KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

TANIM KKKA hastalığı; ateş , yaygın vücut ağrısı, vakaların az bir kısmında ise deri, mukoza ve iç organlarda kanamalar ile seyreden kene kaynaklı viral ve ölümle sonuçlanabilen bir enfeksiyondur.

ETKEN Hastalığın etkeni Nairovirus soyundan zarflı bir RNA virüsüdür. Nairoviruslar dış ortama dayanıksızdır.

EPİDEMİYOLOJİ KKKA ilk kez 1944 -1945 yılları yaz aylarında Sovyet askerleri arasında görülmüştür. 1969 yılında Kırım Kongo Hemorajik Ateşi olarak hastalık yeniden adlandırılmıştır. Kene kökenli hastalıklar arasında coğrafi dağılımı en geniş hastalıktır. Başta, Sovyet Rusya; Doğu Avrupa, Akdeniz, Asya, Afrika ve Ortadoğu’da geniş bir dağılım göstermektedir.

ÜLKEMİZDE KKKA Türkiye’de ilk kez Tokat yöresinde 2002 yılında görülmüş, 2003 yılında tanımlanmıştır. İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeyi,Karadeniz Bölgesinin güneyinde görülmektedir. Nisan-Ekim aylarında görülmekte ve Haziran-Temmuz aylarında pik yapmaktadır.

BULAŞMA YOLLARI KKKA virüsünün hastalık yaptığı tek konak insandır. KKKA insanlara Hyalomma soyuna ait kenelerin tutunması ile bulaşır.Bulaş yolları : Enfekte kene tutunması Enfekte kenelerin çıplak elle ezilmesi Viremik hayvanların kan, doku ve sekresyonları ile temas KKKA hastalarının kan ve diğer vücut sıvıları ile temas

RİSK GRUPLARI Endemik bölgede yaşayan tarım ve hayvancılık ile uğraşan çiftçiler, çobanlar, kasaplar Veteriner hekimler Enfekte hastalarla temas eden sağlık personeli ve laboratuar çalışanları Hasta yakınları Endemik bölgeye ziyaret Askerler,kamp yapanlar

KKKA NASIL BULAŞIR? Henüz ergin olmamış Hylomma cinsine ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virüsleri alır, gelişme evrelerinde muhafaza eder; ergin kene olduğunda da hayvanlardan ve insanlardan kan emerken bulaştırır. Transovarian geçişte mevcuttur.

Larva Nimf Erkek erişkin kene Dişi erişkin kene Nimf (deriye yapışmış) Erkek erişkin Hyalomma Dişi erişkin Hyalomma Dişi erişkin Hyalomma kan emmiş

Patogenez Mikrovasküler hasar ! Hemostazın bozulması ! Hasar virüsle değil immunkomplexler ve sitokin fırtınasından olur.

Hastalığın kuluçka süresi: Hastalığın inkübasyon dönemi virüsün alınma şekline bağlı olmakla birlikte 3-14 gün arasında değişmektedir. Kene tarafından ısırılma durumunda genellikle 1-3 gün en fazla 9 gün Enfekte kan, doku veya vücut sıvısına temas durumunda 5-6 gün en fazla 13 gün

KKKA: Klinik ve semptomlar 1- İnkübasyon (1-6. gün): – Kene tutunması ile: 1-3 gün (maks. 9 gün) – İnfekte kan ve doku ile temas sonrası: 5-6 gün (maks. 13 gün) 2- Erken dönem (1-2. gün)(Prehemorajik ) Akut başlangıçlı yüksek ateş, titreme, myalji, baş ağrısı, bulantı kusma, karın ağrısı, artralji 3- Geç dönem (3-10 günler)(Hemorajik) Mukoz membranlardan kanama, petesi, ekimoz, trombositopeni, lökopeni, melena, hematüri, (7-10. günler): – % 10-25 SSS bulguları – %50 Hepatomegali – %75 Kanama bulguları: dişeti, burun, hematemez ve melena. 4- İyileşme dönemi: (9-10. günler) 5- Ölüm (5-14. günlerde görülür): massive kanama ve kardiak arrest

Ölümler genellikle klinik bulguların 2. haftasında görülür. Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyileşir. Tam iyileşme süreci genellikle 2-6 hafta sürer.

İyileşen olgularda sekel görülmez. Relaps ve kronikleşme yoktur. Hastalığı geçirenler muhtemelen ömür boyu bağışıklık kazanır.

Laboratuvar Bulguları Trombositopeni ALP ve GGT yüksekliği Anemi Fibrin yıkım ürünleri artar Lökopeni Fibrinojen azalır ALT ve AST yüksekliği INR, APTT ve PTZ uzamıştır LDH yüksekliği Bilirubin yüksekliği CK yüksekliği

Hastalığın ağırlık kriterleri: Beyaz küre sayısının 10 000/mm3 üstünde olması, Trombosit sayısının 20 000/mm3 altında olması, AST düzeyinin 700 U/L üzerinde, ALT düzeyinin 900 U/L üzerinde, PTT’nın 60 saniye üzerinde, Fibrinojenin 110 mg/dl altında olması, Melena ve bilinç değişikleri ölüm riskinin yüksek olduğunu gösteren ağırlık kriterleri olarak tanımlanmıştır.

Hastalığın ağırlık kriterleri Virüs ile infekte olan insanların %20 sinde klinik hastalık gelişir. İnfeksiyon/fatalite oranı %5’tir. Ölüm oranlarını erken tanı ve destek tedavisi belirlemektedir.

SEVK KRİTERLERİ KKKA düşünülen olgularda trombosit < 150.000 /mm3 ve/veya lökosit < 4000 /mm3 ise hasta 2. basamak sağlık kuruluşuna sevk edilmelidir. İkinci basamak sağlık kuruluşunda, aşağıdaki kriterler varsa hasta 3. basamak sağlık kuruluşuna sevk edilmelidir: 65 yaşından büyük olanlar Klinik durumu ve laboratuvar değerleri hızla bozulanlar Şuur bulanıklığı olanlar Trombosit < 50.000/mm3, aPTT uzamış olanlar KKKA hastalığı tablosunu ağırlaştıracak organ yetmezliği ve hematolojik hastalık gibi eşlik eden başka hastalığı olanlar

Tedavi Bugün için kullanılan bir aşısı yoktur. Hastalığa özel uygulanan standart bir tedavi yoktur. Destek tedavisi (Kan verilmesi, solunum-dolaşım desteği vb.) TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ZOONOTİK HASTALIKLAR DAİRE BAŞKANLIĞI

TEDAVİ Destek tedavisi KKKA tedavisinin temelini oluşturur. İhtiyaca göre kan ve kan ürünlerinin (taze donmuş plazma, trombosit süspansiyonu, eritrosit süspansiyonu) verilmesi gerekir. Bunun yanı sıra hastanın sıvı ve elektrolitlerinin takibi, varsa organ yetmezliklerine yönelik tedavi yapılır. Ateş, ağrı ve ajitasyona yönelik semptomatik tedavi, oral alamıyorsa parenteral beslenme ihmal edilmemelidir.

Etkene yönelik tedavide ribavirin etkinliği tartışmalıdır Etkene yönelik tedavide ribavirin etkinliği tartışmalıdır. Halen ribavirin kullanılmalıdır veya kullanılmamalıdır şeklinde bir öneri bulunmamaktadır. Sağlık Bakanlığı, KKKA Bilim Danışma Kurulunun aldığı karar doğrultusunda ribavirinin etkinliği ile ilgili bir çalışma planlamıştır. Buna ilaveten immun serum tedavisine yönelik çalışmalar da devam etmektedir.

BİLDİRİM VE SÜRVEYANS KKKA ülkemizde ihbarı zorunlu C grubu hastalıklar arasında yer almaktadır. Vakalar İkinci ve Üçüncü basamak hastanelerden İl Sağlık Müdürlüklerine bildirilir. Şüpheli/Olası vakaların bildirimleri KKKA web tabanlı sistemden yapılır.

VAKA TANIMLARI Şüpheli vaka:Klinik tanımlamaya uyan ancak başka bir nedenle açıklanamayan vaka Olası vaka:Epidemiyolojik hikayeye uyan destekleyici bulgulardan en az ikisi olan veya bölgede vakanın görülmesi halinde klinik tanımlamaya uyan Kesin vaka:Klinik tanımlamaya uyan ve lab.kriterlerinden en az birisiyle doğrulanmış vaka

TANI Hastalığın kesin tanısı serum örneğinde PCR ile viral RNA’nın ya da ELİSA ile spesifik IgM antikorların gösterilmesi ile konulur.

KORUNMA Kenelerin bulunduğu alanlardan(hayvan barınakları , kırsal alanlar vb) kaçınılmalı Bu yerlere gidenler mümkün olduğunca vücutta açık kısım kalmamasına özen göstermeli. Kenelerin kolay fark edilmesi nedeniyle açık renkli elbiseler tercih edilmeli, vücuda girebileceği yerler kapatılmalı. Özellikle tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar vücutlarını , çocuklarının vücutlarını ve elbiselerini sık sık kene yönünden kontrol etmeli.

KORUNMA Vücuttaki kenelerin üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı vb.) dökülmemeli. Bu kimyasallar, kenelerin kusmasına sebep olabildiğinden, kusmuktaki virüsler, kenenin kan emmek için ısırdığı yerden vücuda girebilirler. Hasta olan kişilerin kullandığı malzemeler ve tuvaletler çamaşır suyu ile dezenfekte edilmeli.

KORUNMA Diğer canlılara ve çevreye zarar vermeden, haşere ilacı (insektisit) ile uygulamanın uygun görüldüğü durumlarda  çevre ilaçlanması yapılabilir.

Kenelerin Habitatlarının Değiştirilmesi Herbisidal ilaç kullanımı Arazi (anız) yakma Arazinin sürülmesi Kuru yaprak tabakasının hatta orman taban örtüsünün kaldırılması *Ekolojik bozulmaya yol açabilir, ancak zorunlu hallerde denenebilir.

KENE ÇIKARILMASI Keneler virüsü, vücuda yapıştıktan hemen sonra vermeyip, bunun için belirli bir süre gerektiğinden kenenin en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir. Keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı yerden tutularak, sağa sola oynatılarak çıkartılmalıdır. Kenenin çıkarıldığı bölge antiseptik bir solüsyon ile iyice temizlenmelidir.

İple Kene Çıkarma