ÜRETİM BÜTÇESİ ÜRETİM BÜTÇESİ

ÜRETİM (HAZIRLIK) BÜTÇESİ Bütçelenmiş satışları karşılamak için bütçe döneminde üretimi gereken mamul miktarının tahminidir.

Üretim bütçeleri de ikiye ayrılarak düzenlenir; Uzun dönemli üretim bütçeleri Kısa dönemli üretim bütçeleri

Üretim Bütçesinin Amaçları Temel amaç; işletmede gereksinme fazlası stok birikimine yer vermeden satış bütçesinin talebini satış, stok ve üretim seviyeleri arasında optimum dengeyi sağlayarak karşılamaktır. İşlemenin üretimi ile ilgili faaliyetleri belli bir programa bağlamak

Üretim Bütçesinin Aşamaları: Bütçe devresi içinde yapılması öngörülen toplam üretim miktarı, Öngörülen üretimin mamul grup ve türlerine göre bölümlendirilmesi, Yapılması düşünülen üretimin zamanının saptanması, Mamul stok gereksiniminin saptanması

Üretim Bütçesinin Düzenlenmesi: Üretim bütçesinin sağlıklı bir şekilde düzenlenebilmesi için aşağıda belirtilen noktalar göz önünde bulundurulmalıdır: -Üretim bütçesi sadece miktar itibariyle düzenlenmelidir

-Üretim bütçesi ile satış bütçesi aynı birimlerle gösterilmelidir -Üretim bütçesi ile satış bütçesi aynı birimlerle gösterilmelidir. Satış bütçesinin tutar ve miktar olarak düzenlenmesi gerektiğini belirtmiştik. Üretim bütçesinin miktar olarak düzenlenmesiyle, satış bütçesinin de miktar olarak düzenlenmesi ile paralellik sağlanır. -Üretim bütçesinin üretilen mamullerin grup ve türlerine göre düzenlenmesi gerekir. -İşletmenin stok veya sipariş esasına göre çalışması üretim bütçesinin düzenlenme tekniğini değiştirmemelidir.

Yukarıdaki noktalar göz önünde tutularak üretim bütçesinin düzenlenme sürecini şöyle sıralayabiliriz: Üretim bütçesinin döneminin saptanması, Hem satışın taleplerini karşılamak hem de saptanan stok düzeyini gerçekleştirmek için ne miktar üretim yapılacağının kararlaştırılması, Mamullerin üretileceği zamanı saptamak, Mamullerin nerede üretileceğini belirlemek, Üretim sürecinde zorunlu faaliyetlerin saptanması, Üretim programının düzenlenmesi, Üretim standartlarını saptayarak üretimin verimliliğini ölçmeye yardımcı olmak, Gereksinim duyulacak işgücü, makine ve hizmet programını düzenlemek, Üretimin standart maliyetini hesaplamak.

DİREKT İLK MADDE VE MALZEME (HAMMADDE) BÜTÇESİ İşletmelerin üretimde gereksinim duyduğu maddelere direkt madde, mamulün esas yapısını oluşturmayan ancak üretim için gerekli maddelere endirekt madde denir. Hammadde bütçesi, satış bütçesine göre bütçelenmiş üretimi gerçekleştirmek için bütçe döneminde gereksinim duyulan Direkt Hammadde miktarının öngörülmesini konu alan bütçelerdir.

Direkt hammadde bütçesini; üçe ayırabiliriz. Direkt hammadde miktarı, Direkt hammadde tedarik (satın alma), Direkt hammadde stok bütçeleri Direkt hammadde bütçesi ile satış ve üretim bütçesi dönemleri aynı olmalıdır

Direkt İlk Madde ve Malzeme (Hammadde) Miktar-Satın Alma ve Stok Bütçeleri: Direkt Hammadde miktar bütçesi bütçelenmiş üretim için gereksinim duyulan Direkt Hammadde miktarını öngörür.

Hammadde Bütçesinin Amaçları: Direkt Hammadde satın almalarının elverişli şekilde bütçelenmesine olanak sağlamak, Direkt Hammadde stok kontrolü yapabilmek için stok miktarları ile ilgili standartların saptanmasını zorunlu kılmak, Finansal gereksinimlerin saptaması için gerekli bilgileri nakit bütçesine vermek, Direkt madde kontrolü ve stoklarının uygun düzeyde olmasını sağlamak.

Hammadde Bütçesinin Düzenlenmesindeki Aşamalar: Gelecek bütçe döneminde üretilecek her bir mamul için harcanmasına gereksinim duyulan Direkt Hammadde miktarlarının saptanması, İşletmenin üreteceği her tür mamul için ne miktarda ve ne türlerde Direkt Hammadde’ye gereksinim duyulacağı, İşletmenin bütçe döneminde üretimin aksamaması için Direkt hammadde miktarlarında yeterli emniyet payı da göz önünde tutularak periyodik olarak elde bulundurulması gereken Direkt Hammadde miktarlarını saptamak,

DİREKT İŞÇİLİK BÜTÇESİ Bütçelenmiş üretimi gerçekleştirmek için üretilen mamul ile doğruca ilişkili olan işgücünün bütçe dönemi için öngörülerini gösteren bütçedir. Direkt işçilik bütçesinin hazırlanmasından üretim yöneticisi ve yardımcıları sorumludur. Bu bütçenin hazırlanmasında Maliyet Muhasebesi, İnsan Kaynakları ve Bütçe Kontrol Birimleri de birlikte çalışmalıdır.

Direkt İşçilik Bütçesinin Amaçları: Üretim bütçesindeki üretim miktarını gerçekleştirmek için gereksinim duyulan direkt işçiliği karşılamak, İşletmede istikrarlı istihdam seviyesi sağlamak, Üretimin direkt işçilik maliyetini saptamak ve denetlemek, Nakit bütçesinin düzenlenmesi için direkt işçilik ile ilgili bilgileri vermek, İşçilerin işe alınmalarının düzenlenmesinde insan kaynakları bölümüne yardımcı olmak.

Direkt İşçilik Bütçesinin Düzenlenmesi: Direkt işçilik bütçesinin düzenlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar; Üretim bütçesinde gereksinim duyulan direkt işçilik, Üretim işlemlerinin niteliği, İşletmede uygulanan ücret sistemleri, Toplu sözleşmeler, İstenilen kalitede ve kantidede işçi tedarik ve eğitimi olanakları.

Yukarıda sıralanan hususlar da dikkate alınarak: Direkt işçilik saatleri ve ücretleri Direkt işçilik maliyetleri hesaplanır.

Direkt İşçilik Miktarı: Standart maliyet uygulayan işletmelerde direkt işçilik miktarları bilimsel yöntemlerle önceden hazırlanmıştır. İşletmede standart maliyet sistemi uygulanmıyor ise direkt işçilik miktarlarının saptanmasında aşağıda sıralanan yöntemler kullanılır:

-Mamul üretiminde hangi üretim işlemi uygulanıyorsa yapılan işlemler, direkt işçilik saati veya direkt makine saati ölçüsüne göre değerlendirilir. -Geçmiş deneyimlerden yararlanılarak üretimin fiziki hacmine (miktarına) göre hesaplanmış direkt işçilik saati oranları kullanılır. -Sorumlu yöneticilerin uyguladığı görsel yöntem ile direkt işçilik saatleri öngörülür.

Direkt İşçilik Ücretleri: Direkt işçilik ücretlerinin öngörülmesi: Üretim faaliyeti için gereken işçilik türlerine, Çeşitli işçilik türleri için ödenecek ücretlere, İşletmede uygulanan ücret sistemlerine bağlıdır.

GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇESİ Bütçelenmiş üretimi gerçekleştirmek için katlanılacak genel üretim giderlerinin önceden saptanması ile ilgili bütçedir. İşletmelerde genel üretim giderleri; - Sabit - Değişken

Genel Üretim Giderleri aşağıda sayılan özelliklerden dolayı bütçelenirken gider yerleri ve üretim işlemlerine göre düzenlenir: Genel Üretim Giderleri ile mamuller arasında direkt bir ilişki yoktur. Genel Üretim Giderleri değişkenlik ve kontrol edilebilirlik kavramına ilişkin olarak birbirinden çok farklı nitelikteki giderlerden oluşur. Bu giderlere ilişkin sorumluluk işletme içinde bir yerde toplanmamıştır. Bu giderlerden çeşitli yönetim düzeyindeki çok sayıdaki yönetici sorumludur. Genel Üretim Giderleri bazen mevsimin etkisinde olan giderlerdir.

Bu nedenlerden dolayı her gider yeri için ayrı bir Genel Üretim Giderleri bütçesi hazırlanır. Bu bütçelerin bir araya getirilmesi yolu ile işletmenin tümüne ait Genel Üretim Giderleri bütçesi elde edilebilir.

Genel Üretim Giderleri Bütçesinin Amaçları; Üretilen mamullerin maliyetine ilişkin bütçe tutarlarını saptamak, Bu giderler ilişkin etkin maliyet kontrolüne olanak sağlamak, Bütçe döneminde bu giderlerin neden olacağı nakit çıkışlarının saptanmasını olanaklı kılmaktır.

Genel Üretim Giderlerinin Bütçelenmesindeki Güçlükler ve Uyulması Gereken İlkeler Genel Üretim Giderlerini bütçelerken karşılaşılan güçlüklerin nedenlerini şöyle sıralayabiliriz: Üretilen mamulün maliyetine giren gider kalemleri sayılamayacak kadar çoktur, çeşitli kaynaklardan doğarlar ve kontrol için farklı metotları ve zamanı gerektirirler.

Birçokları üretim hacmindeki değişikliklere bağlı olarak değişirler Birçokları üretim hacmindeki değişikliklere bağlı olarak değişirler. Bu bakımdan öngörülen üretim düzeyinde toplam giderlerin ne kadar olacağını hesaplamak güçtür, büyük emek ve dikkat gerektirir. Bazı gider kalemleri (mesela denetimci ücretleri) işçilik bütçesi kapsamına alınabilir, Giderlerin elverişli ölçüde bölümlenmesi iyi bir maliyet muhasebesi sistemi yok ise zordur. Bu tür giderlerin kontrolü için yeterli standartların saptanması zor olur.

Genel Üretim Giderleri bütçesi düzenlenirken aşağıda belirtilen iki ilkeye özellikle uyulmalıdır: Öngörüler işletmenin organizasyon bölümlerine göre yapılmalıdırlar. Böylece sorumluluk bir veya birkaç grup görevliye kesinlikle yüklenebilir. Öngörüler işletmenin maliyet muhasebesi bölümünde kullanılan gider bölümlemesine uyularak yapılmalıdır. Gerçekleşen ve bütçelenen giderlerin kolaylıkla karşılaştırılması için bu ilkeye uyulmalıdır.

Genel Üretim Giderleri Bütçelerinin Düzenlenmesi Genel Üretim Giderleri bütçeleri direkt madde ve direkt işçilik bütçeleri gibi 3 aylık ve aylık dönemlere göre ayrıntılı olarak düzenlenir. Bu bütçe üretim bütçesini izleyerek direkt madde ve direkt işçilik bütçeleri ile aynı zamanda düzenlenir. Genel Üretim Giderleri bütçesinin düzenlenmesine alt yönetim seviyesinden başlanmalıdır.

Bütçelerin hazırlanmasında takip edilecek yol şöyledir: Geçmiş yıllara ait tüm Genel Üretim Giderleri kalemleri liste haline getirilir. Genel Üretim Giderleri; endirekt madde, endirekt işçilik, memur ücret ve giderleri, dışarıdan sağlanan fayda ve hizmet, çeşitli genel üretim giderleri, gider yazılan vergi, resim harç, amortisman ve tükenme payı ile üretimle ilgili finansman giderleri diye gruplandırılır. Listede gösterilen gider kalemleri ya öteki bütçelerin içine alınmış olan giderler veya hazırlanacak Genel Üretim Giderleri bütçesine girecek giderler diye ikiye ayrılır. Gelecek bütçe dönemi için üretim bütçesine girecek giderler öngörülür. Hazırlanan ayrıntılı öngörüler bir araya getirilerek, Genel Üretim Giderleri bütçesi hazırlanır.