AHLAK:Hem belli bir davranı ş biçimi hem de kendimiz ve ba ş kalarının eylemleri hakkında verilen yargılardır AHLAKDI Ş ILIK(AMORAL İ ZM):Ahlakla ilgilenmemek,ahlaka aykırı olmamakla beraber ahlaki düsturları hayat kaideleri olarak benimsememektir. AHLAKDI Ş ICILIK( İ MMORAL İ ZM): Töre tanımazcılık,ahlak dı ş ı olma,gayrı ahlakiye-N İ ETZCHE felsefesi AHLAK FELSEFES İ (ETH İ K):Ahlaki olanın özünü ve temellerini ara ş tıran bilim AKILCILIK(RASYONAL İ ZM):Aklın varlı ğ ını,yahut aklın önceli ğ ini ve üstünlü ğ ünü,yani bilginin kayna ğ ı olarak insan zihnini kabul ve müdafaa eden akımdır Abdurrahman ALTINDA Ğ 1

ANA UNSUR(ARKHE):De ğ i ş menin temelindeki de ğ i ş meyen töz,hayat ilkesi,ilk madde,öz vs ANAR Şİ ZM(KARGA Ş ACILIK):Ba ş ta devlet olmak üzere bütün siyasi ve ahlaki kurumları ortadan kaldıran ö ğ reti AN İ M İ ZM:Canlıcılık ATE İ ZM:Tanrının varlı ğ ını kabul etmeyen ö ğ reti A Ş KIN(TRANSANDANTAL):Bir ş eyin üstünde,ötesinde,görünenin dı ş ında olma. İ çkinli ğ in zıttı. BEL İ RLEN İ MC İ L İ K(DETERM İ N İ ZM)Zorunsuzluk ve hür iradeyi kabul etmeyip,fizik,ruhi ve ahlaki bütün olayları birtakım zaruri sebepler zincirinin zaruretle tayin etti ğ ini iddia eden teori. Abdurrahman ALTINDA Ğ 2

BEL İ RLENEMEZC İ L İ K( İ NDETERM İ N İ ZM): Belirlenimcili ğ in zıttı.Hiçbir ş eyin sebepsiz olamayaca ğ ını kabul eder. BENC İ LL İ K(EGO İ ZM):Kendine dü ş künlük,kendi çıkarını daima öne alma,kendini be ğ enme B İ LG İ : İ nsan ile nesne arasındaki ili ş ki sonucu ortaya çıkan sonuç B İ LG İ FELSEFES İ (EP İ STEMOLOJ İ ): İ nsan bilgisinin temel yapısını,özelliklerini,kayna ğ ını ve sınırlarını inceleyen felsefe disiplinidir Abdurrahman ALTINDA Ğ 3

B İ L İ NMEZC İ L İ K(AGNOST İ S İ ZM):Sonsuz,ilk sebepler,cevher,e ş ya,olayların son gayesi gibi metafizik hakikatleri insan zihninin asla bilemeyece ğ ini ileri süren ve böylece metafizi ğ e bilinmez diyen sistemlerin adıdır. B İ R TANRICILIK(MONOTE İ ZM):Bir tek tanrının oldu ğ unu öne süren ö ğ reti-vahdaniyet COG İ TO:’’Dü ş ünüyorum o halde varım’’ ÇOKÇULUK(PLURAL İ ZM):Varlıkların,olaylarınger çekli ğ in,hakikatın açıklamasında birden fazla ilkenin bulundu ğ unu ileri süren ö ğ reti-monizmin zıttı ÇÖZÜMLEY İ C İ YÖNTEM(ANAL İ T İ K METOD): Bir bütünlü ğ ü iyi anlamak için onu unsurlarına ve parçalarına ayırarak inceleme Abdurrahman ALTINDA Ğ 4

DEDÜKS İ YON(TÜMDENGEL İ M):Genelden özele,tümelden tikele,külliden cüziye,bütünden parçaya do ğ ru yapılan akıl yürütme veya çıkarım DE İ ZM( İ LAHÇILIK):Tanrının varlı ğ ını kabul etmekle birlikte tanrının evreni yarattıktan sonra kendi yasasına göre i ş lemek üzere tek ba ş ına bıraktı ğ ını söyleyen ö ğ retidir. D İ N FELSEFES İ :Dinin temel iddiaları hakkında akli,tarafsız,kapsamlı,tutarlı ve ele ş tirici bir tarzda dü ş ünmek. D İ YALEKT İ K:Genel olarak de ğ i ş imi simgeler.Akıl,mantık olarak da kullanılır. DOGMAT İ ZM: İ lkeleri ve ö ğ retileri sorgulamadan kabul etme.Ele ş tirinin olmama durumu Abdurrahman ALTINDA Ğ 5

DO Ğ RULUK:Bir dü ş üncenin dü ş ünceye konu olan nesnesi ile örtü ş mesidir,ona uygunlu ğ unu ifade eder. DUYUMCULUK(SENSUAL İ ZM):Her türlü bilginin kayna ğ ı olarak duyuları gösteren ö ğ retidir DUAL İ ZM( İ K İ C İ L İ K):Temelinde,birbirine indirgenemeyen iki prensibin veya cevherin mevcudiyetine inanç bulunan her sisteme denir. EGEMENL İ K:Devletin belli sınırlar içinde,belli bir toplumda serbestçe iktidar gücünü kullanabilmesidir.Yani dı ş ve iç baskılardan kurtularak kendini yönetebilmesidir. Abdurrahman ALTINDA Ğ 6

EGZ İ STANS İ YAL İ ZM(VAROLUÇULUK):Sartre tarafından ortaya atılan görü ş e göre insanın kendisini gerçekle ş tirmesi için önce var olması gerekti ğ ini öne süren akımdır. ELE Ş T İ R İ C İ L İ K(KR İ T İ S İ ZM):Septisizm( ş üpheci lik) ve dogmatizm karı ş ımı bir sistem olan bu felsefe Kant’ın felsefesi olarak anılır. EMPR İ ZM(DENEYC İ L İ K):Bilginin kayna ğ ı olarak insan ya ş antısı ve duyumları gören ö ğ reti. ENTÜ İ SYON İ ZM(SEZG İ C İ L İ K):Bilginin kayna ğ ı probleminde insanın aracısız bir ş ekilde kavrayı ş durumu olan sezgiyi görür. EREKÇ İ L İ K:Gayecilik,amaççılık Abdurrahman ALTINDA Ğ 7

FAYDACILIK:Utilitarizm olarak anılır.Yarar gerektiren,fayda gerektiren eylem ahlakidir.Onun bilgisi de do ğ rudur.sonuç önemlidir. FENOMEN:Görünüm F İ Z İ KÖTES İ (METAF İ Z İ K):Felsefenin tecrübeden hareket ederek reelin akli izahını ara ş tıran felsefe bölümü;metafizik bu manada tecrübeden hareket etmekle beraber,onu a ş ar ve deneyüstü birtakım neticelere ula ş ır. GERÇEKL İ K(REAL İ TE):Bizden ba ğ ımsız var olan her ş eydir. GÖREL İ L İ K(RELAT İ V İ TE):Ki ş iden ki ş iye,yerden yere,durumdan duruma de ğ i ş me durumu.Ba ş ka ş eye göre olma. Abdurrahman ALTINDA Ğ 8

N İ H İ L İ ZM:Hiççilik demektir.Hiçbir ş eyin olamayaca ğ ı ve bilinemeyece ğ ini savunan ö ğ retidir. İ ÇK İ N( İ MMANENT):Yalnız bilinçte ve ş uur muhtevası olarak var olan her ş ey.Evrenin içinde olan.Zıttı – a ş kın İ DEA:Her türlü zihni temsil ş ekli,Subjektiflik ta ş ıyan görü ş,Soyut olan İ DEAL İ ZM(ÜLKÜCÜLÜK):Varlı ğ ın zihinde anlam kazandı ğ ını savunan akım.Dü ş ünsel olan.Dü ş ünce ile temellendirme. KAOS:Karma ş a Abdurrahman ALTINDA Ğ 9

KU Ş KUCULUK(SEPT İ S İ ZM): İ nsanın kesin olarak bilgi sahibi olabilece ğ ini öne süren dogmatizme zıt bir okul olarak ortaya çıkıp,hiçbir bilginin kesin olamayaca ğ ını aklın sürekli tereddüt içinde olaca ğ ını savunan akım MATERYAL İ ZM(MADDEC İ L İ K):Evrendeki her ş eyin –insan aklı da dahil-madde oldu ğ unu savunan akım ME Ş RU İ YET:Yasaya uygunluk anlamına gelir NEDENSELL İ K:Nedenin etki ile,sebebin sonuç ile olan zorunlu ili ş kisi NESNEL(OBJEKT İ F):Nesne ile uyum sa ğ layan,nesneye uygun olan.Ferdin kendi ş ahsi görü ş ünün etkisinde olmayan-tarafsız Abdurrahman ALTINDA Ğ 10

OLGU:Gerçek olan,dü ş ünceden ba ğ ımsız olan ONTOLOJ İ (VARLIK B İ L İ M):Felsefenin varlıkla u ğ ra ş an kısmı.Mutlakın ara ş tırılması olarak ontoloji idealizme zıttır.Çünkü dü ş ünceden müstakil bir varlık ve varolu ş kabul eder. ÖDEV:Ahlaki ve kanuni yönden yapmakla yükümlü olunan ş ey. ÖNSEL(APR İ OR İ ):Önsel olan.Tecrübeden önce gelen,akli ş ey,evveli.Dü ş üncede bulunan,deneyden gelmeyen ÖZNELC İ L İ K(SUBJEKT İ FL İ K):Ferdin merkeze alınması.Bireysel olan.Bireye ait olan fikir.Fikrin i ş e karı ş ması PANTE İ ZM:Evren ve tanrıyı bir ve aynı gören anlayı ş.Evren=Tanrı Abdurrahman ALTINDA Ğ 11

POZ İ T İ V İ ZM(OLGUCULUK):Deneyle,olguyla ıspatlanamayan hiçbir ş eyin varlı ğ ını kabul etmeyen ö ğ reti.Metafizik ve matemati ğ i reddeder. PRAGMAT İ ZM:Ba ş arıcılık.Ölçüt olarak sonuç veya eylemin yararını gören ö ğ reti. SANI(DOXA):Yunancada ‘’kanaat,zan,aldatıcı görünü ş,hüküm’’anlamlarına gelir S İ V İ L TOPLUM:Toplumun siyasi otoritenin baskısından kurtulmasını ifade eder. TABULA RASA:Bo ş ka ğ ıt,yazı yazılacak tahta TEOLOJ İ :Tanrı bilim-ilahiyat Abdurrahman ALTINDA Ğ 12

TE İ ZM(TANRICILIK): Ş ahsi,zati ve alemin sebebi olan ve alemden ayrı olan bir Allah’ın varlı ğ ına inanan ö ğ reti TEKÇ İ L İ K(MON İ ZM):E ş yanın özü itibarıyla tek ilkeye indirgenmesi. T İ N:Ruh US:Akıl TÖZ:Cevher YARGISIZLIK(EPOKHE):Hüküm vermekten kaçınma Z İ H İ N( İ NTELLEKT):Anlama ve bilgi edinme,dü ş ünme gücü Abdurrahman ALTINDA Ğ 13