TUTUMLARININ ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ANA-BABA TUTUMLARININ ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Çocuğun anne-babadan aldığı iki şey vardır: Sevgi ve Eğitim

OTORİTER AİLE YAKLAŞIMI Çocuk için çok fazla kural vardır ve uymak zorundadır. Evde katı ve sert bir disiplin uygulanır. Ana baba çocuğun her işine karışan bir tavır sergiler. Aile çocuğun her hareketini izler mutlaka onun hareketlerinde kusur bulur, olaya müdahale eder doğrusunu !! çocuğa öğretir. Çocuğun hata yapmasına fırsat verilmez. Kısa vadede bu yöntemle çocuğun bir disiplin altına alındığı görülse de uzun vadede bu yöntem sağlıksız ve zararlıdır.

ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çocuğun kendine olan güveni ortadan kalkar Sessiz, uslu, nazik ve dürüst olabilir ama küskün, silik, çekingen ve kolay etki altında kalan bir yapıya bürünür. Çocuk kolayca ağlar. İsyankar, inatçı, huysuz bir yapıya da bürünebilir ki bu durumda bu tip aileler genelde sorunu çözmek için baskı artırma yoluna giderler. Bu asiliği daha da artırır. Çocuk hırçın ve kindar, arkadaşları ile uyumsuz ve kavgacı olabilir. Hata yapmasına müsaade edilmediği için ileri yaşlarda hayatın sıkıntıları karşısında dayanıksız olabilir.

KORUYUCU AİLE YAKLAŞIMI Bu aile tipi baskıcı otoriter aile ile karıştırılabilecek kadar benzer. Aralarındaki temel fark; bu aile tipinde şefkat, koruma güdüsü, disiplinin önünde gelir. Çocuğa gerektiğinden fazla özen ve kontrol gösterilir. Özellikle anneler bu tip bir tavır sergiler. Çocuğun kendi yapacağı ve yapması gereken işler bile koruyucu ebeveyn tarafından yapılır.

ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çocuk aşırı duygusaldır. İleri yaşlarda bile etrafına bağımlı olarak yaşar. Kendi ayakları üzerinde doğrulması uzun yıllar alır. Çocuk toplum içinde kendi başına iş yapma cesaretini gösteremez. Çocuk anne babasından ayrı kalamaz ileri yaşlarda bile sürekli anne babasını yanında olmak ister.

TUTARSIZ AİLE YAKLAŞIMI Genellikle genç ebeveynlerde ve ilk çocuğun yetiştirilmesinde görülür. Eski- yeni çatışması olur ve ailenin çocuğa karşı tavırlarında tutarsızlıklar olur. Tutarsız davranmanın nedeni genellikle eşlerin çocuk yetiştirmeye farklı bakmaları ve bunu çocuğa yansıtmalarıdır. Bazen de eşler çocuk yetiştirme metotlarında değişiklik yapma hususunda farklı düşünürler bu da tutarsızlığa neden olur.

ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Buna bağlı olarak çocuk asi, hırçın inatçı olabileceği gibi içine kapalı ve pısırık da olabilir. Çocukta ana baba sevgisi azalır. Çocukta dikkat toplayamama ve uzun süre bir işe odaklanamama problemleri ortaya çıkar. Çocuk anne veya babadan birisine çok yaklaşırken diğerinden uzaklaşabilir. Çocukta yalan söyleme, kaypaklık gibi hastalıklar başlayabilir.

İLGİSİZ VE KAYITSIZ AİLE YAKLAŞIMI Aile aşırı rahattır, çocuğun dünyasına girmek gibi bir kaygıları yoktur. Çocuğun sorumluklarından kaçma vardır. Ana baba çocuğa örnek bir model olamaz. Genellikle bu aile tipi davranış anne ve babada aynı anda görülmez. Çoğunlukla aile de çalışan fert hangisi ise ilgisiz aile davranışı onda görülür. Çok çocuklu ailelerde rastlanma ihtimali daha fazladır.

ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Çocuk bencil ve şımarık olur. Bu yüzden arkadaş çevresinde sevilmez. Çocuk evde veya okulda anne babasının dikkatini çekmek için alışılmadık davranışlar sergiler. Ailesi çocuğa model olamadığı için çocuk kendine başka modeller seçer. Gençlik dönemlerinde çocuk vaktinin tümünü arkadaşları ile geçirir. Genç yaşta çocuk zararlı alışkanlıklar edinmeye eğilimi olur.

HOŞGÖRÜLÜ AİLE YAKLAŞIMI Mükemmele en yakın aile tipidir. İlgisiz aile tipine bazı yönleri ile benzese de çocuk burada başıboş bırakılmaz. Hoşgörü yapılan her şeyi hoş görmek değildir. Belirli kurallar ve kısıtlamalar mutlaka vardır. Evde herkesin söz hakkı vardır. Çocukta kendini ifade edebilir. Duygu ve görüşlere saygı vardır. Yanlışları sebebi ile çocuklara yaptırım uygulanır ama evvelinde koyulan kurallar çocuğun anlama seviyesine inilerek mantıklıca izah edilir. En zor ve sabır isteyen yöntemdir. Hoşgörülü ailenin düşebileceği en yaygın hata çocuğa aşırı serbestlik verilmesidir.

ÇOCUK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Özgüven sahibi bireyler yetişir. Kendini rahat ve kolayca ifade edebilen bireyler yetişir. Çocuğun farklı hobilere yönelmesi daha sık görülür. Çocukta asilik ve kavgacılık görülmez. Anne babaya saygı noktasında çocukta gevşeklik görülebilir.

DİĞER OLUMSUZ AİLE TUTUM ŞEKİLLERİ Anne ve babanın tutumları arasında tutarsızlık Aile içindeki kardeşlere farklı tutumlar Aile içi kutuplaşmalar Olumsuz yönlerine odaklaşma Çocuğa küsme Korkutma, utandırma, gururunu kırma Dayak

Tutarlılık ve esneklik gibi temel ilkeleri içermelidir. DİSİPLİN Bazı anababalar, disiplini, sorun olduğu zamanlarda başvurulacak uygulamalar olarak görürler. Tutarlılık ve esneklik gibi temel ilkeleri içermelidir.

Araştırmalarda disiplin yöntemi olarak ödüllendirmenin ceza vermekten daha etkili olduğu saptanmıştır. Ana-babaların etkili ve kesin sınırlar koyamamasının bir nedeni de çocuklarının sevgisini kaybetme korkularıdır.

Çocuklarımızı Kesinlikle Hiç Kimseyle Kıyaslamayalım Çocuğu olduğu gibi, bir birey olarak kabul etmeme anlamına gelir ve çocuğun kişilik gelişimini zedeler.

Çocuklarımızı Olumlu Davranışlarıyla, İyi Özellikleriyle ve Yapabildikleriyle Fark Edelim Çocuklarınızın olumsuzluklarını ortaya koymak yerine OLUMLU DAVRANIŞLARINI, iyi yönlerini sürekli dile getirip ödüllendirerek pekiştirin. Olumsuz davranışlarını, hatalarını bazen görmezden gelerek söndürmeye çalışın. Bazı alanlardaki başarısızlıklarını başarılı olduğu alanları keşfederek gidermeye, yenmeye çalışın.

Neyi istemediğinize değil, Neyi istediğinize odaklanın, Çocuklara bunu yapma şunu yapma dediğimiz halde yinede yapılmamasını istediğimiz şeyleri yapmaları bir itaatsizlik değildir. Onları yapma dediğimiz şeylere biz programlıyoruz. “çocuğum sözümü dinlemiyor” diye şikayet etmeden önce ona neler söylediğinizi düşünün.Kendinize olduğu gibi çocuğunuza da yapılmaması gereken şeyleri değil, yapılmasını istediğiniz şeyleri söyleyin.

Çocuklarımızın Davranışlarında Düzeltilecek Yanlışlar Varsa, Önce Kendimizden Başlamalıyız. Çocuklarımızın sorumsuz olduklarından mı şikayetçiyiz?... Çok mu dağınıklar?... Ödevlerini yapmıyorlar mı, tembeller mi?... Çocuklarınızın yalan söylemesinden mi şikayetçisiniz?... Hiç söz dinlemiyorlar mı?... O zaman her şeyden önce onların bu davranışlarının düzelmesini için sizler iyi birer örnek olmaya çalışın. Onlar için ne kadar uygun modeliz!... Onlar için uygun ortamlar hazırlayıp, fırsatlar verebildik mi? Bunları gözden geçirelim. Dünyadaki en mükemmel aynalar çocuklardır. Onlara baktığınızda kendinizi görürsünüz.

Çocuklarımızın Her Zaman Doğru Davranmalarını Doğru Düşünmelerini ve Mükemmel Olmalarını Beklemeyelim Çocuklarımızın hatalar yapabileceklerini bilelim ve hatalarına karşı esnek olalım. Hata yapmanın normal olduğunu, sizin bile kimi zaman hata yaptığınızı göz önünde bulundurarak yaptıkları hatalarda çocuklarımıza anlayış gösterelim. Mükemmelik bekleyen ailelerde çocuk çırpınıp çabaladıkça anne – baba daha fazlasını,en mükemmelini ister. Zamanla çocuk aşırı kaygı, stres, tedirginlik, hayal kırıklığı gibi duyguları yaşamaya başlar. “Tırnak yeme, kekemelik, alt ıslatma, yalan, çalma, ...gibi” davranış sorunlarıyla kendini ifade eder.

Çocuklarınızla Konuşurken Duygularınızı İçtenlikle İfade Edin O çocukla oynadığını bir daha görmeyeyim!... Odanı dağıtırsan gebertirim!... Bu şekilde giyinemezsin!... Saçını böyle kestiremezsin, bu müziği dinleyemezsin!... Onlara dair korkularınızı, üzüntülerimizi, endişelerimizi olduğu gibi yansıtmak mı daha etkili olur, baskı ve korku içeren ifadelerle onları engellemeye çalışmak mı daha etkili olur?...

Çocuklarınıza Özel Zaman Ayırın. Çocuklarınıza Ayırdığınız Zamanın Süresi Değil Niteliği Önemlidir Çocuğunuza ayırdığınız zamanlarda sadece ona ait olun. Oynayın, sohbet edin.

Sorumluluk ile kendine güven birbirini tamamlayan 2 durumdur. Çocuklarınıza Sorumluluklar Verin Sorumluluk ile kendine güven birbirini tamamlayan 2 durumdur. Sorumluluk duygusu gelişmiş olan çocukların kendilerine güvenleri de yüksektir. Çocuğun yaptığı hiçbir iş beğenilmez, taktir edilmez ve her zaman daha mükemmeli beklenirse çaba harcama, mücadele etme gücü kırılır. “Ne yaparsam yapayım ....memnun edemiyorum” şeklinde düşünmeye başlar. Bu düşünce daha sonra “ben yapamam” inancını doğurur ve çocuk sık sık bu cümleyi kullanmaya başlar.

Çocuklarınızın yerine her şeyi siz yapmayın. “Sende bu ailenin önemli bir üyesisin, artık bazı işleri yapabilecek hale geldin, senin yardımına ihtiyacımız var” şeklinde mesajlar verin. Alınan sorumlulukları yerine getirebilmesi için önce öğretin. Başardıkça mutluluğunuzu paylaşın, başarılarını ödüllendirin. Çocuklarınızda sorumluluk duygusunun gelişmesi için;

Sorumluluklarını açık ve net bir şekilde ifade edin. Gösterdiği çabayı taktir edin, övün. Zorlayıcı olmayın, baskı uygulamayın. İstediğini giyinebilen, yemeğini baskısız giyen, istediği etkinliği (resim, müzik, spor, ...vb.) yapabilen, hareketlerine katı sınırlamalar getirilmeyen çocuk kişiliğine saygı gösterildiğini düşünecek bu da çocuğun sorumluluk almasını kolaylaştıracak ve başarıyla sonuçlandıracaktır.

Sorumluluklarını yerine getirmediğinde yaptırımınızı uygulayın Sorumluluklarını yerine getirmediğinde yaptırımınızı uygulayın. Yaptırımlarınızı sorumlulukları kararlaştırırken belirleyin (sevdiği şeylerden uzaklaştırma, daha fazla sorumluluk yükleme, ...vb.)

YAPTIRIMLAR Yanlış davranışın sonucunda olmalıdır. Hataya uygun ve adil olmalıdır. Çocuk dinlenilmeden uygulanmamalıdır. Yanlış davranış net olarak ortaya konduktan sonra uygulanmalıdır. Sorumluluk almanın avantaj sağladığını, sorumsuz davranmanın avantajlarını kaybettirdiğini bilmelidir. Yaptırım uygulama hiçbir zaman sevgi ve saygı geri çekme şeklinde olmamalıdır.

NASIL CEZA VERİLMELİ? 1. KURAL: İş çığırından çıkmadan çocuğu durdurma 2. KURAL: Suçuna karşılık çocuğu sevdiği bir şeyden yoksun bırakma 3. KURAL: Çocuğa yaptığını düzelttirme yolu