Krize Müdahalenin Özel Biçimleri Nagihan AKARSU 06010015

Krizler ve Aile Krize müdahale kişinin sosyal çevresi, onu saran sosyal ağla bağlantılı olarak yürütülmektedir. Viyana’daki Krize Müdahale Merkezi’ne başvuru nedenleri arasında %50 eşler arasında çatışma, %30 ile de kuşak çatışması yer almaktadır. Ayrıca bu merkezdeki başvuruların yaklaşık %20’sini yalnız yaşayan, izole olmuş ve çevresiyle ilişkileri sınırlı insanlar oluşturuyordu.

Her ailede bir dizi kriz yaşanmaktadır. Değişim krizleri: Çocuğun doğumu, okula başlaması, aileden kopması, meslek değişikliği ve taşınma gibi. Ayrıca boşanma, aile üyelerinden birinin kaybı veya hastalanması, işsizlik gibi nedenlere bağlı travmatik krizler yaşanabilir. Peki aileler bu kriz durumları karşısında nasıl tepki vermektedirler? Bazı aileler bu krizlerin üstesinden kendileri gelirken, bazıları ise en ufak bir sorun karşısında krize girebilirler. Görece az olmakla birlikte bazı aileler ise aile içindeki her tür krizi inkar eden ve tüm baskıyı çevrelerine ve komşularına yansıtırlar.

Uzun süreden beri devam ettiği için artık kriz adını veremeyeceğimiz; fakat zaman zaman kriz türü ataklarla kendini gösteren ailenin kendine özel problemleri olabilir. ( boşanma ya da aileden birinin ağır hastalığı –sakatlığı). Bu tür süreçlerde; önce inkar, sonra ümitsizlik, daha sonra öfke ve ambivalans ve son olarak da yeniden oryantasyon, uyum aşamaları göze çarpar.

Krizdeki kişiyle ve ailesiyle nasıl karşılaşırız? Bu bireylerin ailelerinin, ilişkide bulunduğu kişileri en azından bir kısmını görüşmeye katmak, Ancak bunun ne şekilde ve ne ölçüde olacağına hasta karar verir. Kişi ailesini işin içine sokmadan gelmek istiyorsa saygı göstermeli, Aileden çözülme bireyselleşme sürecindeki gençlerle sadece hastayla çalışmak,

Eşler arası çatışma ( ölüm ve intihar nedeniyle olan ayrılıklar) durumlarında ise aileyle ortak çalışma yapmak daha uygun gözükmektedir. Eşlerden biri diğerinin davranışlarından dolayı düştüğü zor durumdan kurtulmak için yardım istiyorsa, aileyi de tedaviye dahil etmek kesinlikle gerekir. Güncel sorun temel olarak ailenin dışındaki unsurlardan kaynaklanıyorsa hem hastayla tek başına hem de ailesiyle görüşmeler yapılır; ancak daha çok hastaya eğilmelidir.

Krize müdahale nasıl uygulanır? Kriz, bireyin kendi içindeki bir çatışma değil, ailenin bir problemi olarak tanımlanır. Aile bireyleri, aile içindeki rollerinin ve rol çatışmalarının farkına varırlar. Davranışlarının, eylemlerinin diğer aile bireyleri üzerinde ne tür bir etki yarattığını görürler. Krizin üstesinden gelmek ailenin ortak amacıdır. Ailedeki herkes bu amaca ulaşmada çeşitli görevler ve sorumluluklar üstlenir.

Uygulanan yöntem pratik, hastanın koşullarına ve duruma uygun ve hayata geçirilebilir olmalıdır. Tedavi ve tedavi düzeni konusundaki dogmatik yaklaşımlar zaman kaybettiricidir ve krizlerin akut olma özelliğine ters düştüğünden önerilmez. İhtiyaca göre değişik psikoterapötik yaklaşımlar… Bağımsız ve özgün bir teknik olarak “Krize Müdahale”…

Gelişim krizlerinin ortaya çıkması ve yaşamı değiştiren gelişim evreleri Ergenlik çağında krize yatkınlığın kişisel belirtileri: Genital olgunluğa erişme, cinsellik ve karşı cinsle arkadaşlık önemli… Hayal kırıklıkları, alınganlıklar, gücenmeler, kendine güvenin sarsılması ve duygu durumundaki dalgalanmalar sık yaşanır. Çevre bu değişiklikler karşısında çaresiz kalabilir, anlayışsız davranabilir ve genci zorlayıcı tavırlar gösterebilir. Çoğu genç bu kritik dönemi ileriki gelişimi için ciddi tehlike yaratmayacak şekilde atlatırken, bazı gençler için ise bu dönemdeki sorunlar zor ve sarsıntıcıdır.

Ergenlik dönemini olumsuz yönde etkileyen ve psişik krizin ortaya çıkmasına neden olan faktörler nelerdir? Gencin aile içindeki duygusal konumu, yeri, kendisini güven ve emniyet içinde hissetme duygusunun boyutu önemli… Bedensel değişiklikler, doğum, ölüm konularında konuşabilme, bu konulara açıklık getirme tarzı tüm gelişim süreci boyunca önemli…

Cinsel kimlikle özdeşim yapma, genital organlarını far edip, zevk almayı keşfetme, bedensel seks ve bununla bağlantılı olarak gelişebilecek suçluluk duyguları… Aynı ve karşı cinsten yaşıtlarıyla ilişki kurabilme olanakları, ilişki başlatma ve sürdürme sırasında ortaya çıkan problemler…(aşk ızdırabı) Gence örnek teşkil edebilecek kişiler ve anlayışların bulunmasında başarılı ve başarısız olmak. Bir gruba dahil olma ihtiyacı…(tarikatlar, madde kullanan alt kültür grupları v.s) Gencin okulda, daha sonra meslek eğitiminde ve iş alanındaki, ayrıca diğer sosyal ilişkilerindeki konumu, başarısı ve buralarda karşılaştığı insanlarla ilişkileri… Gencin toplum norm ve değerleri ile çatışması…

Gencin yetişkinlerin dünyası ile çatışması da sağlığını tehdit edebilecek durumlarla sonuçlanabilir (sigara, içki, ilaç veya illegal madde kullanımı). Yaş ve gelişim durumu önemli… Başkalarına bağımlı olması ve başkalarının yardımı olmadan kendi kendine ayakta durabilme becerisi; Gencin bireysel öğrenme süreci; Daha önce ortaya çıkmış krizlerle nasıl başa çıkmış? Başa çıkabilmiş mi? Kriz durumuyla başa çıkarken hangi deneyimlerden yararlanıyor? Kendi kendine yardım potansiyeli ne kadar?

Gençlerde ruhsal krizlerin belirtileri Uykusuzluk, mide ve bağırsak yakınmaları, baş ağrısı, yorgunluk, bitkinlik şeklinde çeşitli bedensel şikayetler… Davranış değişiklikleri; yeme davranışında değişiklikler, konsantrasyon bozuklukları, günlük alışkanlıklarda değişiklik… Eski arkadaşlardan, aileden ve ilgi duyulan şeylerden uzaklaşma , içe kapanma, okul veya işyerindeki verimlilikte, performansta azalma, başarısız olma, rüya alemine dalma, alkol, madde ve ilaç kötüye kullanımı vb. Tırnak yeme gibi çocukça alışkanlıklar(geri dönme isteği),

Psişik kriz yaşayan gence yaklaşım Gence karşı anlayışlı, onu kabul ettiğimizi gösterir bir tutum içinde olur, onu ciddiye aldığımızı gösterir, onun dilini anlamaya gayret eder, sorunlarını anlamak için kendimize ve ona yeterince zaman tanırsak, gençte değişim yönünde bir motivasyon oluşturabiliriz.

Problemi “şimdi ve burada” ilkesi ile ele almak önemli… görüşmeyi ileriki bir tarihe ertelemek çok sakıncalı… Çocuk ve gençlerde en yakın ilişkide oldukları kişileri de krize müdahaleye dahil etmek önemli… Krize müdahale hedefe ulaşmaya yönelik olmalı, yeni bir yaşam tarzı oluşturmaya imkan tanımalıdır. Hastayla aynı sürece emek veren iki ortak olduğumuzu belirten bir tutum, anlayışlı ve onu kabul ettiğimizi gösteren bir tavır gencin kendilik değerinin artmasını sağlar ve değişiklik gereksinimi ve gerekliliğini kabul etmesini kolaylaştırır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER…