ANNE- BABA TUTUMLARI

Her anne- babanın bilerek ya da bilmeyerek çocuklarına karşı tutumu değişik olabilmektedir. Bu tutumlar: Baskıcı ve Otoriter Aşırı Koruyucu İzin Verici Tutarsız Mükemmeliyetçi Reddedici Demokratik Çocuğun hem kişiliğinin hem de sosyal gelişiminin değişik biçimler kazanmasına neden olmaktadırlar.

BASKICI ve OTORİTER ANNE- BABA TUTUMU Otoriter tutum çocuğu büyüklerinin düşüncelerini ve isteklerini soru sormaksızın benimseyip yerine getirmeye yöneltir. Bu tutum altında yetişen çocukların kendisi hakkında olumlu düşünceler geliştirebilmesi olanaksızlaşır, her türlü özerklik ve bağımsızlık girişimleri ‘itaatsizlik’ olarak algılanır. Çocuklar dıştan denetimli olarak yetişirler. Bu tutuma sahip anne- babalar mutlak itaat beklerler. Çocuğa yeterli derecede sevgi ve sevecenlik gösterilmemektedir. Çocuğu dinlemek, onu anlamaya çalışmak, davranışlarının nedenini araştırmak gibi duygusal paylaşımlar yoktur. Çocuğa karşı takınılan tavır soğuk, anlayışsız ve kırıcıdır. Çocuğun davranışları sıkı denetim yoluyla şekillendirilmeye çalışılmaktadır.

ETKİLERİ; Bu tutum altında yetişen çocuklar zihinsel ve sosyal açıdan yetersizdirler. Genellikle olumsuz kişilik sergileyen bu tip çocukların akran ilişkileri zayıftır. Ana- babadan bağımsız, özerk bir kişilik geliştirmede zorlanmaktadırlar. Çekingen, başkalarının etkisinde kolayca kalabilen, aşır hassas bir kişilik yapısına sahip olabilirler. Bu çocuklar genellikle diğer kimselere bağımlı ve özgüveni düşük bireyler olarak yetişirler.

AŞIRI KORUYUCU ANNE- BABA TUTUMU Bu tutuma sahip anne- babalar çevreden gelecek tehlikeleri abartarak çocuğun her hal ve koşulda korunup kollanmaya ihtiyacı olduğunu düşünürler. Çocuğu her türden ihtiyacını kendileri karşılamak isterler. Çocuğun kendi başına hiçbir gereksiniminin üstesinden gelemeyeceği inancına sahiptirler. Çocuk adına her şeyi incelikle düşünüp yerine getirme eğilimleri yüksektir. Bu ana- babalar çocuklarına her zaman yaşından küçük bir çocuk gibi davranırlar. Özellikle anneler çocukla sürekli birlikte olmakta ya da çocuğa bebek muamelesi yapmaktadır.

ETKİLERİ; Bu tutum çocuğun bağımlı kişilik geliştirmesine yol açar. Aile ortamı dışında sağlıklı ilişkiler kurabilmesi güçleşir. Bağımlı ilişkiler içinde girişkenlik yeteneklerini geliştiremeyen bu tür çocukların kendilerine güvenleri yetersizdir. Karar vermekten aciz, sormadan danışmadan bir şey yapmayan birey olarak yetişirler.

İZİN VERİCİ ANNE- BABA TUTUMU Bu tutumun en önemli özelliği ebeveynlerin çocuğun yaptıklarına hiç karışmayışlarıdır. Çocuğun her yaptığı hoş karşılanır. Aile- çocuk arasındaki ilişki zayıftır. Çocuk hiçbir şekilde denetim altında değildir. ‘Aile Otoritesi’ eksikliği görülmektedir. Çocuğun her davranışı tamam ile kendi isteklerine göredir. Bu tür ailelerde çocuk, insiyatif sahibi tek kişidir ve onun isteklerine aile bireyleri kayıtsız şartsız uyar.

ETKİLERİ; Evdeki izin verici tutumu dış dünyada bulamayan çocuklar ‘hayal kırıklığı’ yaşarlar. Kendi arzu ve isteklerini denetleme yeteneğinden yoksun olarak yetişirler. Okul başarısızlığı yaşayan Çocuğun her istediğini karşılamaya alışkın olan aile giderek artan ve pahalılaşan istekler karşısında ne yapacağını bilemez hale gelir. Bu çocuklar ergenlik yaşlarına gelinceye kadar rahat ve disiplinden yoksun yoksun olarak yetiştikleri için sonradan bir disipline alışamazlar.

Aile ile olan ilişki bozulur. Başarısızlık ve kötü alışkanlıklar nedeniyle suçlanır. Hep kendi isteklerine göre yaşamaya alışmışlardır (1) Okul ya da iş başarısızlıkları yaşar. Çocuk engellenme ve tatminsizlik duyguları yaşar Çocuk çeşitli kötü alışkanlıklar edinir. Alkol Sigara Uyuşturucu Araba Yarışı

TUTARSIZ ANNE- BABA TUTUMU Bazı anne- babaların ifade edilen ana- baba tutumlarından herhangi birine eğilimleri olmadıkları bilinmektedir. Ana- babanın ‘dengesiz ve kararsız’ tutumu çocuğun eğitim ve gelişimini olumsuz açıdan etkiler. Bu dengesizlik ve tutarsızlık ana- baba arasındaki görüş ayrılığında olabileceği gibi, anne veya babanın gösterdikleri değişken davranışlar biçiminde de görülebilir. Bu tutumu sergileyen ebeveynler aynı davranışı kimi zaman cezalandırılabilir, kimi zaman ödüllendirebilir ve kimi zamanda görmezden gelebilirler.

ETKİLERİ; Çocuğun kendi değerlerini oluşturabilmesi güçleşir. Çocuğun kabul edilebilecek ve kabul edilemeyecek davranışların neler olduğunu öğrenmesi gerçekleşmez. Bu tutum çocuklarda giderek ana-babalarını ciddiye almama eğilimi ortaya çıkarır. Bunun sonucunda da çocuğun ana- babasına büsbütün kulaklarını kapatarak , onlar ne söylerse söylesin kendi bildiğini okuması türünden davranışlar geliştirmesine neden olur.

MÜKEMMELLİYETÇİ ANNE- BABA TUTUMU Bu tutumdaki anne- babaların çocuklarından çok başarılı olmaları ve etrafta parmakla gösterilmeleri beklentileri vardır. Çocuklarını ihtiyaçları doğrultusunda değil, kendi istek ve beklentisi doğrultusunda yetiştirirler. Sıklıkla çocuklarını başka çocuklarla kıyaslarlar. Ebeveynlerin mükemmel olamama ya da çocuklarının mükemmel olamaması korkuları vardır. Ebeveynler hem kendilerini hem de çocuklarını yüksek standartlara ulaşmaya zorlar. Çocuktan sıklıkla olası hatalara ve bunların çocuğun hayatını gelecekte etkilemesine dikkat etmesi istenir ve bu hataların nasıl başkaları tarafından olumsuz biçimde değerlendirileceği de hatırlatılır.

ETKİLERİ; Bu tutumla yetişen çocuklar ‘koşullu sevgiye’ odaklanırlar. İyi olduklarında anne- babaları onları sevecek başarısız olduklarında ise sevmeyecek sanırlar. Genellikle bu çocuklarda mükemmeliyetçi olurlar ve hata kabul etmezler. İnsan ilişkilerinde güçlük yaşayabilirler. Hayatın mükemmel olmasını isterler ama hayatın farklı yüzüyle karşılaştıklarında mutsuz olurlar.

REDDEDİCİ ANNE- BABA TUTUMU Çocuğu kabullenmeme, ona karşı olumsuz duygular besleme hakimdir. NEDENLERİ; Çocuğun evlilik dışı meydana gelmesi, Çocuğun sonuçlandırılmak üzere olan bir evliliği kurtarmak amacıyla dünyaya getirilmesi ve istenilen sonucun elde edilememesi, İstenilmeyen zamanda dünyaya gelmesi, Cinsiyetinin beklenilenin dışında olması, Özürlü olması, Evliliğin sona erdirilmesinin düşünülüyor olması, Anne- babaların kendi ailelerinde de itici bir tutumla yetiştirilmiş olmaları.

DEMOKRATİK ANNE-BABA TUTUMU Anne- babalar çocuklarını ayrı bir kişi olarak kabul ederler. Çocuklarına değer verirler ve onların özerk ve bağımsız olarak kişilik geliştirmelerine destek olurlar. Çocuklarına karşı hoşgörü sahibidirler, ona insan olarak saygı gösterirler. Çocuğun kabul edilme ve onaylanma isteklerini göz ardı etmezler. Çocuğun isteklerini gerçekleştirmelerine izin verirler. Çocuk belli sınırlar içinde özgürdür. Söz hakkı vardır ve duygu ve düşüncelerine saygı duyulur. Demokratik tutumda aileler çocuğun sadece temel ihtiyaçlarını karşılamaz, aynı zamanda sevgi ve diğer manevi ihtiyaçlarını karşılarlar. Bu tutumu sergileyen ebeveynler çocuğun kişiliğini değil davranışlarını eleştirirler.

ETKİLERİ; Çocuk kendine güvenir ve toplumsal bir olması kolaylaşır. Kendi kararlarını kendi verebilen ve bu kararların sorumluluklarını alabilen bir birey olur. Çocuk girişimci ve özgüveni tam olarak yetişir.

VE ANNE- BABALAR OLARAK; Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, Yaşına uygun yapabileceği görevler verin, Başarılı olmuş kişileri ona sevdirin ve örnek gösterin, Kendine güvenmesini sağlayın, Okul arkadaşları ile iyi ilişkiler kurmasını sağlayın, Gelişimine uygun görevler vererek sorumluluk duygusunu geliştirmeye çalışın. Onunla birlikte vakit geçirin, kendini ifade etmesini sağlayın, Onun okul başarılarını uygun bir şekilde ödüllendirin, Ona her zaman cesaret verin ve konuşun, Huzurlu ve sevgi dolu bir aile ortamı hazırlayın. Onun kapasitesinden daha fazla beklentilere girmeyin,

Uyku düzeninin bozulmamasını sağlayın, Ders çalışırken belli aralarla dinlenmesini sağlayın, Yaşıtları ve başkaları ile onu kıyaslamayın, Çocuğunuz ile çok zaman geçirmeye değil nitelikli zaman geçirmeye önem verin. Sürekli ders çalışmasını engelleyin, Amaç belirlemesinde yardımcı olun. Yeteneğine uygun sosyal etkinliğe katılmasını sağlayın. Disiplin konusunda tutarlı ve kararlı bir tutum sergileyin. Kuralların gerekçelerini belirtin, uyulması konusunda ebeveynler olarak aynı tutumu sergileyin. Çocuğunuzun fiziksel ve ruhsal sağlık problemleri olup olmadığını kontrol edin. Çocuğunuza uygun, dikkatini dağıtmayacak bir ders çalışma ortamı hazırlayın.

ŞEREFLİKOÇHİSAR REHBERLİK ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ASİYE KARPUZCU