Doç.Dr. Naim NUR CÜTF Halk Sağlığı A.D DİYABET MELLİTUS Doç.Dr. Naim NUR CÜTF Halk Sağlığı A.D

DİYABETES MELLİTUS İnsulinin tamamen veya kısmı eksikliğine bağlı olarak gelişen ve yüksek kan şekeri (hiperglisemi) ile karakterize metabolik bir hastalıktır. 2 08 Nisan 2008

Diabetes Mellitus Neden Önemlidir? Koroner kalp hastalığının erken başlaması için önemli bir risk faktörü Uzun dönemde retinopati, nefropati ve periferal nöropati gibi komplikasyonları ortaya çıkar

DM önemli bir sağlık sorunudur; Yüksek morbidite ve mortalite hızı Yüksek tedavi harcamaları Fazla iş gücü kaybı Hastaya ve topluma büyük yük getirmesi

Epidemiyolojisi DM’un prevalans ve insidansları coğrafi bölgelere, ırklara ve etnik gruplara göre farklılık gösterir. En düşük insidansa Japonyada en yüksek insidansa İskandinav ülkelerinde rastlanır. Tip 1 DM 6 aylıktan küçüklerde enderdir. 9. Aydan sonra görülmeye başlar. 5-7 yaş grubunda ve puberte döneminde iki pik yapar.

Prevalence of Diabetes Ethnicity other than white increases the risk of diabetes McNeely & Boyko Diabetes Care 2004;27:66-69

DM sıklığı dünyada giderek artmaktadır 2000 yılında 151 milyon DM olgusu, 2025’de 300 milyon olması beklenmektedir. Sedanter yaşam Obezitenin yagınlaşması

8

İnsülin temel olarak hücrelerde glukoz kullanımını arttırıcı etkiye sahiptir. Pankreasdan insülin salgılanmasındaki eksikliğe bağlı olarak gelişen metabolik değişiklikler klinik bulgulardan sorumludur. 9

DİYABET TANI ALGORİTMASI Semptom (+) Semptom (-) AKŞ Random glisemi kontrolü 126 mg/dl 110-125 mg/dl <110 mg/dl DM 200 mg/dl <200 mg/dl N OGTT 200mg/dl 140-199 mg/dl <140 mg/dl DM DM BGT N 10 10

KŞ ölçümünde kanın alınma biçimi önemlidir: Venöz kanda yapılan ölçümler referans olarak alınmaktadır ve tercih edilmektedir. Glukoz ölçüm cihazları ile kapiller KŞ ölçümü, güvenilirliğinin artması nedeni ile giderek daha fazla kabul görmektedir. TKŞ için kapiller kan ile venöz kan glukoz değerleri aynıdır.

KŞ ölçümünde kanın alınma biçimi önemlidir: AKŞ kapiller kanda venöz kana göre %10 düşüktür. Arteryel kan glukozu venöz plazmaya göre %15 yüksektir. Alınan kan oda sıcaklığında bekletilirse, KŞ her saatte 7 mg/dl düşer.

Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) Bozulmuş açlık glisemisi olan yada AKŞ’si normal olup diyabet şüphesi devam edenlere uygulanır. Standart OGTT (75 gr glukozla) değerlendirilmesinde ana kriter 2. saat glisemi değeridir.

DİYABETİN TİPLERİ I Tip 1 Diyabetes Mellitus III Diğer spesifik tipler IV Gestasyonel diyabet 14

Tip 1 Diyabet vücudu virüslere ve bakterilere karşı koruyan doğal savunma sisteminin, pankreasta insülin yapan hücreleri yabancı hücreler gibi algılaması ve tahrip etmesine bağlıdır. 15

Tip 1 diabetes mellitus (DM) çocukluk yaş grubunda gelişen insülin yetersizliği ve hiperglisemi ile karakterize kronik metabolik bir hastalıktır. 16

Tip I Diyabet Yaşamlarını sürdürebilmek için insülin almak zorundadırlar. Genellikle 30 yaşından önce başlar. İnsülin salınan hücreler harap olmuştur. Genellikle ani ve hızla gelişir.

18

Tip 2 Diabet Sinsi seyreder. Pankreastaki hücrelerin en az yarısı işe yaramaz hale gelinceye kadar belirtiler kendisini göstermez. Sinsi seyreder. 19

Tip II Diyabet Semptomlar yavaş gelişir veya hiç görülmez. Genellikle ailede diyabet öyküsü vardır. 40 yaşından sonra görülmekle birlikte gençlerde rastlanmaya başlanmıştır. Hastalar genellikle aşırı kiloludur. Diyabetlilerin % 90’ı Tip II’dir. Başlangıçta insülin kullanmadan diyet veya oral ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilir.

Diyabet Semptomları Yorgunluk ve kırıklık, bulanık görme Artan açlık, susama ve idrara çıkma Kuru kaşıntılı deri Deride iyileşmeyen enfeksiyon durumu, Yaraların iyileşmesinde gecikme El ve ayakta karıncalanma veya his kaybı,

Tip II Diyabet İçin Risk Faktörleri ve Araştırma Kriterleri 1. ≥45 yaş herkes 3 yılda bir taranmalıdır. 2. <45 yaş kişiler aşağıdaki faktörlerden birinin varlığında incelenmelidir; Obez (BMI>27), Birinci derece akrabası diyabet olan, Daha önce gestasyonel diyabet olan yada >4 kg bebek doğurmuş kadın HDL kolesterol düzeyi <35 mg/dl ve/veya TG>250 mg/dl olan, Daha önce bozulmuş glukoz toleransı yada bozulmuş açlık glukozu tanısı konan kişiler

GESTASYONEL DİYABET İlk defa gebelik sırasında saptanmış kan şekeri yüksekliğidir. Gestasyonel diyabetlide gebelik öncesinde diyabet yoktur. 23 23

Gestasyonel Diyabetes Mellitus (GDM) Gebelerin yaklaşık %7’sinde olur. Genellikle gebeliğin 3. trimesterinde ortaya çıkar. Vakaların çoğunda asemptomatiktir.

Yüksek riskli hastalar: İleri maternal yaş Gebelik öncesi yüksek BMI GDM hikayesi Glikozüri Ailede diabet hikayesi Etnik köken Yüksek parite Erken erişkinlik döneminde kilo alımı Beta-adrenerjik ve kortikosteroid ilaç Ayrıca daha önce makrozomik veya ölü doğum yapan, doğumsal defektli çocuğu olan ve polihidramnionu bulunan hastalar da GDM için risk altındadırlar.

DİYABETTE TEDAVİNİN AMACI Hastadaki metabolik bozuklukların giderilmesi Normal büyüme ve gelişmenin sağlanması Sosyal çevreye uyumun ve sosyal etkinliklerin devamının sağlanması Ortaya çıkabilecek psikolojik sorunların önlenmesi,gelişmiş ise tedavisi Diyabetin akut ve kronik komplikasyonları hakkında bilgi verilmesi Hasta ve ebeveynlerin diyabet hakkında eğitilmesi

TEDAVİ PRENSİPLER Optimal enerji kullanımı ( İnsülin tedavisi ) Optimal enerji temini ( Diyet tedavisi ) Optimal enerji sarfiyatı (Egzersiz tedavisi )