Prof Dr Mukadder Çalıkoğlu Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi TÜBERKÜLOZ Prof Dr Mukadder Çalıkoğlu Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

Dünya ülkelerinde tahmini insidans, DSÖ-2001 25 - 49 50 - 99 100 - 300 0 - 9 10 - 24 300 ve üstü Tahmin yok 100 000 nüfusta

Ülkemizde tüberkülozlu hasta sayısındaki düşüş eğilimi kayıtların daha iyi tutulması nedeni ile son yıllarda duraklamış gibi görünse de önümüzdeki yıllarda azalış beklenmektedir.

Yeni olgu AC TB hastalarında mikroskopik tetkik 1996-2006

Verem savaşı dispanserlerine 2006’da kayıtlı AC dışı TB hasta sayıları Plevra : 2.676 Ekstratorasik LAP : 1.668 İntratorasik LAP : 293 Gastrointestinal : 334 Genitoüriner : 313 Menenjit, merkezi sinir s. : 168 Vertebra : 173 Vertebra dışı kemik/eklem : 226 Milier : 157 Diğer : 426

2006 yılı bölgelere göre tüberküloz olgu hızları (100 2006 yılı bölgelere göre tüberküloz olgu hızları (100.000 nüfusta), VSD kayıtları

Verem savaşı dispanserlerine 2006 yılında kayıt edilen yeni olgularda illere göre olgu hızı

Nakil giden hastalar, ülke genelinde 2005 ve 2006’da başka bir dispanserde kaydı bulunmayanlar ya da yurtdışına gidenler olduğundan bunların da tedavi sonucu bilinmemektedir. Devam: tedavisi 12 ayda hala devam edenlerdir.

DGTS olgu bulma oranı (yeni yayma pozitif, %) DSÖ 2008 TB raporunda hedef bölge (%70 olgu bulma ve %85 tedavi başarısı) DGTS olgu bulma oranı (yeni yayma pozitif, %) Tedavi başarısı (%) TURKEY HEDEF BÖLGE

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE TB İLAÇ DİRENCİ Dirençli TB Sorunu Ciddi Boyutlarda Yeni hastalarımızda % 3-5 Daha önce tedavi almış hastalarımızda % 20-30 oranlarında ÇOK İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ VAR

Tüberkülozda bulaş, tanı ve tedavi

Tüberkülozlu bir hasta her öksürük ile; 1-5 mikron çapında, 1-3 adet basil içeren, 3500 kadar enfeksiyöz parçacığı etrafa saçar *yakın temas: % % 12- 48 Tüberkülozlu Hasta (Yayma pozitif) Sağlıklı Kişi

BULAŞMA VE BULAŞMAYI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Damlacık çekirdeklerinin inhalasyonu Oral yol Yayma(+) Öksürük Kavite, larinks tb Tedavi Hava sirkülasyonu ve ventilasyon Yakın temas İmmünsüpresyon Küçük yaş

Bulaşmanın önlenmesi Kaynak olguya etki: Erken tanı, izolasyon, etkin tedavi İletimin azaltılması: dilüsyon, filtrasyon, ventilasyon, basillerin direk öldürülmesi Temaslıların korunması cerrahi maskeler, HEPA filtreli maskeler, BCG aşısı

KORUYUCU TEDAVİ

2 Hasta 20 1 Enfekte Aktif hasta birey %10’unda Hastalık gelişir PPD + Yayma (+) Akciğer tbc.

AKCİĞER TÜBERKÜLOZU Halsizlik, kilo kaybı, iştahsızlık Ateş Öksürük, balgam Hemoptizi Nefes darlığı Göğüs, yan ağrısı Ses kısıklığı Allerjik yakınmalar Sıklıkla anormal bulgu yoktur ince krepitan raller matite bronşial solunum sesi lokalize wheezing skarlar trakea veya kalbi çekebilir plevral efüzyonun fizik bulguları

Tüberküloz tanısı Balgam örneği, EN AZ 3 kez mikroskopi kültür ŞÜPHELENME KESİN TANI Balgam örneği, EN AZ 3 kez mikroskopi kültür Öksürük* Balgam Göğüs ağrısı Halsizlik İştahsızlık, zayıflama Gece terlemesi

Tüberküloz tanısı Balgam örneği, 3-6 kez Mikroskopi NEGATİF KESİN TANI ŞÜPHELENME Balgam örneği, 3-6 kez Mikroskopi NEGATİF AYIRICI TANI OLANAKLARI OLAN HASTANEYE SEVK Balgam indüksiyonu, Açlık mide suyu, Bronkoskopik lavaj sıvısı alınmalı. İleri tetkik

TÜBERKÜLOZDA TANI Radyoloji-tek başına tanısal değildir duyarlılık: %70-80 özgüllük: %60-70 Tüberkülin Deri Testi Amplifikasyon testleri –PCR (yayma + ise) Serolojik yöntemler- henüz genel kabul gören bir yöntem yok

Mehmet Çinitaş BT1

TÜBERKÜLOZ KONTROLÜ

Kötü yönetilen TB kontrol programları Nüfus artışı DÜNYADA TB NEDEN ARTTI? İlgililerin ihmali TB kontrol sistemleri kötüleşti ve hatta kayboldu Kötü yönetilen TB kontrol programları Hastalık yükü ve çok-ilaca dirençli TB arttı Nüfus artışı Son yirmi-otuz yılda doğan çocuklar, şu anda TB hastalık ve ölümlerinin olduğu yaşlardadır TB ve HIV ilişkisi HIV endemik bölgelerde, TB’un patlamasına yol açtı WHO TB Programme, 1994.

DÜNYANIN BİRLEŞTİĞİ ÇÖZÜM; DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ STRATEJİSİ DOTS (DGTS)

DOTS (DGTS) Politik ve finans konusunda kararlılık. Balgam mikroskopik muayenesi ve şüphelilerde kültür. Doğrudan gözetimli ve standart kısa süreli anti-TB ilaç rejimleri. Bütün majör anti-TB ilaçların düzenli ve kesintisiz olarak sağlanması. Standardize kayıt ve raporlama sistemi. TB Register World Health Organization Regional Office for Europe

İlaç Direnci ve Nüks Gelişimine DGT’nin Etkisi İlaçları DGT kendi içen uygulanan Primer İD (%) 13 6.7 (p<0,001) Edinsel İD (%) 14 2.1 (p<0,001) Nüks oranı (%) 20.9 5.5 (p<0,001) ÇİD’li nüksler 25 olgu 5 olgu (p<0,001) Weis.NEJM 1994