Marmara Denizi ve Karadeniz'de Son Buzul-Holosen Dönemindeki İklimsel ve Oşinografik Değişimlere Örnekler Namık Çağatay1, Emin Güngör2, Demet Biltekin1, Ümmühan Sancar1, Kadir Eriş1 1 İTÜ Maden Fakültesi ve Avrasya Yer Bilimleri Enstitüsü 2 ÇNAEM, TAEK Çekmece, İstanbul

ANA KONULAR YÖNTEMLER İklim değişimleri iklime bağlı deniz düzeyi ve tuzluluk değişimleri Marmara Denizi’nde sapropel çökelimi YÖNTEMLER 1) Karot analizleri Sedimentoloji and litostratigrafi Mineraloji (optik and SEM mikroskopisi) Jeokimyasal (ICP-MS, XRF, EM-EDX) and izotop (O, C, S) analizleri 14C ve 210 Pb yöntemleri ile tarihlendirme 2) Jeofizik batimetri ve sismik yansıma etütleri Çok ışınlı (multi-beam) derinlik haritalaması Deniz-tabanı altı (Chirp) sismik profilleri

Marmara Denizi batimetri ve basileştirilmiş fay haritası C-17 C-1 MD-2430 (Bathymetry after Le Pichon et al., 2000; Fault lines after Armijo et al., 2001) Bathymetry by Le Pichon et al., 2001; fault lines by Armijo et al., 2001

Karot Stratigrafisi Çağatay ve diğ. (2000) Mar. Geol.

Göl / Deniz birimi geçişi Sapropel Göl / Deniz birimi geçişi 12 bin 14C yılı Göl çökelleri

MD-2430 Son 60 bin yılda, G.Ö.10.6-6.4 yılları arasında çökelen sapropelden daha yaşlı bir sapropel yok!

MD-2430

Sapropel suboxic-dysoxic koşullarda çökelmiş ve bu koşullar sapropel MD-2430 Sapropel suboxic-dysoxic koşullarda çökelmiş ve bu koşullar sapropel çökeliminden sonra da devam etmiş

Marmara MD-2430 Karotu Verileri Vidal ve diğ.(yayında)

MD-2430

B.ÇEKMECE-K.ÇEKEMECE KITA SAHANL.

Line 14

Karadeniz’de Holosendeki İklim Değişimi Kayıtları

Kronostratigrafi Stratigrafik seviye Yaş (yıl) Metod Kaynak Sapropel Birimi tabanı (Unit II/III sınırı) 7090±180 6600 7540±130 7800 5083 14C Varv sayımı Ross ve Degens, 1974 Calvert, 1987 Jones ve Gagnon, 1994 Arthur ve Dean, 1997 Degens ve diğ., 1980 İlk Kokolit bandı 3450±120 2720±160 2000 1633 Hay ve diğ., 1991 Son Kokolit istilası ve sürekli Kokolit Birimi (I) başlangıcı 3200±140 1635±60 998 1256

YÖNTEMLER Organik karbon Toplam karbonat O ve C izotop analizleri ICP-MS metal analizleri 210 Pb yöntemleri ile tarihlendirme

Karbonat ve Organik Karbon Dağılımları Batı Karadeniz Doğu Karadeniz

Sedimantasyon ve kütle birikim hızları

Late Maunder Minimum (1645-1715; Batı Karadeniz Doğu Karadeniz Late Maunder Minimum (1645-1715; Pister, 1994; Lutherbacher et al., 2001)

Oksijen ve karbon izotopları Carbonate

“Late Maunder minimum” Döneminde Karadeniz’de kokolit üretimi neden arttı ? Soğuk yüzey suyunda daha yüksek kalsifikasyon 2. Alt ve üst suyun karışımı ve üst suda besin bolluğu 3. Sahara toz miktarında artış 4. Yüzey suyu tuzluluğunda artış