OKUL REHBERLİĞİNDE MESLEK DANIŞMANLIĞI

İlk Olarak… Bugün verilecek doğru karar, ileride mutlu bir yaşam sürdürmeyi sağlarken, bugün verilecek yanlış karar, ileride hep arayış içerisinde olan, enerjisini hep bu yöne çevirmiş, ya da bu mücadeleyi veremeyecek kadar yorulmuş, bezmiş insanlar yaratacaktır. Günümüzde, mesleğini sevmediği için doyumsuzluk yaşayan ve iç dengesini yitiren birçok insan varlığı söz konusudur. Çünkü zorlanarak yapılan meslek, depresyon, iş veriminde düşüş, dikkatsizlik, isteksizlik, başarısızlık, başarısızlığın getirdiği mutsuzluk, iştahsızlık, uykusuzluk, çevreyle iletişim bozukluğu gibi ciddi boyutlu rahatsızlıklar yaratmaktadır.

Tüm bunların sonucunda da insan kendini değersizleştirebiliyor Tüm bunların sonucunda da insan kendini değersizleştirebiliyor. Kendini değersizleştirme, kendini işe yaramaz ve beceriksiz hissetme duygusu ise insanı oldukça fazla yıpratmaktadır. Bu yüzden kişinin eşiyle, çocuğuyla, dostlarıyla ve tabii ki iş yerindeki arkadaşlarıyla ilişkileri bozulduğu ifade edilmiştir. Öğrencilik hayatında Matematik, Fen Bilgisi gibi sayısal yetenek gerektiren derslerden geçer tek not alamayan bir öğrencinin, toplum yüceltiyor, annem babam seviyor diye “Tıp doktoru ya da mühendis” olmak istemesi kişinin kendi kendisiyle yabancılaşmasına bir örnektir.

Okul Rehberliği Meslek Danışmanlığında Şu Sorulara Cevap Vermesi Gerekmektedir…

Meslek Seçimi Neden Önemlidir? Yapacakları Alan Seçimi İleride Gerçekleştirecekleri Meslek Seçimini Nasıl Etkiler? Meslek Seçerken Hangi Aşamaları Takip Etmek Gerekir?

Meslek seçerken nelere dikkat etmelidir? Meslek seçiminde kişiliğin rolü nedir? --- Ben neler yapabilirim? (yeteneklerim) --- Ben neler yapmaktan hoşlanıyorum? (ilgilerim)

Meslek Seçimi Neden Önemlidir? Meslek seçimi ise insanın yaşamındaki en önemli kararlardan biridir. Çünkü ben şu mesleği seçiyorum derken, ya da hayır ben şu mesleği değil, bu mesleği seçiyorum derken aslında o meslekle birlikte o mesleğin getirdiği yaşam şeklini de seçmiş oluyoruz. Meslek seçiminizle birlikte hayatınızın yönü değişmektedir. Örneğin gelir düzeyi, yaşanılacak olan çevre, toplumsal ilişkiler, eş seçimi, çalışma koşulları, prestij, statü vb … !!! Bu karardan geri dönmek bazen çok yorucu ve zaman alıcı olabilir, hatta bazen imkansız olabilir.

Yapacakları Alan Seçimi İleride Gerçekleştirecekleri Meslek Seçimini Nasıl Etkiler? Lise çağı bir anlamda mesleki tercihlerin kesinleşmesi ve eyleme dönüştürülmesi için bir hazırlık ve araştırma dönemi olarak nitelendirilmiştir. Lise çağında birey hem kendi yeteneklerini, ilgilerini, kişilik özelliklerini ve beden özelliklerini tanıyacak, hem de tanıdığı ve farkına vardığı özelliklerine uygun bir alanı ve mesleği belirleyecektir. Yeni ÖSS sisteminde her aday mezun olduğu alanla ilgili yüksek öğretim programlarını tercih ettiğinde avantajlı durumdadır.

9. sınıfta alanlardan birine yönelirken; Burada önemli olan; yönelmeyi düşündükleri mesleğe en uygun alanı belirleyebilmeleridir. 9. sınıfta alanlardan birine yönelirken; *-“ Lise sonrası hedeflerime uygun mu?” *-“ Benim meslek alanıma uygun mu?” *-“ Seçeceğim alanda başarılı olabilecek miyim?”…, sorularına her öğrencinin emin yanıtlar vermesinin sağlanması gerekmektedir.

GENELLEŞTİRİLMİŞ YAYGIN BİR YANILGI; “ ÇALIŞKANLAR SAYISALA, TEMBELLER TÜRKÇE-MATEMATİK ALANINA”

Meslek Seçerken Hangi Aşamaları Takip Etmek Gerekir? Başlıca üç konu iyi bilinmelidir; Birey kendi ile ilgili bilgi sahibi olmalıdır: - ” Hangi konulara ilgi duyuyor? - ” Hangi konularda yetenekli olduğunuzu düşünüyor? - ” Kişilik özelliklerinizi biliyor mu? (Örneğin, liderlik özelliğine sahip olduğunu düşünen birey, ilerleme olanağı olmayan bir meslek seçtiğinde mutsuz olabilecektir.) - ” Yaşamdan beklentileri neler? - ” Yaşamda en çok nelere öncelik ve önem veriyor? (Para kazanma, ün sahibi olma gibi.) - ” Fiziksel özellikleri seçmeyi düşündüğü mesleğe uygun mu? (Örneğin, pilotluk eğitimi almak isteyen bireylerin görme kusuru olmaması gereklidir.)

2. Birey seçmeyi düşündüğü meslek konusunda bilgi sahibi olmalıdır: - ” Mesleğin gerektirdiği özellikler nelerdir, meslek hangi yetenekleri, ilgileri, kişilik özelliklerini, fiziksel özellikleri gerektirmektedir? - ” Meslekte yapılan işler nelerdir? - ” Mesleğin çalışma ortamı nasıldır? - ” Mesleğin kazanç durumu nedir? - ” Meslekte yükselme olanakları nasıldır? - ” Meslek, staj, zorunlu hizmet gibi çalışmaları gerektirmekte midir?

3. Birey seçtiği mesleğe hazırlayan yüksek öğretim kurumları hakkında bilgi sahibi olmalıdır: ” Hangi yüksek öğretim kurumları, seçilen mesleğe eleman yetiştirmektedir? ” Seçilen yüksek öğretim kurumu yılda kaç öğrenci almaktadır? ” Daha önceki yılların taban puanları nelerdir? ” Seçilen yüksek öğretim kurumu hangi puan türünde öğrenci almaktadır?

Meslek seçerken nelere dikkat etmelidir? Öncelikle kişinin kendisini tanıması ve şu sorulara doğru yanıt vermesi gerekmektedir; *Yeteneklerim seçtiğim mesleğe uygun mu? *İlgi alanlarım bu mesleğin gerektirdiği ilgi alanlarıyla çakışıyor mu? *Seçtiğim mesleğin çalışma koşulları nasıl? *Büyük bir şehirde mi, küçük bir şehirde mi yaşamak istiyorum? *Güvenli bir iş mi istiyorum yoksa ilerlemek için risk almaya hazır mıyım?

Bir meslekte mutlu olabilmek için; Birey ilgilerini yeteneklerini değerlerini kişilik özelliklerini mesleğin gerektirdiği ilgi ve yetenekleri bilmelidir.

Ya bu gerekli özellikler bu kişilerde olmazsa?... Örnekler… Doktor olabilmek için Diş doktoru olabilmek için Sınıf öğretmeni olabilmek için akademik yeteneğe (sözel,sayısal) ihtiyaç hem akademik yeteneğe hem de el becerisine ihtiyaç Çocukları sevmeye, sabırlı olmaya ihtiyaç vardır. Ya bu gerekli özellikler bu kişilerde olmazsa?...

Meslek Danışmanlığında Kullanılabilecek testlerden bazıları; Kendini Değerlendirme Envanteri(Kuzgun) Mesleki Olgunluk Ölçeği Holland Mesleki Tercih Envanteri