Neclâ YALÇINER Türk Dil Kurumu Uzmanı

Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki bu dil şuurla işlensin… Gazi M. Kemal Atatürk

TÜRKÇE… Kökleri binlerce yıl ötesine uzanan, Pek çok dille karşılaşan, pek çok dille etkileşim içerisine giren, Orhon Yazıtları Pek çok dili etkisi altına alan, Kimi zaman da başka dillerin etkisi altında kalan, AMA HER ZAMAN AYAKTA KALAN DİL: BİZİM DİLİMİZ TÜRKÇE

Sümerceye sözcükler vermiş dil: TÜRKÇE Çivi yazılı tabletlerdeki Türkçe sözcükler binlerce yıldır yaşıyor…

TÜRK YAZI DİLİNİN İLK ÖRNEĞİ Türk siyaset biliminin, tarih biliminin, hitabet sanatının ilk örneği:

Bilim dili olarak Türkçe Türkçe, daha IX. yüzyılda Uygurlar döneminde çeşitli dallarda bilim dili olarak gelişmeye başlamıştır. Uygurlar, dönemin çeşitli bilim dallarında eserler vermişler, çeşitli bilim terimleri türetmişlerdir.

Divanü Lügat-it-Türk’te yaklaşık sözcük var…

DÜNYA DİLLERİ (Yüz milyondan fazla konuşuru olan diller) 1. Ç ince (Sekiz lehçesiyle birlikte) İ ngilizce İ spanyolca H intçe (Urduca ile birlikte) T ÜRKÇE (Bütün lehçeleriyle) A rapça (Bütün lehçeleriyle) P ortekizce B engalce R usça J aponca A lmanca F ransızca

EKLEMELİ DİL TÜRKÇE Yeni sözler ve terimler türetme veya birleştirme yoluyla üretilir. Ad veya eylem köklerine, gövdelerine getirilen yapım ekleriyle türetme yapılır. Türetme sırasında kökte değişme olmaz.

göz göz+lük göz+lük+çü eye glasses optician oeil lunettes opticien a uge brille optiker

TDK’nin Güncel Türkçe Sözlük’ünde ’e ula ş m ış tır.

söz varlığı Söz, deyim, terim, ek ve anlamdan olu ş an söz varlığı sözcük Madde başı ve madde içi toplam sözcük Yeni eklenmi ş sözcük, anlam

KOLAY GELSİN !... I hope it is going smoothly (said to some one who is either doing or planning to do a job) Möge leicht werden (feste Höfl. Angesichts fremder Arbeit) Bonne succès (vaeu qu’on adresse á qn qu’an voit s’occuper de qch.)

Binlerce Türkçe söz yabancı dillerde… Çincede 300 Farsçada Urducada 227 Arapçada Rusçada Ukraynacada 800 Ermenicede Macarcada Fincede 118 Rumencede Bulgarcada Sırpçada Çekçede 248 İtalyancada 146 Arnavutçada Yunancada İngilizcede 470 Almancada 166 ….

Türkçe binlerce söz yabancı dillerde… açık Farsçada açig “ağaçsız ve açık yer, alan” Ermenicede açik, açiklik “kır, ova, açıklık yer” Macarcada açsik “üzeri açık deniz taşıtı, sandal” Rumencede acíc, ustuacíc “açık, üstü örtülü olmayan” Bulgarcada açík, açtisuvam “açmak” Sırpçada áčik, háčik “açık; boş” Arnavutçada açik “açık, aralık, gedik; berrak, aşikar” açiklëk “açıklık, berraklık” Yunancada açíh-açiğá “açık açık, açıkça”, çikmaví “açık mavi”

“Bir ömörcönsi (emergency: acil) durumda, -nasıl denir- kötü durumda, bu maskı (maske) takıyorlar.” “Bir ömörcönsi (emergency: acil) durumda, -nasıl denir- kötü durumda, bu maskı (maske) takıyorlar.” (Show tv, ana haber, 18 Mart 2009) (Show tv, ana haber, 18 Mart 2009)

“Boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, iç ters açı, dış ters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe” gibi terimler Atatürk tarafından türetilmiştir. “Boyut, uzay, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, iç ters açı, dış ters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikizkenar, paralelkenar, yanal, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, oran, orantı, türev, alan, varsayı, gerekçe” gibi terimler Atatürk tarafından türetilmiştir.