BÖBREK VE İDRAR BİYOKİMYASI IV Doç.Dr. Mustafa ALTINIŞIK ADÜTF Biyokimya AD 2006

İdrar sedimenti 1500-2000 devir/dakikalık santrifüjde 3-5 dakika santrifüj önce mikroskopun küçük objektifi (10X) ile şekilli elemanların bol olduğu yerler büyük objektif (40X) ile eritrositler, lökositler, epitel hücreleri, silendirler, kristaller, bakteri, mantar ve parazit hücreleri araştırılır ve incelenir

İdrar sedimentinde eritrositler iyi korunmuşlarsa açık yeşilimtrak renkte ve yuvarlak görülürler Hematüri…

Mikrovida hafifçe oynatıldığında eritrositlerde iç içe iki halka saptanabilir

Eritrositler diğer şekilli elemanlarla karışabilirler

İdrar sedimentinde lökositler eritrositlere göre daha büyük ve granüllüdürler Piyüri…

% 3’lük asetik asitten 1 damla lamelin kenarına damlatıldığında lökositler daha belirgin olurlar, eritrositler ise kaybolurlar. Lökosit kümelerine dikkat etmelidir

İdrar sedimentinde epitel hücreleri

Yassı epitel hücreleri kadın idrarında biraz daha fazla sayıda olabilirler

Böbrek epiteli hücreleri

İdrar sedimentinde silendirler Hiyalin silendirler Granüler silendirler Epiteliyal silendirler Lökosit silendirleri Eritrosit silendirleri Mum silendirler Dev silendirler Yağ silendirleri İdrar sedimentinde görülen silendirlerin türü ve miktarı böbrek hastalığının türünü belirlemede yardımcıdır. Silendirüri ile birlikte olan massif proteinüri nefrotik sendromu, silendirüri şiddetli ise glomerülonefriti düşündürür

Hiyalin silendirler

Granüler silendirler

Epiteliyal silendirler

Lökosit silendirleri Eritrosit silendirleri

Mum silendirler

Eritrosit ve lökosit silendirleri genellikle glomerülonefriti, geniş silendirler kronik böbrek yetmezliğinin son dönemini yansıtırlar.

İdrar sedimentinde kristaller Asit idrarda görülebilen kristaller Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller Alkalik idrarda görülebilen kristaller

Asit idrarda görülebilen kristaller

Amorf ürat Ürik asit kristalleri

Sistin kristalleri Tirozin kristalleri

Hafif asit, nötral veya hafif alkalik idrarda görülebilen kristaller Kalsiyum oksalat kristalleri Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri sulfonamidler

Kalsiyum oksalat kristalleri Tersiyer kalsiyum fosfat kristalleri

Nötral veya alkalik idrarda görülebilen kristaller Magnezyum fosfat kristalleri Kalsiyum karbonat kristalleri

Alkalik idrarda görülebilen kristaller

Tripel fosfat (amonyum magnezyum fosfat) Amorf fosfat

İdrar sedimentinde bakteri, mantar ve parazit hücreleri

İdrar yolları taşları Fosfat taşları, açık renkli toprak gibidirler. Elle kolayca ezilirler. Oksalat taşları, pürtüklü yüzeyli, esmer renklidirler. Çok serttirler. Ürat taşları, düzgün yüzeyli, esmer renkli, küçük taşlardır. Serttirler. Miks taşlar, fosfat-oksalat veya oksalat-ürat karışımı taşlardır

İdrar yolları taşları 50 yaşlarında en sık görülür.

İdrar yolları taşlarında sıklık: -Oksalat taşları % 56 -Tripel fosfat taşları % 26,5 -Fosfat taşları % 13,5 -Ürik asit taşları % 4

Bir idrar yolu taşının fosfat taşı olup olmadığının incelenmesi Fosfatın, amonyum molibdat ile ısıtma sonucunda suda güç çözünen, sarı renkli amonyum fosfomolibdat oluşturması prensibine dayanır. -İdrar yolu taşı havanda ezilerek toz haline getirilir ve bir deney tüpüne bu tozdan bir miktar konur. -Deney tüpündeki idrar yolu taşı üzerine 1 mL konsantre HNO3 eklenerek karıştırılır ve taş tozu çözülür. -Tüpteki karışım üzerine 2 mL %12,5’lik amonyum molibdat çözeltisi eklenir ve karıştırılır. -Tüpteki son karışım, kaynama noktasına kadar ısıtılır,

Isıtılan son karışımda limon sarısı bir renk ve çökelti oluşumu gözlenirse idrar yolu taşının fosfat taşı olduğu sonucuna varılır. İstenirse lam-lamel arasına alınan çökelti mikroskopta incelenerek iğne demeti şeklinde fosfat kristalleri görülebilir.

Bir idrar yolu taşının ürat taşı olup olmadığının incelenmesi (mürexid deneyi) Ürik asit ile nitrik asidin birlikte ısıtılması sonucunda purpurik asit oluşması prensibine dayanır. -İdrar yolu taşı havanda ezilerek toz haline getirilir ve bir porselen kapsüle bu tozdan bir miktar konur. -Kapsüldeki idrar yolu taşı üzerine 1-2 damla konsantre HNO3 damlatılır. -Porselen kapsül bir saçayak üzerinde, içindeki madde kuruyuncaya kadar ısıtılır ve sonra soğutulur.

- Soğuyan kapsüldeki leke üzerine 1 damla NaOH damlatılır. -mavi-menekşe renk gözlenirse idrar yolu taşının ürat taşı olduğu sonucuna varılır. Deneyde NaOH yerine amonyak çözeltisi kullanılsaydı ürat taşı ile mavi-menekşe renk yerine mor renk oluştuğu gözlenirdi.

Bir idrar yolu taşının oksalat taşı olup olmadığının incelenmesi -Toz haline getirilmiş taştan bir deney tüpüne bir miktar konur -1/10 oranında sulandırılmış HCl’den 4 mL eklenerek kaynar dereceye kadar ısıtılır. -Karışım sıcakken süzülür ve süzüntüye 1 mL %16 mg’lık KMnO4 çözeltisi eklenir. -Çözeltinin 10 dakika içinde renksizleşmesi taşın oksalat taşı olduğunu gösterir.