Bilkent Üniversitesi Kütüphane Müdürü 41. Kütüphane Haftası, Ankara LİSANS ANLAŞMALARI Dr. Phyllis Erdoğan Bilkent Üniversitesi Kütüphane Müdürü 41. Kütüphane Haftası, Ankara 31 Mart 2005

Lisans anlaşmaları kütüphanecileri neden ilgilendirir? Kütüphaneler artık satın almadıkları, sadece kullanım hakkı için para ödedikleri, ürünleri kullandırır. Kütüphaneci, bu ürünlerin kullanım kurallarını bilmek zorundadır. Kullanım hakkı sona erince durumun ne olacağını bilmek zorundadır.

Lisans Anlaşmaları Lisans anlaşması nedir? Lisans anlaşmaları hangi durumlarda imzalanır? Kütüphanecinin lisansta dikkat etmesi gereken maddeler Konsorsiyum lisanslarındaki özel maddeler Lisans anlaşmaları ile ilgili yaşanan sorunlar

Lisans Anlaşması nedir? Yasal bir belge İki veya daha fazla kurum ve firma arasında bir anlaşma Bir ürün veya hizmetin bir taraftan diğer taraf(lar)a kullandırma koşullarını belirtir Koşullara uyulmadığı takdirde ne olacağını belirtir Fiyat belirtilir

Lisans anlaşmaları hangi durumlarda imzalanır? Kütüphane bir veritabanına abone olduğunda Kütüphane basılı versiyonuna abone olduğu bir derginin “online” versiyonuna da erişim hakkını elde etmek istediğinde Kütüphane bir konsorsiyum üyeliği yoluyla bir veritabanına abone olduğunda

Kütüphanecinin lisans anlaşmasında dikkat etmesi gereken maddeler “Tanımlar” Lisansın bir maddesinde, anlaşmada kullanılan terimler tanımlanabilir Her lisansta bir tanımlar maddesi bulunmayabilir. Bazen terimler, ilk geçtikleri yerde tanımlanabilirler Önemli bir tanım: Yetkili kullanıcıların kim olduğunun tanımlanmasıdır

Yetkili kullanıcılar Örnek Madde : Walk-in Users Persons who are not Authorised Users but who are registered as permitted users of the Licensee’s library or information service and who are permitted to access the Secure Network from computer terminals within the Library Premises.

Bir lisansın yürürlüğe girmesi ve ödenecek ücretler Önemli hususlar: Anlaşma süresi belirlenmelidir Otomatik olarak (kendiliğinden) yenilenmemelidir Anlaşmanın süresi bir yıldan fazla ise, sonraki yıllar için fiyat artışının azami oranı belirtilmelidir Ödeme süresi en az 90 gün olmalıdır

Anlaşmanın süresi Örnek 1: This Agreement shall commence on 1 January 2003 and continue until 31 December 2003. This Agreement will be automatically renewed for successive one-year terms, unless either party gives notice to the other by August 1. Örnek 2: This Licence shall commence on 01/01/2001 and shall remain in effect until 31/12/2001, and shall then terminate unless the parties agree in writing to renew or extend it.

Kullanım hakları Veritabanı ile nelerin yapılıp yapılamayacağının belirtilmesi çok önemlidir Kural ihlali, veritabanına erişiminizin bitirilmesiyle sonuçlanabilir Önemli hususlar: Kütüphanelerarası ödünç vermeye, ders paketlerine ve elektronik “rezerv”e izin verilip verilmediğidir

Yapabileceğiniz ve yapamayacağınız - 1 Kütüphanelerarası ödünç verme Örnek 1 (izin verilmiştir): The Licensee’s library staff may print out and send single paper copies of articles from the Licensed Product for interlibrary loan. Örnek 2 (izin verilmemiştir): For fee-for-service purposes and/or the systematic making of print or electronic copies of Online Content for transmission to non-subscribing institutions (inter-library loans) is prohibited.

Yapabileceğiniz ve yapamayacağınız - 2 Ders paketleri ve elektronik “rezerv” Örnek 1 (izin verilmiştir) Library may incorporate parts of the Licensed Materials in electronic Course Packs and Electronic Reserve collections for the use of Authorised Users in the course of instruction at the Library’s institution. Örnek 2 (izin alınmalıdır) The Licensee may not incorporate all or any part of the Licensed Materials in Course Packs and Electronic Reserve collections without prior written permission.

Hiçbir Şekilde Yapamayacağınız Veritabanıyla lisans anlaşmasının izin vermediği bir şey yapıldığında, veritabanına erişim hakkınızı kaybedebilirsiniz. Genelde lisans anlaşmaları, tüm sayıların veya bir yayının tümünün indirilmesine izin vermemektedir.

Firmadan istenecekler Veritabanının bakım çalışmaları ile ilgili olarak önceden bilgi verilmesi Veritabanı ile ilgili önemli değişiklikler yapılacaksa, önceden bildirilmesi Önemli husus: Yayıncı kullanım istatistiklerini sağlamayı kabul ediyor mu?

Kütüphaneler firmalara karşı ne yapabilirler? - 1 Kütüphaneler, firmadan lisans anlaşmasında değişiklik isteyebilir. Kütüphaneler, firma ile pazarlık yapabilir. Kütüphaneler, firma ile anlaşmak zorunda değildir, ürününden vazgeçebilir.

Kütüphaneler firmalara karşı ne yapabilirler? - 2 Kütüphaneler, firma ile anlaştıkları sözlü şartların lisans anlaşmasına da yazılı olarak girmesini sağlamalılar. Kütüphaneler konsorsiyum olarak hareket ettiklerinde firmalara karşı daha güçlü olmaktadır. Karşılıklı anlayış ve iyi niyet en iyi sonucu getirir.

Kütüphanenin üstlendiği işler Kullanımdaki sınırlamaların kullanıcılara bildirilmesi Önemli husus: Kuraldışı kullanım söz konusu olduğunda, Kütüphane bu kullanıma neden olmadığı, göz yummadığı ve yardım etmediği sürece lisans ihlali olmayacağı konusunda bir madde bulunmalı.

Lisans bitişi Önemli hususlar : Her iki taraf da anlaşmayı bitirme hakkına sahip olmalıdır. Anlaşmanın bitiminden sonra, abone olunmuş materyalin arşivine erişim hakkının olup olmayacağı belirtilmelidir. Not: Toplayıcı veritabanları, sundukları materyale sahip olmadıkları için, arşiv sağlayamamaktadır.

Konsorsiyum anlaşmaları için önemli ek maddeler Anlaşma süresince, yeni üyelerin katılımı ve eski üyelerin çıkışı ayarlanmalı Herhangi bir üyenin lisans ihlali, diğer üyelerin haklarını etkilememeli Üyelerin ödeyecekleri ücretler, yayınevi yerine konsorsiyum tarafından kararlaştırılmalı

Lisans anlaşmaları ile ilgili yaşanan sorunlar (1) Konsorsiyum üyeleri ile yaşanan sorunlar Kütüphanecilerin yabancı dil eksikliği Kütüphanecilerin hukuk bilgisi eksikliği Bilgi toplanmasındaki sorunlar Önemli husus : Firmalara karşı ketum olma gerekliliği

Lisans anlaşmaları ile ilgili yaşanan sorunlar (2) Firmalar ile yaşanan sorunlar Elektronik yayıncılıkta firmaların da yeni olmaları Lisans anlaşmalarına şekil vermek için zamanın yetmemesi

TEŞEKKÜRLER...