimsel özellik gösterir (kış aylarında ) * Kentlerde  * Oda başına düşen insan sayısı arttıkça  * Kaynağa yönelik önlemlerin ilki kesin tanı Tanı sonrası bildirim yapılır.

* Tedavide ; virütiklerde semptomatik, bakteriyellerde antibiyotik. * Bulaşma yoluna yönelik; Sağlık eğitimi: Kişisel hijyen kuralları Öksürürken ağızın kapatılması Hastaların kalabalığa girmemesi * Sağlam kişiye yönelik; Bağışıklama * Toplumda yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması.

Grip Aşısı * Aşı, grip mevsimi başlamadan önce uygulanmalıdır. * Aşı uygulandıktan sonra yaklaşık 2 hafta içinde koruyucu antikor düzeyi oluşmaktadır. Ülkemizde Kasım-Mart döneminde epidemi yaptığı düşünülürse Eylül-Ekim, en geç Kasım ayında aşı yapılmış olmalıdır. * Aşı sonbahar aylarında piyasaya çıkar ve formülü her yıl yenilenir. Aşı bir önceki yıl en çok salgın yapan üç virus suşunu içerir.

* Aşının etkinliği: Aşılanan kişinin; Yaşına, Bağışıklık durumuna, Karşılaştığı virus tipine göre farklılık gösterir. * Aşının koruyuculuğu %70-90 arasındadır. * Aşılanması önerilen gruplar: - Astma ve diğer kronik solunum sistemi hastalıkları olanlar, - Kronik kalp ve dolaşım sistemi hastalıkları olanlar, - Kronik metabolik hastalıkları olanlar, - İmmünosupresif tedavi alanlar, - HIV enfeksiyonu olanlar, - Yüksek riskli kişilere hastalığı taşıyacak olanlar (sağlık personeli, yaşlı bakım evlerinde çalışanlar).

AKUT GASTROENTERİTLER * Gelişmekte olan ülkelerde her yıl 5 milyona yakın çocuk diareden ölmektedir. * Bu ülkelerde her çocuk yaşamının ilk iki yılında yılda ortalama 3-4 kez ishale yakalanır. * İshale bağlı olarak; - Beslenme bozuklukları - Büyüme gelişme gerilikleri

Gelişmekte Olan Ülkelerde Öldürücü Seyretme Nedeni * Temiz içme ve kullanma suyu yetersizliği, * Alt yapı ve çevre koşullarının sağlıksızlığı, * Yetersiz ve dengesiz beslenme.

Akut Gastroenteritlerin Özellikleri 1. Toplumda geniş kitlelerin sağlığına zarar verirler ve hızla yayılırlar 2. Tanı konulunca tedavi edilebilirler 3. Koruyucu hekimlik çalışmalarıyla topluma büyük zarar vermeden önlenebilirler 4. Tanı ve tedavilerinde geç kalındığında sakat bırakıcı veya öldürücüdürler

Akut Gastroenteritlerin Etkenleri * Viral (çocuk ishallerinin %40’ını rotavirus oluşturur) * Bakteriyel * Mantar ve paraziter

Gastroenteritler; * Yaş ve cins gözetmeden oldukça hızlı yayılım yapabilir * Özellikle 5 yaş altı çocuklarda ağır seyreder, öldürücüdür ve sıkça görülür * Hastalığın bölgesel, kentsel-kırsal, kentlerin de gecekondu ve diğer yerleşim yerlerinde dağılımı farklıdır * Mevsimsel dağılımı farklıdır * Altyapı ve arıtılmış sudan yararlanma durumu hastalığın yayılımını önemli ölçüde etkiler. 0.3 ppm/lt miktarındaki klor hastalığın bulaşma ve yayılımını olumlu yönde etkiler

Klinik Bulgular * Bulantı, kusma * Künt veya kramp tarzında karın ağrıları * Değişik sayı ve nitelikte (sulu, sarı, pis kokulu, şekilsiz, kanlı, mukuslu v.b.) dışkılama * Yüksek ateş (bazen olmayabilir) * Susuzluk hissi * Deri turgorunda azalma * Fontanelde çökme * İdrarda azalma

Tedavi * Ağızdan sıvı tedavisi (AST), * Damardan sıvı tedavisi (piyasada bulunanların en iyisi Ringer laktat solüsyonudur).

AGE İçin Neler Bilinmelidir? * Erken tanı ve tedavi hastalıktan ölüm oranını %80-90 azaltır * Tanı ve tedavide sadece hekimlik görevi yeterli değildir. Tüm sağlık personeli görev almalıdır * Töreler nedeniyle oluşan yanlış bilgi ve davranışlar eğitimle düzeltilmelidir * Anneye çocuk beslenmesi ve bakımı öğretilmelidir * Anne çevre koşullarının olumsuz etkisini bilmelidir. Temizlik kurallarına dikkat etmelidir * Anneye riskli bebek olan prematüre ve DDA bebeklerle ilgili beslenme ve bakım bilgisi verilmelidir * Anneye su kaybının kriterleri öğretilmelidir