SPİNAL YARALANMALAR Hazırlayan Öğr. Gör. Fadime GÖK

DURA VE İÇERDİĞİ YAPILAR VERTEBRAL KANAL İÇİNDE UZANIR Dura yukarıda, foramen magnumda kafatasına yapışır. Aşağıda, ikinci sakral foramen (S2) seviyesinde sonlanır ancak, medulla spinalis erişkinde (% 94) birinci (L1) lomber vertebra seviyesinde sonlanır (1)

Omurilik (% 94) L1 seviyesinde sonlanır (1) Omurilik (% 94) L1 seviyesinde sonlanır (1). Filum terminale interna (2), dura (3), subaraknoid aralık (4). 

SPİNAL YARALANMALAR Nedenleri Motorlu taşıt yaralanmaları Spor ve yüzme kazaları Endüstriyel kazalar Yüksekten düşmeler

SPİNAL YARALANMA MEKANİZMALARI Fleksiyon Ekstansiyon Kompresyon nedeniyle olabilir. Fleksiyon ve hiperakstansiyon yaralanmaları en sık görülendir

FAZLA GÖRÜLEN SPİNAL KORD YARALANMALARI Servikal C5 -C6 seviyesinde Torasik T12 seviyesinde Lomber L1 – L5 seviyesinde görülür

SPİNAL YARALANMALARDA BELİRTİ VE BULGULAR Yaralanma seviyesine, büyülüğüne ve oluş mekanizmasına göre; SPİNAL KORD HARABİYETİ ( FONKSİYON KAYBI ) gelişir.

SERVİKAL SPİNAL YARALANMALAR Servikal spinal kordun tam kesisi nedeni ile KUADRİPLEJİ gelişir Servikal 2 ya da 3 seviyesindeki yaralanmalar tam solunum desteği sağlanamazsa Hasta bikaç dakika içinde ölür.

TÜM KORD KESİSİNDEN SONRA SPİNAL ŞOK görülebilir

SPİNAL ŞOK BULGULARI-I Yaralanmanın olduğu seviyenin altında Tam motor duyu kayıpları Otomatik ve refleks aktive kayıpları

SPİNAL ŞOK BULGULARI-II Sempatik denervasyona (sempatik sinir aktivitenin kaybına ) bağlı HİPORTANSİYON VE BRADİKARDİ GELİŞİR. Bunlar spinal kordun tehlikeli bulgularıdır BİRKAÇ GÜN YA DA HAFTA SONRA GELİŞEBİLİR

İYİLEŞME BULGULARI İlk önce anal refleks başlar, Gevşek paralizi, spastik paraliziye dönüşür, Otomatik fonksiyonlar giderek düzelir, Başlangıçta atonik olan mesane barsak, refleks olarak kasılmaya başlar

SPİNAL YARALANMALARDAN SONRA UYGULANACAK TEDAVİ VE BAKIM İLK ADIM → ABC sağlanmalı Bilinç kontrolü yapılmalıdır.

SPİNAL YARALANMALARDAN SONRA UYGULANACAK TEDAVİ VE BAKIM . Hasta sırtüstü pozisyonda yatırılmalıdır Döndürülmesi gereken durumda, spinal kord korunarak yapılmalıdır Boyun, colar ile desteklenmeli

SPİNAL YARALANMALARDAN SONRA UYGULANACAK TEDAVİ VE BAKIM Kesin tanı konuluncaya kadar hastanın giyisileri çıkartılmamalıdır. 3 ve 5. seviyedeki yaralanmalarda frenik sinir harabiyetinde (dyafragma paralizi ve solunum yetmezliği geliseceği için) entübasyon sırasında baş HİPEREKSTANSİYONA getirilmemelidir.

SPİNAL YARALANMALARDAN SONRA UYGULANACAK TEDAVİ VE BAKIM Motor fonksiyonlar ve refleks kontrolleri yapılır

PERİTONEAL LAVAJ YAPILIR Multipli yaralanması olan Kuadriplejik ya da paraplejik hastalarda abdominal kanama olup-olmadığını anlamak için yapılır

SERVİKAL YARALANMLARADA TIBBİ VE CERRAHİ TEDAVİ Kırık, dislokasyon gibi ciddi servikal yaralanması olan hastalara İskelet traksiyonu uygulanır ödemi azaltmak için steroidler verilir

SERVİKAL SPİNAL YARALANMALARDA CERRAHİ GİRİŞİM UYGULANMASINI GEREKTİREN KRİTERLER Nörolojik kayıpların giderek artması Parçalı kırık ve penatran yaralanmanın olması Spinal kanalda kemik parçalarının bulunması Akut anterior spinal kord travma sendromunun bulunması

SERVİKAL SPİNAL YARALANMALARDA CERRAHİ TEDAVİ Dekompresif laminektomi Cerrahi füzyon Halo ceketi

SERVİKAL SPİNAL YARALANMALARDA CERRAHİ Dekompresif laminektomi

CERRAHİ FÜZYON Lomber Kırığı Konjenital skolyoz

SERVİKAL YARALANMALARDA HALO-VEST TEDAVİSİ

HEMŞİRELİK BAKIMI Servikal vertebra kırığı olan hastalar için, dönebilen hastaya çeşitli pozisyonların verilmesine olanak sağlayan yataklar ayarlanmalıdır. Spinal şokta; yatakta dik pozisyona getirildiğinde kan basıncı önemli derecede düşebilir. Spinal yaralanmaları olan hastalar tamamen yatağa bağımlıdır Hastaların hayatta kalmaları ya da yaşam kalitelerinin iyi olması ilk birkaç haftada aldıkları hemşirelik bakımına bağlıdır.

HEMŞİRELİK BAKIMI Solunum yolunun açıklığının sağlanması Yeterli beslenmeyi sağlamak Deri bütünlüğünü korumak İdrarın boşaltılmasını sağlamak Bedenin uygun pozisyonda olmasını sağlamak Psikolojik destek sağlamak Servikal spinal yaralanması olan hastalar için uzun süreli bakım ve rehabilitasyon Spinal yaralanmalarda hemen sonra görülen motor ve duyu kayıpları 24 saat sürerse kalıcı kayıplardır

SPİNAL YARANMASI OLAN HASTALARDA GÖRÜLEBİLECEK BAŞLICA SORUNLAR Otonomik Disreflaksi ( Hiperrefleksi ) Spinal Otomatizm Spastisite ve adale spazmları Seksüel fonksiyon bozukluğu

OTONOMİK DİSREFLEKSİ BELİRTİ- BULGULARI-I Uyarana karşı aşırı derecede abartılmış otonomik tepkidir Spinal kord lezyonlarında beyin üst merkezinin kontrolü ortadan kalktığı için abartılmış sempatik deşarjı başlatan gergin bir mesane ya da barsak Hipertansiyon ( 300 / 160 mm Hg ) Zonklayıcı baş ağrısı Aşırı terleme

OTONOMİK DİSREFLEKSİ BELİRTİ- BULGULARI-II Lezyonun altındaki seviyede ciltte kızarıklık Burunda konjesyon Tüylerin diken diken olması Görmenin net olmaması Bulantı – Bradikardi Acil müdahale yapılmazsa intraserepral ya da intraoküler kanama

OTONOMİK DİSREFLEKSİ GELİŞTİĞİNDE YAPILMASI GEREKENLER Kan basıncı sık aralıklarla izlenir. Gerektiğinde antihipertansif ilaca başlanır Yatak başı yükseltilir, hasta oturur pozisyona getirilir Üretral açıklık ve barsak distansiyonu kontrol edilir Tekrarlayan otonomik disrefleksi durumunda cerrahi tevdi (kordotomi) uygulanır.

SPİNAL OTOMATİZM Spinal kord kesilerinden sonra beyinde spinal kord refleks hareketlerini kontrol altında tutamaz. Refleks hareketler spinal kord düzeyinde oluşur. Spinal kordun kesi altındaki kısmı kendi başına otomatik olarak çalışır.

SPİNAL OTOMATİZM BELİRTİ-BULGULARI-I Geri çekme refleksi Spinal kord kesisinin altında kalan kısmında ısı ↓↓↓ Refleks uyaranlara cevap çok azdır Visseral aktiviteler atipik uyaranlarla başlayabilir

BELİRTİ VE BULGULAR –II Örneğin; cilt gerilmesi, karın alt kısmının veya üst bacağın uyarılması vazodilatasyona ve idrar yapmaya neden olabilir Bu duruma OTONOMİK MESANE denir. Bu tip uyaran refleks ‘’EJAKÜLASYONA’’ ve ‘’PRİAPİZME’’ de yol açabilir. PRİAPİZM= Seksüel istek olmaksızın, penisin anormal sürekli ereksiyonudur.

SPASTİSİTE VE ADALE SPAZMLARI Spastisite, hareketlerin sınırlanmasına yol açan adale tonüsünün artması ya da kontraksiyonudur Spastisite, spinal kord yaralanmalarından sonraki iki hafta ila birkaç ay içinde gelişebilir. ÖNCE ADALELERDE GEVŞEME SONRA SPASTİSİTE gelişir. Spastik hareketler, emosyonel bir uyaran ( kızma, ağlama, gülme gibi ) ya da gıdıklama gibi durumlarda başlayabilir.

ADALE SPAZMLARI Tam spinal kord kesilerinden sonra hastanın alt ekstremitelerinde ağrılı adale spazları gelişir istemsizdir. Adale spazmları; Soğuk havada Uzun süre oturur pozisyonda kalma Emosyonel durumlarda artar

ADALE SPAZMLARINI GİDERMEK İÇİN Anti-spazmolotik ilaçlar verilebilir Fizik tedavi, gevşeme egzersizleri Ilık banyolar Nöroelektrik uyaranlar verilebilir Tıbbi tedavi ile geçmeyen durumlarda cerrahi tedavi ( kordotomi, periferal, nörotomi, tendon gevşetilmesi) uygulanır.

SEKSÜEL FONKSİYON BOZUKLUĞU Erkeklerde ereksiyon ve ejakülasyon Santral Sinir Sistemi tarafından düzenlenir. Ereksiyon → Sakral 2 ve 4 sinirler aracılığıyla parasempatik sinirler tarafından kontrol edilir. Ejakülasyon → T12 ve L2 sinirler aracılığı ile sempatik sinir sistemi sorumludur. Kadınlarda spinal yaralanmalardan 6 – 12 aylık sürede Amenore görülür. Daha sonra normal menstural siklusu devam eder.

TEDAVİ ve BAKIM Spinal yaralanması olan hastalar eşleri ile birlikte ele alınmalı Bu konuda bilgilendirilmeli gerekli rehabilitasyonları birlikte yapılmalıdır