ÖZNE.

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
Cümlenin Öğeleri Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin öğeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
Advertisements

CÜMLENİN ÖGELERİ Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin ögeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
CÜMLE ÖĞELERİ Cümle, bir duyguyu, düşünceyi, veya olayı anlatan sözcükler topluluğudur. Cümlede her sözcüğün bir görevi vardır. Bu görevli sözcüklere öğe.
Cümlenin Öğeleri Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin öğeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
ÖZGÜRLÜK VE BAĞIMSIZLIK BENİM KARAKTERİMDİR.
HÜSEYİN OKAN EROĞLU TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ
FİİLLERİN GRAMER KATEGORİLERİ
YA ÖĞRENİRSİNİZ Ya da….
II. FİİLLERDE ÇEKİMLİLİK GRAMER KATEGORİSİ
Köylü ulusun efendisidir.
FİİLLERDE ÇATI.
CÜMLE TÜRLERİ.
Hazırlayan: Zeynep Adsoy Türkçe Öğretmenliği/2 No:
CÜMLENİN ÖGELERİ.
Fiillerde Çatı Fiil kök ya da gövdeleri üzerine birtakım türetme ekleri getirilerek fiillerin özne ve nesnelerine göre göstermiş oldukları durumlara “fiillerde.
ÜNLEM GRUBU ve SAYI GRUBU
CÜMLENİN ÖĞELERİNDEN ‘ÖZNE’
İSİM GRUBU.
Sözcük Türleri Setenay KAYA Hazırlık-D/153
EKLER VE KELİME YAPISI.
TÜRKÇE Mehmet KOCA Ayşe BAYAM Melike DUATEPE Sunuindir.blogspot.com.
CÜMLENİN ÖGELERİ NECİP YAĞCI GAZİANTEP VEHBİ DİNÇERLER FEN LİSESİ
CÜMLENİN ÖĞELERİ Bu slayda şirket ambleminizi eklemek için
DİLEK (TASARLAMA) KİPLERİ
Bu slayda şirket ambleminizi eklemek için
FİİLLERDE ŞAHIS KATEGORİSİ. III. ŞAHIS KATEGORİSİ Fiillerde şahıs kategorisi, fiilin gösterdiği işi, hareketi, oluşu veya kılışı yapan kişiyi gösterir.
CÜMLENİN ÖGELERİ YÜKLEM
CÜMLE TÜRLERİ VE CÜMLENİN ÖĞELERİ
CÜMLENİN ÖĞELERİ.
CÜMLENİN ÖGELERİ.
CÜMLE.
TÜRKÇE ÖĞRETMENLİĞİ(İ.Ö) 2.SINIF
Yüksek Türk!Senin için yüksekliğin sınırı yoktur.İşte parola budur.
FİİLDE ÇATI Fiillerin özne ve nesne ile olan ilişkisine çatı denir.
YAPI BİLGİSİ.
1 CÜMLENİN ÖGELERİ Öge: Bir cümleyi oluşturan sözcük veya sözcük gruplarına öge denir. Ögeler bulunurken önce temel ögeleri (yüklem, özne), daha sonra.
CÜMLENİN ÖĞELERİ ……………….
Fiillerde Çatı Fiil kök ya da gövdeleri üzerine birtakım türetme ekleri getirilerek fiillerin özne ve nesnelerine göre göstermiş oldukları durumlara “fiillerde.
HAZIRLAYAN: KISMET YAŞAR 8-A ÖĞRETMEN : SELMA ERASLAN
CÜMLENİN ÖĞELERİ Evlerin bölümleri odalardır; cümlenin bölümleri de öğelerdir. Cümle öğeleri, cümlenin parçaları demektir. Evin bölümleri odalar, salon,
Cümlenin Öğeleri Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin öğeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
YAPISAL ANLATIM BOZUKLUKLARI
CÜMLENİN ÖGELERİ YÜKLEM ÖZNE
YÜKLEMİN YERİNE GÖRE CÜMLELER (ÖGELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER)
Cümlenin Öğeleri Yüklem Özne Tümleç.
Mustafa AKBAŞ Malatya-2014
ZARF TAMLAYICISI ve CÜMLE DIŞI ÖGELER.
Örnek: Sizlere konu hakkında bilgi vereceğim.
TÜRKÇE / Cümlenin Ögeleri (Nesne) 1 1 ) N E S N E Öznenin yaptığı işten, hareketten etkilenen varlığı gösteren ögedir. Nesneler ek alıp almamasına göre.
CÜMLE Bir duyguyu, düşünceyi, isteği, haberi, durumu, olayı vb. ifade etmek için kurulan ve kendi içinde anlam ve yargı bütünlüğü olan sözcüğe veya söz.
CÜMLENİN ÖGELERİ Cümle; bir düşünceyi, bir duyguyu, bir olayı, bir isteği, bir yargıyı tam olarak anlatan sözcük veya söz grubuna denir. Cümleyi oluşturan.
SENTAKSA GİRİŞ.
II. FİİLLERDE ÇEKİMLİLİK GRAMER KATEGORİSİ
EDAT GRUBU ve BAĞLAMA GRUBU
Cümlenin Öğeleri Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin öğeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
ÖZNE YÜKLEM UYGUNLUĞU.
CÜMLENİN ÖĞELERİ 1. YÜKLEM Türkçe bir cümlede, yüklem mutlaka olmalıdır. Yüklemi olmayan bir cümle olmaz. Yüklem, tümcede iş, oluş, hareket, davranış,
CÜMLENİN ÖGELERİ.
MUTLUCAN1 AD(isim) AD(isim) Ali MUTLU Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni
TÜRKÇE ANLATI SLAYTI EV İ N KAYAHAN. CÜMLE, BIR DÜŞÜNCEYI, BIR DILE Ğ I, BIR HABERI YA DA DUYGUYU TAM OLARAK ANLATAN, BIR VEYA BIRDEN ÇOK SÖZCÜKTEN.
Mustafa DİNÇ Türkçe Öğretmeni
GENEL TEKRAR - 6 CÜMLE ÖĞELERİ - VURGU – ARASÖZ FEM DERSHANELERİ
CÜMLENİN ÖGELERİ TEMEL ÖGELER YARDIMCI ÖGELER NESNE YER TAMLAYICISI
CÜMLE TÜRLERİ: 2. YÜKLEMİM TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER. CÜMLE TÜRLERİ: 2. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER  Bir cümlenin yüklemi ya çekimli bir fiil ya da ek-fiille.
ÜNLEM GRUBU ve SAYI GRUBU
İSİM GRUBU.
CÜMLENİN ÖĞELERİ Yüklem Özne Nesne Dolaylı Tümleç Zarf Tümleci.
Cümlenin Öğeleri Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına “cümlenin öğeleri”denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki.
Cümlenin Ögeleri İsim:EyüpCan Soy İsim :Aydemir Sınıf : 8-D No : 352.
Bu slayda şirket ambleminizi eklemek için
Sunum transkripti:

ÖZNE

ÖZNE Bugünkü konu için önerilen literatür: 1. Leyla Karahan, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yayınları, 2008, 18-24. 2. Mustafa Özkan, Türkçe Cümle Bilgisi - II, Anadolu Üniversitesi, 2013, 20-35.

ÖZNE Özne, cümlede yüklemden sonra en önemli ögedir. Bir cümlede yüklemin bildirdiği işi, hareketi, oluşu veya kılışı yapan veya olan ögeye, özne denir. Özne; kişi, nesne veya kavram olabilir. Cümlede özneyi bulmak için, yükleme kim ve ne sorularından biri sorulur.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Özne cümlede “olanı” veya “yapanı” bildirir: a) “olan”: - yüklemi isim soylu cümleler; - yüklemi edilgen fiili cümleler; - yüklemi oluş bildiren cümleler. Örnekler: Kadınlar çiçektir. Muayene odasının kapısı açılır. Rabia, çabuk iyileşti. b) “yapan”: - diğer cümleler. Örnek: İsa konuşmaya devam etti.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Özne yalın durumdadır. Sadece iyelik, aitlik ve çokluk eklerini alabilir. Akbar rüyasında yavrularını gördü. Annem dünden beri iki karış suratla dolaşıyor evde. Seni yere ben yıkmadım. Dördüncü günü atlılardan biri bağırdı. Rüyasındaki az sonra geliyordu. Bu adamlar az kalsın seni öldürüyorlardı.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Cümlelerde özne sayısı birden fazla olabilir. Otomobiller, atlar, arabalar coşkun bir sel uğultusu ile geçiyordu. Karısı, kızları, çocukları korkudan sapsarı kesildiler. Bazen bu öznelerden biri, ötekisinin açıklayıcısı olabilir. Ali, bizim Ali, çok efendidir. Tarih, sanat eserleri, gelenekler, hepsi, cemiyetin süreklilik şuurudur. Ben, Kaymakam Mustafa Kemal, Sofya’da ateşemiliter bulunuyordum.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Özne bir kelime veya kelime grubudur. Bugün kardeşim buraya geliyor. Kafasındaki büyük düşünceler, onu ikide bir böyle dalgınlaştırıyordu. Bazen özne kelime veya kelime grubu olarak cümlede bulunmaz ve varlığı ancak yüklemdeki şahıs eklerinden anlaşılır: Gözleri kararmış beş-on bin azgın arının çevremi sardığını gördüm. (ben) Ateş açmak istemiyordu. (o) Böyle güzelce o köşeye oturdular. (onlar)

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Geçişsiz-edilgen çatıda olan fiillerde özne yoktur. Bunlar da sadece 3. şahısta kullanılır. Çok sayıda ajan ve polis olunca hep hata yapılırdı. Macide'nin hayatına kulağının yolu ile girilirdi. 3T şahısta gereklilik kipi ve aynı görevde kullanılan “/-mAk/ lazım” veya “/-mAk/ gerek” yapısındaki cümlelerde de özne yoktur. Onun yüzüne bakmalı. Fakat sıçrayabilmek, ufuk değiştirmek için dahi bir yere basmak lazım. Bunu bir ilke haline getirmemek gerek.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Yüklemi birleşik fiil olan bazı cümlelerde, özne birleşik fiilin içinde yer alır. Geceleri beni uyku tutmuyor. Bir aralık yanımdaki evin penceresine gözüm ilişti. Öznesi özellikle vurgulanmak istenilen cümlelerde, şahıs zamirleri kullanılır. Ben sizin kendi kendinizi öven konuşmanızdan kim olduğunuzu anladım. Ben olmasam siz daha çok uyurdunuz.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Ünlem grupları ve hitaplar, doğrudan doğruya yüklemle alakalı olmadıkları için, özne olmazlar. Ey oğlumun babası, yeter, beni korkutmaya çalışma. Ulu mabet, seni ancak bu sabah anlıyorum. Sevgilim, sen beni hep sev. İmparatorun zafer kazanmasına yardım et, ey ulu Tanrım!

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Art arda dizilmiş bazı cümlelerde özne ortak olabilir. İnsanlar çok sevimli ve çok tembel. Sen de götürürsün, ona verirsin. Cümlede sadece isim soylu kelime grupları özne olabilir. Yıldız Hanım, bu gece siyah tüllerine büründü. Bu temel kitabı okumak, Türk aydını olmanın ilk şartlarındandı. Beni çok iyi tanıyan eşim, şahidimdir.

ÖZNENİN ÖZELLİKLERİ Cümlede özne ve yüklem arasında her zaman teklik-çokluk uygunluğu yoktur. Çocuklar bahçede top oynuyorlar. Çocuklar bahçede top oynuyor. Öğrenciler sınıfa girdi. Ahmet ve kardeşi birlikte geliyorlar. Ben ve annem beraber yaşıyoruz. Bir topluluk adına konuşulduğunda; övünme, böbürlenme, alçak gönüllülük, saygı ve nezaket ifade edilmek istendiğinde özne teklik olduğu hâlde yüklem çokluk olur: Biz onun cemaziyelevvelini biliriz. (övünme) Emin Nihat Bey geldiler mi? (saygı) Bakan Bey henüz teşrif etmediler mi? (saygı) Bize de bekleriz. (nezaket)

ÖZNE TÜRLERİ Öznenin özelliklerinden de görüldüğü üzere, Türkçede üç türlü özne vardır: 1) Gerçek özne (leksik özne) – Cümlede kelime olarak var olan özne türüdür. Bekir, bir ay sonra dükkanı kapadı. 2) Gizli özne (morfolojik özne) – Cümlede kelime olarak var olmayan, ancak yüklemdeki şahıs ekinden anlaşılan özne türüdür. Uzun zamandan sonra buraya geliyoruz. (biz)

ÖZNE TÜRLERİ 3) Sözde özne – Yüklemi geçişsiz-edilgen çatıda bulunan cümlelerde “ne” veya “kim" sorularına cevap verildiğinde özne olarak görünen, ama aslında yüklemden etkilenen öge. Gerçek öznenin bulunmadığı cümlelerde cümle içindeki asıl görevi belirtisiz nesne olan kelimeler cümle içinde sözde özne görevi üstlenir. Ad cümlelerinde sözde özne olmaz. Kapı çalındı. Bütün işler yapıldı. Çiçekler sulanıyor. Bozulan araba yolun kenarına çekildi. Pamuklar toplandı. Gömleklerin hepsi ütülendi.

ÖZNE TÜRLERİ Dikkat: Sözde özne yüklemi isim soylu olan cümlelerde bulunmaz, çünkü /-İl/ ve /-n/ edilgenlik ekleri sadece fiillere gelebilir.

Aşağıdaki cümlelerde özneleri bulunuz ve türlerini söyleyiniz: Asansörün yanmda bekleyin. Size prensliği ben veriyorum! Emin olunuz insan olmak, kardeşlerine iyilik etmek, başkalarının mutluluğunu hazırlamak, imparator olmaktan çok daha zevkli ve tatlı bir iştir. Manoel babamı kızdırmakla çok fena yaptı. Yarından sonra, güneşin doğruğu yerde hükümdar olan zat, yaptıklarına daha çok dikkat edecekti. Karar, Kör Ali mahkemeye sevk edildiği gün verilmişti zaten.

Aşağıdaki cümleleri sentaktik açıdan çözünüz: Caine elindeki dört mor fişi ortaya koydu yavaşça. Dört dakika sonra şehrin yüzlerce metre üstünden uçuyordu. Daha kölelik düzeni çağında, şimdi adı dillere destan, Moskova kulüplerinin birinde büfeci olarak çalışmış Luki İvaniç adındaki Jukovo'lu bir köylü, yanında yalnız kendi köylülerine iş verirdi. Bu yetenek tüm insanoğullarına verilmişti.

BUGÜNLÜK BU KADAR.