TÜRKİYE ULUSAL DENİZ SEVİYESİ İZLEME SİSTEMİ (TUDES) Serdar AKYOL, Mehmet SİMAV, Erdinç SEZEN, A.İhsan KURT, Ali TÜRKEZER, Mustafa KURT Harita Genel Komutanlığı, Jeodezi Dairesi Başkanlığı, Ankara. (serdar.akyol@hgk.msb.gov.tr)

TAKDİM PLANI Mareograf istasyonlarının tarihçesi TUDES mareograf istasyonları TUDES veri akışı Mareograf istasyonunda gerçekleştirilen jeodezik ölçümler TUDES’in kullanıldığı projeler Deniz seviyesi ölçüleriyle gerçekleştirilebilen çalışmalar TUDES’in yükseklik sistemi açısından rolü ve önemi Sonuç

MAREOGRAF İSTASYONLARI TARİHÇESİ K.Ereğlisi 1948 Samsun 1961 Trabzon 1956 Arnavutköy 1934 Gölcük 1981 OKYANUS + DENİZ BİYOLOJİK KİMYASAL FİZİKSEL SEVİYE DEĞİŞİMİ DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HARİTA GENEL KOMUTANLIĞI Karşıyaka/İzmir 1937 Bodrum 1967 Antalya 1935 İskenderun 1922 1952

TUDES MAREOGRAF İSTASYONLARI Sinop İğneada Amasra İstanbul Şile Trabzon M.Ereğlisi Yalova Erdek Gökçeada ANKARA (Veri Merkezi) 2005 2011 2008 2004 1985 1984 2002 2003 2001 Menteş Bodrum Aksaz Antalya Erdemli İskenderun Bozyazı Taşucu Girne Gazimağusa

TUDES VERİ AKIŞI

MAREOGRAF İSTASYONUNDA GERÇEKLEŞTİRİLEN JEODEZİK ÖLÇÜMLER Kampanya Tipi GNSS Ölçüsü (~10 saat) Sabit GNSS Ölçüsü

MAREOGRAF İSTASYONUNDA GERÇEKLEŞTİRİLEN JEODEZİK ÖLÇÜMLER Nivelman Ölçüsü (TUDKA bağlantısı + kabuk hareketi) Gravite Ölçüsü (TUDKA bağlantısı)

TUDES’İN KULLANILDIĞI PROJELER Kuzeydoğu Atlantik, Akdeniz ve Bağlantılı Denizlerde Tsunami Erken Uyarı Sistemi (NEAMTWS) Avrupa Deniz Seviyesi İzleme Sistemi-Araştırma Altyapısı (ESEAS-RI) Meteoroloji ve Oşinografi Mükemmeliyet Ağı (MOMA)

DENİZ SEVİYESİ ÖLÇÜMLERİ SAYESİNDE * Düşey referans sistemleri oluşturulabilmekte, W0 Ankara Jeoit (Hort = 938 m.) Sinop Antalya (Hort = 50 m.) (Hort = 0)

DENİZ SEVİYESİ ÖLÇÜLERİ Farklı yükseklik datumlarının birleştirilmesinde Oşinografik modelleme (gelgit, okyanus dolaşımı v.b.) ve simülasyon çalışmalarında Altimetrik gözlemlerin kalibrasyonunda Hidrografik ölçmeler ve özellikle sığ sularda seyrüseferde Kıyı ve deniz yapılarının (liman, köprü, tüp geçit v.b.) tasarımında Deniz sınırlarının (karasuları, kıta sahanlığı v.b.) belirlenmesinde İklim değişimleri ve etkilerinin araştırılmasında Erken uyarı sistemlerinin (tsunami, fırtına erken uyarı v.b.)gerçekleşiminde kullanılmaktadır.

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ ODS JEOİT uzun dönemli deniz seviyesi verilerinden hesaplanan lokal ORTALAMA DENİZ SEVİYESİ (ODS)

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ ODS JEOİT DENİZ YÜZEYİ TOPOĞRAFYASI Etkenler ; meteorolojik, oşinografik, hidrolojik Global olarak; ODS – JEOİT = ~ 2 metre DYT kullanım alanları; düşey datumun tanımlanması, jeoit modelinin testi, farklı düşey datumların birbirine bağlanması, akıntı ve dolaşım modelleme (fiz. oşi.)

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ Uydu Altimetresi ODS JEOİT ODS DENİZ YÜZEYİ TOPOĞRAFYASI Açık denizlerde; uydu altimetre gözlemleri Kıyı alanlarda; mareograf istasyonları Jeodezik + altimetrik + OŞİNOGRAFİK

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ ASIL AMAÇ Kıyılarda jeoidin mutlak kontrolü = Nmodel H h ODS N JEOİT ODS N ELİPSOİT

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ ASIL AMAÇ Nivelman çalışmalarında mesafeye bağlı hataların denetiminde ? ΔDYT = Δh DYT DYT

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ Farklı düşey datumlarının birleştirilmesinde Elipsoid U0 W0 N WC WA datum A datum C datum B P Q WB hp hQ H C A B GNSS + ODS + DYT + JEOİT

TUDES’İN YÜKSEKLİK SİSTEMİ AÇISINDAN ROLÜ VE ÖNEMİ Gelgit Datumlarını Hesaplanması Batimetrik haritaların oluşturulmasında Güvenli seyrüsefer çalışmalarında Kıyı mühendisliği çalışmalarında

YÜKSEKLİK SİSTEMİNİN MODERNİZASYONU SONUÇ Deniz seviyesi ölçüleri; jeodezi, oşinografi, v.b. TUDES ; Dünya standartındaki 20 istasyon Mareoraf istasyonları ile; ODS Gelgit datumları Jeoit modelinin kontrolü Deniz yüzeyi topoğrafyasının belirlenmesi Farklı düşey datumları arasında ilişkilerin kurulması Jeoit modelinin kontrolü Deniz yüzeyi topoğrafyasının belirlenmesi YÜKSEKLİK SİSTEMİNİN MODERNİZASYONU

TEŞEKKÜR EDERİM