MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddeleri ayırt etmede ve tanımada kullanılabilen özellikleridir. Maddenin ayırt edici özellikleri: *Maddeden maddeye farklılık gösterir. *Madde miktarına bağlı değildir. *Koşullara (sıcaklık ve basınç) bağlıdır. !!! Kimyasal özelliklerinin tamamı ayırt edici özelliktir. Kullanılabilen ayırt edici fiziksel özellikler aşağıda verilmiştir.

Maddenin Fiziksel Halleri Ayırt edici özellikler      katı        sıvı        gaz 1.özkütle                       +           +          + 2.Öz hacim                    +           +          + 3.Çözünürlük                 +           +          + 4.Öz ısı                          +       +          + 5.Sıcaklıkla genleşme    +           +          - kat sayısı

Maddenin Fiziksel Halleri Ayırt edici özellikler      katı        sıvı        gaz 6.Esneklik kat sayısı        +            -          - 7.Erime noktası               +           -           - 8.Donma noktası             -            +          + 9.Kaynama noktası          +           +          - 10.Yoğunlaşma noktası    -            -           +

MADDE İLE İLGİLİ KISATMALAR M=Kütle (g,kg)   V=Hacim(cm³,m³,L)   D=Özkütle (g/cm³,g/L,g/ml…)

Özkütle, ayırt edici bir özellik olduğuna göre: *Madde miktarına bağlı değildir.Sabit sıcaklıkta ve basınçta kütlesi veya hacmi artırılan bir maddenin özkütlesi değişmez. Kütlesi artırılan maddenin hacmi de artar.Kütlenin hacme oranı ise değişmez.Bundan dolayı özkütle değişmez. Kütlesi artırılan bir maddenin hacmi de artar.Hacmi artırılan bir maddenin kütlesi de artar.Bundan dolayı;özkütle-kütle-hacim grafikleri aşağıdaki gibi olur.

ÖZKÜTLE Özkütle sıcaklıkla değişir.Bir maddenin sıcaklığı artırıldığında o maddenin genellikle hacmi de artar.Hacim arttığı için de özkütle azalır. Gazların özkütlesi basınçla değişir.Kütlesi ve sıcaklığı sabit olan bir gazın basıncı artırılarak hacim azaltılırsa özkütle artar.

ÖZKÜTLE *Birbirini çözebilen sıvılar birbirine karıştırılınca homojen karışım oluşur. homojen sıvı karışımlarının özkütlesi; d=M1+M2+…/V1+V2+… ile hesaplanır. Karışımın hacmi, sıvıların hacimlerinin toplamında daha az olabilir.Buna rağmen karışımın özkütlesi bileşenlerinin özkütleleri arasında bir değere eşit olur.

ÖZKÜTLE D1=Birinci sıvının özkütlesi D2=İkinci sıvının özkütlesi a)Sıvılar eşit hacimlerde karıştırılırsa, karışımın özkütlesi;      d karışım=d1+d2/2 olur. b)Sıvılar eşit kütlelerde karıştırılırsa, karışımın özkütlesi;     d karışım=2d1.d2/d1+d2 olur.

ERİME VE DONMA NOKTALARI Bir maddenin katı halden sıvı hale geçtiği sabit sıcaklığa erime noktası denir. Bir maddenin sıvı halden katı hale geçtiği sabit sıcaklığa donma noktası denir         erime katı    →        sıvı          ←       donma

Saf bir madde için ; a)Erime noktası donma noktasına eşittir.Erime ve donma aynı sıcaklıkta gerçekleşir.Erime; endotermik (ısı alan)bir olaydır.Erime sırasında potansiyel enerji,hacim ve düzensizlik artar.Buz erirken hacim azalır.Donma; ekzotermik (ısı veren) bir olaydır.Donma sırasında potansiyel enerji,hacim ve düzensizlik azalır.Su donarken hacmi artar. b)Dış basınç erime ve donma noktasını değiştirir.Dış basınç artırıldığında erime ve donma noktaları yükselir.Buzun erime noktası ve suyun donma noktası ise düşer.

ÖNEMLİ !!!Bir atmosfer dış basınç koşulundaki erime noktasına normal erime noktası, donma noktasına normal donma noktası denir.

KAYNAMA VE YOĞUNLAŞMA NOKATALARI Bir maddenin sabit basınç koşulunda sıvı halden gaz hale geçişine buharlaşma denir Bir maddenin sabit basınç koşulunda gaz halden sıvı hale geçişine yoğunlaşma denir.  Bir sıvı maddenin sabit basınç koşulunda buhar basıncının dış basınca eşit olduğu sıcaklığa kaynama noktası denir.        Buharlaşma Sıvı        à        Gaz               ß        Yoğunlaşma

KAYNAMA VE YOĞUNLAŞMA NOKATALARI a)Kaynama noktası yoğunlaşma noktasına eşittir.Kaynamada moleküller arası uzaklık,potansiyel enerji ve düzensizlik artar.Kaynama ve buharlaşma endotermiktir.Yoğunlaşmada moleküller arası uzaklık,potansiyel enerji ve düzensizlik azalır.Yoğunlaşma ekzotermiktir.

KAYNAMA VE YOĞUNLAŞMA NOKATALARI b)Dış basınç kaynama ve yoğunlaşma noktasını değiştirir.Dış basınç arttıkça kaynama noktası da yükselir. c)Bir sıvıda,sıvıdan az uçucu olan bir madde çözülürse sıvı maddenin kaynama noktası yükselir.Sıvının birim hacimde çözünen madde m..iktarı arttıkça kaynama noktası yükselir

ÖNEMLİ !Maddenin cinsi erime ve kaynama noktalarını belirler. Tanecikler arasındaki çekim kuvveti yüksek ise erime ve kaynama noktaları yüksek olur.

  Bir maddenin ısıtılması ile oluşan hal değişimi grafiği aşağıdaki gibidir.

1.bölgede madde katıdır. Bu bölgede sıcaklık arttığı için kinetik enerjide artmaktadır.Potansiyel enerji sabit kalır.Bu bölgede genellikle hacim artar.Özkütle azalır.Bu bölgede ısı ;Q1=m.c(T2-T1) formulü ile hesaplanır.c öz ısı,mc ise ısı sığasıdır.Öz ısı maddenin tüm halleri için ayırt edicidir.

2. bölgede madde katı-sıvıdır. Bu bölgede sıcaklık sabittir 2.bölgede madde katı-sıvıdır. Bu bölgede sıcaklık sabittir. Bundan dolayı potansiyel enerji artar,kinetik enerji sabit kalır. Düzensizlik artar. Genellikle tanecikler arasındaki boşluk artar,hacim artar, özkütle azalır.Buz erirken hacim azalır, özkütle artar.Bu bölgede ısı ; ∆Q=Q2-Q1=m.L formülü ile hesaplanır.L erime ısısıdır.Ayırt edici bir özelliktir.

3.bölgede madde sıvıdır. Bu bölgede sıcaklık, kinetik enerji ve düzensizlik artar.Moleküller arası uzaklık artar, özkütle azalır.bu bölgede ısı; ∆Q=Q3-Q2=m.c.(t3-t2)ile hesaplanır.

4. bölgede madde sıvı-gaz dır 4.bölgede madde sıvı-gaz dır. Bu bölgede sıcaklık ve kinetik enerji sabit kalır.Potansiyel enerji,düzensizlik ve moleküller arası uzaklık artar. Özkütle azalır.Bu bölgede ısı; ∆Q=Q4-Q3=m.L ile hesaplanır. à1.3 ve 5.bölgelerde madde homojendir. Bu bölgelerde kinetik enerji ve sıcaklık artar.Bu bölgelerde sıcaklık değiştiği için ısı Q=m.c. ∆t ile hesaplanır. à2.ve 4. bölgelerde madde heterojendir. Bu bölgelerde düzensizlik artar.Isı ise Q=m.L ile hesaplanır.

à2.bölgede Katı maddenin erime süresince ayırt edici özellikleri değişmez. Eridiği için katı maddenin kütlesi azalır.Maddenin özellikleri değişir. à4. bölgede Sıvı maddenin kaynama süresince ayırt edici özellikleri değişmez. Buharlaştığı için sıvı maddenin kütlesi azalır. Maddenin özellikleri değişir.