ARILAR NEDEN ALTIGEN BİÇİMİNDE PETEK YAPARLAR ?

Bal arıları ihtiyaçlarından kat kat fazla bal üretirler ve ürettikleri balı petekle- rinde saklarlar. Peteğin altıgen olması neredeyse her- kes tarafından bilinmektedir.

Matematikçiler , uzun bir araştırmanın ardından arıların neden peteklerini altıgen şeklinde inşa ettiği sonucuna ulaşabilmiş- lerdir. Bir depoyu en az malzeme ve en fazla yer sağlayacak şekilde inşa etmenin yolu duvarları altıgen yapmaktır.

Diğer şekilleri incelediğimizde; Eğer arılar petekleri altıgen yerine silindir veya beşgen prizma şeklinde inşa etselerdi aralarda kullanılmayan boşluklar ortaya çıkacak ve böylece peteklerde daha az bal depo edilecekti.

Beşgen Prizma Şeklinde Petek Silindir Şeklinde Petek

Bal, üçgen veya dörtgen hücrelerde de boşluk olmadan depo edilebilirdi. Üçgen Hücre Kare Hücre

Ancak burada önemli bir nokta vardır Ancak burada önemli bir nokta vardır. Bu farklı geometrik şekillerden çevresi en kısa olan altıgendir. Dolayısıyla altıgen hücreler için kullanılan malzeme , üçgen ve dörtgen hücreler için kullanılan malzemeden daha az olacaktır.

Altıgen peteklerin bir gözünün derinliği 3 santimetre, duvar kalınlığı ise milimetrenin yüzde beşi kadardır. Bu kadar ince duvar kalınlığına rağmen altıgen yapı nedeniyle büyük bir direnç kazanırlar ve arıların depoladıkları kilolarca balı rahatlıkla taşıyabilirler

Altıgen, en az balmumuyla en fazla depolama alanı sağlayan şekildir Altıgen, en az balmumuyla en fazla depolama alanı sağlayan şekildir. Bal arısı, olabilecek en ideal şekli kullanmaktadır. Arılar petekleri örerken iş birliği içindedirler. Tamamlanmış bir petek gördüğümüzde bunun sanki tek bir blok halinde örüldüğünü düşünürüz. Fakat arılar petekleri ayrı ayrı noktalardan başlayarak örerler. Yüzlerce arı üç dört farklı yerden peteği öremeye başlarlar.

Arılar, petekleri örerek sonunda ortada birleşirler ve birleşme yerlerinde en küçük bir hata ya da uyumsuzluk söz konusu olmaz.

Arılar petekleri örerken, petek gözleri- nin birbirlerine olan açılarını da hesaplarlar. Sırt sırta duran petek gözleri mutlaka yere doğru 13 derece eğimle inşa edilir. Bu eğim akışkan bir yapıya sahip olan balın, peteklerden akmasını engeller.

Şekilde de görüldüğü üzere, balın peteklerden yere akmaması için arılar 13 derecelik bir eğimle petekleri inşa etmiştir.

Sonuç olarak ; Usta bir mimariyle petekleri inşa eden arılar, çalışkanlıklarıyla , sıfır hatayla hareket etme amaçlarıyla, disiplinli bir şekilde organize olup, hedeflerine hızlı ve en akılcı yolla ulaşabilen , hayvanlar aleminin en akıllı canlılarındandır. Matematiğin,Geometrinin ve Simetrinin en kusursuz örnekleri sadece bal peteklerinde değil , doğanın her yerinde görmek mümkündür.

HAZIRLAYAN : MATEMATİK ÖĞRETMENİ DURMUŞ SARI

Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, KAYNAKLAR : Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Hayvansal Üretim 39-40: 120-127 (1999) Banu Tolon www.genbilim.com www.belgeseli.org www.aricilik.gov.tr