DİYABETİK HASTA TAKİBİNDE TETKİKLER Dr. Bülent ÖNDER Lüleburgaz Sağlık Grup Başkanlığı Halk Sağlığı Laboratuarı

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 AMAÇ Bu oturumun sonunda; Diyabetik hastanın birinci basamaktaki takibinde uygun laboratuar tetkiklerini kullanarak optimal faydayı sağlamak konusunda bilgi sahibi olmak 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 HEDEFLERİMİZ Klinik semptomların ortadan kalkması Hipo-hiper gliseminin önlenmesi Obesitenin önlenmesi Normale yakın bir yaşam biçimi elde etmek ve diyabetin kronik (Mikrovasküler ve Makrovasküler ) komplikasyonlarını önlemek veya minimalize etmektir 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 1. Hastamız Ayşe hanım 36 yaşında ki Ayşe hanım kendisini kontrol ettirmek için Sağlık Ocağınıza geldi. Ayşe hanımın özgeçmişinde annesinin diyabet olduğunu da öğrendiniz Diyabet yönünden hangi tetkik önceliğimiz olmamalıdır? 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 1. Hastamız Ayşe Hanım TİT ……………………………………………? AKŞ….…………………………………………? HbA1c…………………………………………? OGTT …………………………………………? 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 HbA1c Hemoglobin %97 HbA1 %2.5 HbA2 %0.5 HbF HbA1c %50'si önceki 1ay, %25'i 2 önceki ay, %25'i ise, önceki 3-4 ay Tahara, Y., Shima, K.: Kinetics of HbA1c, glycated albumin, and fructosamine and analysis of their weight functions against preceding plasma glucose level. Diabetes Care 18: 440- 447, 1995. 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 Pratik öneriler 1. Diyabetin uzun dönem takibinde en iyi test HbA1c'dir. Başlangıçta ve tedavi takibinde ölçülmelidir. 2. Örnek alımında açlık /tokluk saat fark etmez Örnek, EDTA'lı tam kandır ve uzun süre aşırı sıcakta bekletilmeden laboratuara oda ısısında ulaştırılmalıdır. Kan 4 C'de 1 hafta saklanabilir. 3. HbA1c, İyi glisemik kontrolde yılda 2 kez yapılması yeterlidir. Tip 1 diyabetiklerde ise 3 ayda bir yapılmalıdır. The Expert Committee on the diagnosis and classification of diabetes mellitus . Report of the expert committee on diagnosis and classification of diabetes mellitus. Diabetes Care 26: (Supp 1) S5-S20, 2003 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 4. Rutin kullanımda 30'dan fazla metot bulunmaktadır. Bu nedenle hasta takibi mümkün olduğu kadar aynı metotla yapılmalıdır. 5. HbA1c ölçümünde sonuçları etkileyen faktörleri; hemoglobinopati, hemoliz, üremi, Vitamin C ve E, Fe eksikliği anemisi Hipertrigliseridemi, hiperbilirübinemi, kronik alkolizm, kronik salisilat alınması, ve opiat bağımlılığı Serum fruktozamin ölçümü ayda bir yapılabilir. 6. HbA1c a-) Temaruz, b-) Diyabetine kan glukozu ile karar verilemeyen acil / adli tıp vakalarında DM tanısı için kullanılabilir. Sacks, D.B., Bruns, D.E., Goldstein, D.E., Maclaren, N.K., McDonald, J.M., Parrott, M.: Guidelines and recommendations for laboratory analysis in the diagnosis and management of diabetes mellitus. Clin Chem 48: 436-372, 2002. American Diabetes Association: Tests of glycemia in diabetes. Diabetes Care 26: (Supp 1) S106-S108, 2003. 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 2. Hastamız Mehmet bey 53 yaşında ki Mehmet bey halsizlik şikâyetiyle polikliniğinize geldi. 2 yıl önce çok su içme ve çok idrara çıkma şikâyetiyle sağlık ocağına başvuru sonucu diyabetli olduğu tespit edilmiş. OAD kullanan Mehmet beyin BMI 28,4 tür. Soy geçmişinde anne 22 yıldır diyabet tedavisi görüyor, Aşağıdakilerden hangisi öncelik açısından en son yapılacak testtir? 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 2. Hastamız Mehmet bey Tansiyon Arteriyel………………….…? AKŞ…………………………………………….…? HbA1c………………………………………….. ? OGTT………………………………………….…? Ketonüri………………………………………. ? Kreatinin……………………………………….? Üre…………………………………………………? Lipid profili ………………………………….? Karaciğer enzimleri…………………….? 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 OGTT Karbonhidratlara karşı tolerans belirlemek için kullanılan tanı ve tarama testidir 9-16 saatlik açlık sonrası 300 ml suda eritilmiş 75 gr. Glikoz 5 dk. 2 saat boyunca her 30 dk. da bir kan örneği 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

OGTT İLE DM TANISI KOYMA NORMAL (mg/dl) DM BAŞLANGIÇ < 115 140 ya da üzeri 30 yada 60 dakika < 200 200 ya da üzeri 120 dakika < 140 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 OGTT ENDİKASYONLARI Gestasyonel diyabet Obezite ve ailede diyabet İri bebek doğum öyküsü Açıklanamayan nöropati, retinopati, erken ateroskleroz, koroner damar hastalığı veya periferik damar hastalığı 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 Operasyon, stres, travma, infarktüs, diabetojenik ilaç kullanımı veya gebelik esnasında hiperglisemi ya da glukozüri saptanan vakalarda, bu olaylar geçtikten sonra Reaktif hipoglisemi 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 3. Hastamız Zeynep Hanım 61 yaşında Zeynep Hanım şekerini kontrol ettirmek amacıyla polikliniğinize geldi. 17 yıl önce bir özel hastanede tansiyon kontrolü için yapılan tetkiklerde diyabetli olduğu tespit edilmiş. Soy geçmişinde anne 14 yıl önce diyabet ve inme sonucu ex, dört kardeşi olan hastanın diğer kardeşleri sağlıklı. Zeynep hanımı takipte aşağıdaki tetkikleri ne kadar sıklıkta istersiniz?, Hangisi yanlıştır? 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009 3. Hastamız Zeynep Hanım Tansiyon Arteriyel…………………….Her kontrolde AKŞ …………………………..………………….Her kontrolde HbA1c …………………………………………..3 Ayda bir Ketonüri ……………………………………….Her kontrolde Mikroalbüminüri ……………..………….6-12 ayda bir Kreatinin ,GFR………………………………Her Yıl-3 Ay Üre….………………………………………………Her Yıl-3 Ay Lipid profili ………………………………….Her kontrolde Karaciğer enzimleri …………………….Yılda bir 14. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIM 2009

PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009 LDL-kolesterol <100 mg/dl Trigliserid <150 mg/dl HDL-kolesterol Erkekte >40 mg/dl Kadında >50 mg/dl yılda bir DIABETES MELLITUS VE KOMPLİKASYONLARININ TANI, TEDAVİ VE İZLEM KILAVUZU / Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009

PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009 ADA’ya göre LDL  3,35 mmol/L (130 mg/dL) HDL  0,90 mmol/L (35 mg/dL) [erkekte]  1,15 mmol/L (45 mg/dL) [kadında] TG  4,5 mmol/L (400 mg/dL) Olan diyabetli hastalar koroner arter hastalığı için yüksek risk grubunu oluşturmaktadır. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009

MİKROALBÜMİNÜRİ Mikroalbüminürili Tip 1 diyabetli hastaların %80’ninde üriner albümin atılımı her yıl %10-20 artar ve 10-15 yılda klinik proteinüri gelişir. %80 terminal döneme gider. Mikroalbüminürili tip 2 diyabetli hastaların %20- 40’ında nefropati gelişir. %20’si terminal döneme gider. Mikroalbüminürili hastalarda kardiyovasküler hastalık riski de artmıştır. PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009

PRATİSYEN HEKİMLİK KONGRESİ 28 EKİM-1 KASIN 2009