Serap çalIşkan akdenİz ünİversİtesİ türkçe öğretmenlİğİ İlköğretim 8. Sınıf Türkçe Dersi Fiillerde Çatı (Etken-edilgen Fiiller)

Türkçe öğreniyorum 27.12.2012

Fiillerde çatı şema gösterimi Öznelerine Göre Fiiller Etken edilgen fiiller Dönüşlü işteş fiiller Nesnelerine Göre Fiiller Geçişli geçişsiz fiiller Ettirgen oldurgan fiiller 27.12.2012

FİİLDE ÇATI Fiillerin özne ve nesneye bağlı olarak kazandığı anlama ve girdiği biçime “çatı” denir. Çatı, sadece fiil cümlelerinde aranan bir özelliktir. Fiil çatılarının oluşmasında hem fiilin anlamı hem de aldığı yapım eki önemlidir. 27.12.2012

Çatılarına göre fiiller; Öznelerine Göre Etken edilgen fiiller Dönüşlü işteş fiiller Nesnelerine Göre Geçişli geçişsiz fiiller Ettirgen oldurgan fiiller 27.12.2012

Öznelerine Göre Fiil Çatıları Bu başlık altındaki fiillerde özne ve fiil arasındaki ilişki göz önüne alınır : Özne fiilde anlatılan işi kendisi yapabilir. Başkasının yaptığı işten etkilenebilir. İşi kendisi yapıp yine kendisi etkilenebilir. İşi başkalarıyla birlikte ya da karşılıklı yapabilir. 27.12.2012

Etken Fiiller Etken fiilin belirttiği işi, oluşu,hareketi, durumu ve kılışı yapan öznenin kendisidir. Özne gerçek öznedir. Dilimizde tüm fiiller kök halinde iken etkendir. Bu fiiller geçişli de olabilir geçişsiz de. 27.12.2012

Tren saat dokuzda istasyona geldi. gelme işini yapan: tren Örnekler ; Tren saat dokuzda istasyona geldi. gelme işini yapan: tren Okulun bahçesinde toplandık. toplanma işini gerçekleştiren : biz Açıklama :Bu örneklerde gerçek özne belli olduğu için ‘gelmek ve toplanmak’ fiilleri etken çatılıdır. 27.12.2012

Edilgen Fiiller Gerçek öznesi söylenmeyen veya bilinmeyen fiillerdir. Bu tür fiillerin öznesi sözde öznedir. Yüklemde bildirilen işten etkilenen varlık özne gibi kullanılır. Asıl özne söylenmez. 27.12.2012

açma işini yapan belli değil Araba yıkandı. Örnekler; Kapı açıldı. açma işini yapan belli değil Araba yıkandı. yıkama işini yapan belli değil Açıklama :İşi yapan(özne) belli olmadığı için edilgendir. 27.12.2012

Önemli Ayrıntı Etken fiil ile edilgen fiil arasındaki fark kısaca şöyle özetlenebilir: Etken fiilde gerçek özne vardır. Edilgen fiilde sözde özne vardır. Etken fiilde işten yine işi yapan etkilenir. Edilgen fiilde işi yapan belli değildir. 27.12.2012

Kaynakça http://www.turkceciler.com/fiiller/fiillerde_cati.html http://www.edebiyatogretmeni.net/fiilde_cati.htm http://www.vitaminegitim.com/ilkogretim/edilgen-catili-fiillerde-sozde-ozneyi-belirleme?i=VTRT080402OKU09 LYS Türkçe Edebiyat Konu Anlatımlı Kitap, 2009,bry Matbaacılık, İstanbul. 27.12.2012