YAZILIM VE İŞLETİM SİSTEMLERİ

BİLGİSAYAR SİSTEMİ DONANIM YAZILIM İNSAN Çevre Birimleri Giriş Klavye, Fare, Tarayıcı, Web-cam,, ... Çıkış Yazıcı, Monitor, Hoparlor, Depolama Sabit Disk, Flash Disk, CD-DVD Rom Sistem Birimleri CPU CU ALU Registers RAM YAZILIM İşletim Sistemi Hazır Programlar MS-Office, Antivirus, vb.vb.vb İNSAN Yazılımcılar Son Kullanıcılar / Bizler

GEÇEN HAFTA Temel Donanımlar Merkezi İşlem Birimi (CPU) Anakart Bilgisayarın beyni! Denetim Birimi, ALU, Registers Anakart Bilgisayarın omurgası! Bellek (RAM) Ekran Kartı Sabit Disk Kalıcı bellek! Ekran Büyüklük (inch), çözünürlük, renk derinliği, nokta aralığı Kasa Klavye-Fare

GEÇEN HAFTA Çoklu Ortam Aygıtları Çevre Birimleri Ses kartı Analog>digital, digital>analog CD-Rom/DVD - sürücü/yazıcı Web cam Çevre Birimleri Yazıcı –tarayıcı Nokta vuruşlu, mürekkep püskürtmeli, lazer Flatbet, drum, handheld Kesintisiz güç kaynakları Ağ bağdaştırıcıları

BU HAFTA Yazılım Tanımı ve Esasları Programlama Dilleri İşletim Sistemi İşletim Sisteminde Temel Kavramlar Görev Çubuğu Temel Dosya ve Klasör İşlemleri Temel programlar Temel Dosya İşlemleri Word’e giriş

YAZILIM TANIMI VE ESASLARI Devre uyarıcı sinyaller: Komut (Instruction) Bilgisayara ne gibi işlemler yapılacağını bildiren Komutlar dizisi: Program Bir programlama dili kullanarak bilgisayarın işlev kazanmasını sağlayan programlar: Yazılım

YAZILIM birkaç örnek: MS Word, Excel, PowerPoint BIOS İşletim sistemi Virüsler Antivirüs programlar Oyun

Uygulama Yazılımları Çeşitli amaçlara cevap vermek üzere önceden hazırlanan programlar Kullanıcı arabirimleri donanım sürücüsü Kelime/Hesap/Sunum vb Oyunlar bilgisayar ---- kullanıcı bilgisayar ---- donanım

Program Adı/Cinsi Kullanım Alanları WORD Çeşitli metinler yazmak, doküman hazırlamak Web Author / FrontPage Web sayfası hazırlamak Graphics Resim, Şekil ve Filmlerle çalışmalar yapmak Paint Renkli resimler hazırlamak Photo Editing Fotoğraf çalışmaları yapmak 3-D Graph Üç boyutlu şekil çalışmaları yapmak Power Point Konferans hazırlamak ve bir sunuş yapmak

Excel Tablolarla ve rakamlarla ilgili işler yapmak Statistics-SPSS İstatistik tabloları ve sonuçları elde etmek Maths. Modeling Bilim ve mühendislik problemleri çözmek Information Ansiklopedi ve rehber çalışmaları yapmak Database - Access Çeşitli veri dosyalarından ortak yararlanmak Training Sınavlara hazırlanmak e-mail İnternet üzerinden haberleşmek

Baskı ve Yayın Hakları Yazılım: yüksek masraflı! Bir programı hazırlayıp satılmaya hazır hale getiren hakkı Baskı Hakkı Programları pazarlayanların sahip olduğu hak: Yayın veya Telif hakkı

Korsan Kimdir? Programları izinsiz kopyalayıp satan veya dağıtan kimselere bilgisayar dilinde Korsan denmektedir.

Korsan 2009 Ekim: Kanal D ana haber bülteni: korsan matbaası toplam 4 milyon € luk makine yatırımı yapmışlar ! 100.000 kitaptan 1.000.000 TL lik para elde ediyorlar!

3 Mart 2001’de yürürlüğe giren yeni Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu: Lisans basına 10 milyar TL’den 150 milyar TL’ye kadar para cezası 2 yıldan 6 yıla kadar, para cezasına çevrilmeksizin hapis 3 yıla kadar meslekten men Çoğaltmada kullanılan veya kopya yazılımların yüklenmiş olduğu bilgisayar ve araçlara el konulması

Programlama Dilleri Program bilgisayarla haberleşme dilidir. Böyle bir dili konuşabilmek yani hazırlayabilmek için ilk önce ortada bir problem mevcut olmalıdır Eğer bir problem yoksa programa da ihtiyaç yoktur.

Program Yazarken Problemi anla Çözüm yolu üret (Algoritma) Ben bir robotum  Çözüm için Akış Şeması Hazırla Programı Yaz Programı Dene (Debug) Kullanma Yönergesi Hazırla ve Kullan Burada önemli bir noktaya dokunmadan geçemeyeceğim. Program bir defa yazılır ama senelerce kullanılır. Bu nedenle, çok dikkatli hazırlanması gerekir. Şunu aklınızdan çıkarmayın ki, bilgisayarlar hiçbir zaman hata yapamazlar. Eğer, bir hata varsa bunu yazılan programda veya girilen verilerde aramalıdır.

Programlama Dilleri 1960’lı yıllarda, insanların daha kolay kullanabilecekleri FORTRAN, COBOL gibi insan diline yakın dilleri ve makine aksamı olarak da Derleyiciyi (Compiler) geliştirdiler. Bu suretle yazılan dillere İleri Programlama Dilleri adını verdiler. FORTRAN ve COBOL’dan başka RPG, PL/ ve BASIC dillerini sayabiliriz.

İşletim Sistemi Depolama ve Yazma ortamları birer İşlemler ise Çevre Birimidir (Peripheral Unit). İşlemler ise Merkezi İşlem Biriminin (CPU) (yani programlarda gösterilen komutların görevidir) Bu koordinasyonu sağlayan ve ortamdaki bilgileri yazma ortamına gönderip yazdıran ana programlara gereksinim vardır. İŞLETİM SİSTEMİ (Operating System- kısaca OS-) programları

İşletim Sistemi Özellikle CPU ile Giriş, Çıkış ve Depo arasındaki işlemleri denetleyen ve sağlayan ana program İşletim Sistemi (OS) programıdır.

Katmanlar makine donanımı ile programlar arasındaki işlem katmanları İşletim Sistemi (OS) Uygulama Programları (Word, Pascal, C++, Photoshop) Donanım

Katmanlar Kullanıcı Uygulama yazılımı İşletim Sistemi Donanım

İşletim Ortamı İşletim sistemi programları bilgisayara bir defa yüklenir ve hep orada kalır. Format ! Bu nedenle dış bellekte (Depo ) saklı kalan bu programa aynı zamanda Gizli Yazılım adı verilmiştir. Örneğin Bilgisayarınıza virüs bulaştığında ve bu virüsü antivirüs yazılımı ile temizleyemediğinizde genellikle sıkça başvurulan formatlama işlemi uygulanmaktadır. Bu işlem depe (harddisk) üzerindeki verileri silmeye yarar. Bu şekilde depo üzerinde bir yerde bulunan virüsü de format atarak temizleriz. Fakat format attığımızda depo üzerinde bulunan İşletim Sistemi de silinmektedir. Bu nedenle format attıktan sonra İşletim Sistemini yeniden kurarız. İşletim Sistemi bilgisayara yeniden kurulduğunda yine Depo üzerine kaydedilir.

İşletim Ortamı Bilgisayar açıldığı zaman depo üzerinde bulunan işletim sistemi temel dosyalarının RAM üzerine yüklenmesi gerekmektedir. Bir bilgisayara İşletim Sistemi programlarını RAM’e yükleme işlemine Önyükleme (Booting) denmektedir. *kernel: işletim sisteminin çekirdek bölümü

İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) Elektrik gelir BIOS (Basic Input Output System) tetiklenir ve devreye girer BIOS üzerinde ROM (Read Only Memory) komutları okunur POST (Power On Self Test): Bilgisayarın çalışması için gerekli kartlar test edilir Başlangıç ekranı görüntülenir (bu ekranda BIOS üretici adı, seri numarası, logosu gibi bilgiler yer alır.

İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) RAM test edilir , ekranda RAM bilgisi verilir ... Diğer testler yapılır Sistem konfigürasyonu hakkında bilgi verilir BIOS sistem yüklemek için sürücü arar (Genellikle C:\ sürücüsüdür) 5: diğer testler: bilgisayarda ne çeşit donanım olduğu test edilir. Eğer bu donanımların parametreleri varsa işleme konulur, COM ve LPT portları araştırılır Eğer BIOS’un plug & play desteği varsa, yeni takılan parçaları bu şekilde tanımlayacaktır

İşletim Ortamı BootinG (Önyükleme) Boot sürücüsü bulunduktan sonra , bu sürücüde boot bilgisinin olup olmadığına bakılır (Master Boot Record, MBR), boot bilgisi MBR’ de bulunduktan sonra artık BIOS işletim sisteminin yükletilmesi işlemini MBR’de bulunan komutlara bırakır. If it is searching a hard disk, it looks for a master boot record at cylinder 0, head 0, sector 1 (the first sector on the disk)

TARİHÇE: Microsoft TARİH İşletim Sistemi Genel Özellikler Açıklamalar 1970 - 1980 DOS Disk Operating System Sadece metin işlemleri 1980- 1985 MS-DOS Komut yolu arabirimi Metin tipi işlemler 1995 Windows 95 GUI ve OLE Nesne Bağlama ve Katma 1998 Windows 98 İnternet ve Sihirbazlar TV yayını, Çoklu Ortam 2000 Windows 2000 Ağ İşletim Sistemi Güvenlik 2001 Windows XP İnternet desteği, ÇokluOrtam, Kendini yenileme Arayüz 2007 Windows Vista Grafiksel işlemler 2009 Windows 7

TARİHÇE: Diğer İşletim Sistemleri İŞLETİM SİSTEMİ AÇIKLAMA Mac OS Machintosh. Daha kaliteli resim çalışmaları UNIX Çok Kullanıcılı, Zaman Paylaşımlı LINUX Parasız sağlama, Daha Hızlı çalışma PARDUS TUBITAK tarafından geliştirilen yerli İşletim Sistemi Programı

KAYNAK KULLANIMI Bilişim dilinde kullanılan Veri, Bilgi ve Dosya gibi sözcüklerin anlamları çeşitli şekillerde tanımlanabilirler. Tekrarlamak gerekirse; Veri (Data): İnsanları, eşyaları ve fikirleri simgeleyen sözcük, sayı, sembol ve/veya şekillere verilen addır. Bilgi (Information): Daha önceden Bilgi işlem ortamında işlem görmüş anlamlandırılmış Verilerdir. Dosya (File): Veri, Bilgi veya Programların bulunduğu, bir ismi olan ortamdır.

Dosyalar Dosyalar içeriklerine göre, Geçici Dosyalar (Temporary Files), Veri Dosyaları (Data Files), İşlem Dosyaları (Executable Files), Program Dosyaları (Program Files), Yığın Dosyaları (Batch Files), Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files) gibi isimler altında işlem yaparlar.

Dosyalar İşlem Dosyaları (Executable Files) Bunlar o makinede kullanılmakta olan programları veya İşletim Sistemlerini içeren dosyalardır. Yığın Dosyaları (Batch Files) Genellikle İşletim Sistemi dosyalarını içerirler. Yapılandırma Dosyaları (Configuration Files) Makinenin bağlı olduğu ortamlarla ilişkileri sağlayan dosyalardır. Geçici Dosyalar (Temporary Files) Programın çalışması esnasında elde edilen geçici verileri taşıyan dosyalardır. Yardım Dosyası (Help Files) Bilgisayardan bir konuda yardım istendiğinde açıklayıcı bilgileri taşıyan dosyalardır.

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ Dosyalara rastgele isim verilmez. Dosya isimlendirirken bazı kurallara uyulması gerekmektedir. Bir dosya ismi iki kısımdan oluşmaktadır: Dosyaismi.uzantisi Birinci kısımda Dosyanın İsmi ve İkincisinde İsim Uzantısı (File Name Extension) bulunur. Uzantılar çalışma esnasında bilgisayar tarafından otomatik olarak verilmektedir.

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ DOSYA CİNSİ İSİM UZANTILARI Yığın Dosyaları .bat Yapılandırma Dosyaları .cfg, .sys Yardım Dosyaları .hlp Geçici Dosyaları .tmp İşlem Dosyaları .exe Metin Dosyaları (Text Files) .txt, .dat Ses Dosyaları (Sound Files) .wav, ,mid Şekil Dosyaları (Graphics Files) .bmp .pcx Animasyon/Video Dosyaları .avi, .mov, .fli Web Dosyaları .htm, .html, asp, aspx, php MS Word Dosyaları .doc, .docx MS Excel Dosyaları .xls, .xlsx MS PowerPoint Dosyaları .ppt , pptx MS Access Dosyaları .mdb, mdbx

DOSYALARIN İSİMLENDİRİLMELERİ Dosyalara isim vermede dikkat edilecek hususlar: İsim verirken kullanılan boşluklarla birlikte isim uzunluğu en çok 255 karakter uzunluğunda olabilir İsimlerde Sayılar yani Rakamlar kullanılabilir. Bazı Özel işaretler dosya isimlerinde kullanılamazlar : \, ?, <, >, |, *, / gibi. Ayrıca AUX, COM1, COM2, COM3, COM4, CON, LPT1, LPT2, LPT3, PRN, NULL gibi kısaltmalar dosya isimler olarak kullanılamazlar. Dosyalara isim verirken boşluk kullanmanız bazı durumlarda sorun yaratabilir, bu nedenle dosyalarınıza isim verirken boşluk kullanılmaması tavsiye dilir.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA Bilgisayarlar, kullanılan depolama aygıtlarının şekline göre A, B, C, D gibi Dizinlere/klasör (Directory) (sürücülere) ayrılmıştır. A ve B dizinleri Disketler için C dizini makinede bulunan disk için D dizini CD-ROM ve DVD için ve Diğer harfler Ağ Sunucusu (Network Server) Bilgisayarda bulunan diskler için kullanılmaktadırlar. Bu isimler istenilirse kullanıcı tarafından değiştirilebilmektedir. Fakat C:\ sürücü isminin değiştirilmesi önerilmemektedir.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA Kullanılacak dizinlere dosyaları saklarken çeşitli Klasörlerden (Folders) yararlanmayı da ihmal etmemeliyiz. Bu suretle, bir birleriyle ilişkili veya yakın konular aynı klasörde toplanabilirler ve aranan bir dosyanın daha kolay bulunmasına yararlı olabilir.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA Dosya saklamakta kullanılan genel kural bir ağacın gövdesinin yapısına uygun bir şekilde dosyaların yerleştirilmesidir. Kök Dizin (Root Directory) denilen bu usulde bir ağacın gövdesi, ana dalları, ince dalları ve yaprakları örnek olarak alınmaktadır.

MANTIKSAL DOSYA DEPOLAMA

Dosya Yönetimi Klasör Kısayol Dosya Nasıl seçeriz? Nasıl açarız?

Dosya Yönetimi Dosyalarla Çalışma Kopyala (CTRL-C) Yapıştır (CTRL-V) Kes (CTRL-X) Silinen dosyalar nereye gider?

Dosya Yönetimi Arama yapma Dosyalarımı nasıl bulurum?

Dosya Yönetimi Sıkıştırma Dosyalarımın boyutunu nasıl küçültürüm?

Doküman Hazırlama (Word Processing) Bir sözlüğe baktığınızda “Bir fikir, şekil veya hareketin yazılı oluşumu ” şeklinde tanımlanan dokümanlar günlük hayatımızın birer parçasıdır. Bu nedenle bilgisayarlarla beraber hazırlanan programlarda ilk önce dokümanlara öncelik verilmiş ve çeşitli ‘Doküman Hazırlama Programları ’geliştirilmiştir.

Programın çalıştırılması Başlat (Start) > Programlar (Programs) > Microsoft Office > Microsoft Word 2007 seçeneği seçilir. Eğer Word programı otomatik olarak yeni bir belge açmadı ise; Microsoft Office buton seçeneğine tıklanarak Yeni (New) seçeneği seçilerek boş bir belge oluşturulabilir. Artık yazı yazmaya başlayabiliriz.

Şeridin üç ana bileşeni vardır.  Sekmeler. Üst sırada yedil temel sekme vardır. Her biri bir etkinlik alanını temsil eder.  Gruplar. Her sekmenin, birbiriyle ilişkili öğeleri bir arada gösteren birkaç grubu vardır.  Komutlar. Komut bir düğme, bilgi girmek için kutu veya menüdür. Sekmedeki her öğe, kullanıcı etkinliklerine uygun olarak dikkatle seçilmiştir. Örneğin Giriş sekmesi, metin yazı tipini değiştirmek için kullanılan Yazı Tipi grubundaki komutlar gibi, en sık kullandığınız tüm öğeleri içerir: Yazı Tipi, Yazı Tipi Boyutu, Kalın, İtalik, vb.

İlk bakışta, önceki Word sürümünde olan belirli bir komutu göremeyebilirsiniz. Kaygılanmayın. Bazı grupların sağ alt köşesinde küçük bir çapraz ok vardır. Bu oka İletişim Kutusu Başlatıcısı denir. Onu tıklatırsanız, o grupla ilgili diğer seçenekleri görürsünüz. Bu seçenekler çoğunlukla önceki Word sürümünden tanıyabileceğiniz bir iletişim kutusu biçiminde görünür. Tanıdık görünen bir görev bölmesinin içinde de belirebilirler.

İlk bakışta, önceki Word sürümünde olan belirli bir komutu göremeyebilirsiniz. Kaygılanmayın. Bazı grupların sağ alt köşesinde küçük bir çapraz ok vardır. Bu oka İletişim Kutusu Başlatıcısı denir. Onu tıklatırsanız, o grupla ilgili diğer seçenekleri görürsünüz. Bu seçenekler çoğunlukla önceki Word sürümünden tanıyabileceğiniz bir iletişim kutusu biçiminde görünür. Tanıdık görünen bir görev bölmesinin içinde de belirebilirler.

Bir resim seçtiğinizde, resimlerle çalışmak için komut gruplarını gösteren ek Resim Araçları sekmesi görüntülenir. Bu yeni Word sürümünde belirli sekmeler yalnızca onlara gereksiniminiz olduğunda görünür. Örneğin, bir resim eklediğinizi düşünelim. Ancak şimdi onunla başka şeyler yapmak istiyorsunuz. Metnin onun etrafında kaydırılma şeklini değiştirmek veya onu kırpmak da isteyebilirsiniz. Bu komutlar nereden bulunur?  Resmi seçin.  Resim Araçları sekmesi belirir. Sekmeyi tıklatın.  Resimlerle çalışmak için Resim Stilleri grubu gibi ek gruplar ve komutlar görüntülenir. Resmin dışında bir yeri tıklattığınızda Resim Araçları sekmesi kaybolur ve diğer gruplar geri gelir. Not    Tablolar, çizimler, diyagramlar ve grafikler gibi diğer etkinlik alanları için isteğe bağlı sekmeler görüntülenir.

ALT tuşuna basarak Şerit sekmeleri, Microsoft Office Düğmesi ve Hızlı Erişim Araç Çubuğu için Anahtar İpucu işaretlerini görüntüleyin. Evet klavyeciler, bu sayfa sizler için. CTRL tuşuyla başlayan kısayollar (örneğin kopyalama için CTRL+C veya Başlık 1 için CTRL+ALT+1) önceki Word sürümlerinde olduğu gibi kalmıştır. Öte yandan Şerit tasarımında yeni kısayollar vardır. Neden? Bunun nedeni, bu değişikliğin önceki sürümlere göre iki büyük avantaj sağlamasıdır: Şeritteki düğmelerin her biri için kısayollar. Çoğunlukla daha az sayıda tuş gerektiren kısayollar. Yeni kısayolların yeni bir adı vardır: Tuş İpuçları. ALT tuşuna basarak tüm Şerit sekmeleri, Hızlı Erişim Araç Çubuğu komutları ve Microsoft Office Düğmesi için Tuş İpucu işaretlerini görüntüleyin. Sonra, görüntülemek istediğiniz sekmenin Tuş İpucuna basabilirsiniz; örneğin Giriş sekmesi için G tuşuna basın. Bu, söz konusu sekmedeki komutların tüm Tuş İpuçlarını görüntüler. Sonra, istediğiniz komutun Tuş İpucuna basabilirsiniz.

Uygulama 1

Uygulama Bloğunuzdaki içerik bölümünden 3.hafta uygulama dökümanını masaüstünüze indiriniz. http://matbilgisayar1.wordpress.com/ Dosyayı açınız. İlgili grup bölümüne kendinizin ve grup arkadaşlarınızın ismini yazınız. Dosyayı farklı kaydet seçenegi ile dosya adını değiştiriniz:

Uygulama Dosyayı farklı kaydet seçeneği ile dosya adını değiştiriniz: Bilgisayar1_grupnumaranız_adınız_soyadınız formatına uygun olarak kaydediniz. Örnek: grup numaranız 3, adınız Ahmet, soyadınız GÜLGELİ ise dosya isminiz Bilgisayar1_3_ahmet_gulgeli şeklinde olmalıdır. Dosyanızı ngedik@akdeniz.edu.tr ye gönderiniz.

Dosyanın Gönderilmesi E-posta gönderirken: Kime kısmına ngedik@akdeniz.edu.tr Benzer şekilde “Bilgi” kısmına kendi e-posta adresinizi yazınız. Yine bilgi butonuna tıklayıp açılan pencerede kendi soyadınızı yazarak Alıcı ekle... bölümünde de Bilgi butonuna tıklayarak yapabilirsiniz. Dosyanızı Ekler bölümünü kullanarak ekleyiniz. Konu kısmına bilgisayar1_grupnumaranız_adınız_soyadınız şeklinde yazınız. E-postanızı gönderiniz. E-postanızın ulaşıp ulaşmadığını teyit ediniz.