KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ Uzm. Dr. Özlem YÜKSEL Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bayındır Hastaneleri

Dişi Erişkin Hyalomma Nimf(deriye yapışmış) Erkek Erişkin Hyalomma Dişi Erişkin Hyalomma kan emmiş

KKKA Nairovirüs grubundan virüslerin meydana getirdiği, şiddetli seyir gösteren ve öldürücülüğü oldukça yüksek (%30) bir hastalıktır.

Vektörlük Keneler en önemli hastalık vektörleridir Tanımlanmış 866 tür mevcut Hyalomma türleri en sık etkendir

İlk kez 1944’de Kırım’da tanımlanmış  Kırım Hemorajik Ateşi 1956’da Kongo’da tanımlanmış  Kongo Hastalığı 1969’da iki etkenin aynı olduğu bulunmuş  Kırım-Kongo Hemorajik Ateşi

Türkiye’de Durum Fark edilen ilk olgu Mayıs 2002’de Tokat’ta görülmüştür. 2003 yılında hastalığın KKKA olduğu anlaşıldı.

Virüsün İzole Edildiği Hayvanlar Sığır Koyun Keçi Yabani tavşan Tilki

Büyük memeliler (Sığır ve koyun ) Küçük memeliler (Tavşan ve kirpi) İnsanlarda Belirtisiz infeksiyon (Bir hafta kadar süren geçici viremi) KKHA

KİMLER RİSK ALTINDADIR Tarım çalışanları Hayvancılık yapanlar - Çiftlik çalışanları - Çobanlar - Mezbaha çalışanları - Kasaplar Veteriner Hekimler Endemik bölgelerde görev yapan sağlık personeli Askerler Kamp yapanlar Deri fabrikası çalışanları RİSK ALTINDADIR

Erişkin keneler, virusu hayvanlardan aldıktan sonra; Virus 36 saat içinde çoğalmaya başlar 3-5 gün sonunda maksimum sayıya ulaşır Virus titresi azalarak aylarca devam eder İnfekte kene aylarca virus bulaştırabilir

BULAŞMA YOLLARI İnfekte kenelerin ısırması veya kene kırma sırasında Viremik hayvanların kesilmesi sırasında: Hayvana ait kan ve dokulara temas İnfekte hastalardan (hastanede, toplumda) -Direkt temas -İnfekte doku ve kan teması ile -Laboratuvardan direkt temas ile deriden veya havadan - Hava yolu ?? -İnfekte sütün içilmesi ile ??

İnsanlarda KKKA SALGINLARI Kene populasyonunun artışı ile doğrudan ilgili !!!

MEVSİMLERİN ROLÜ KKHA mevsimsel özellik gösterir Kene hareketleri sıcak iklimde artar Eski Sovyetler Birliği’ nde Haziran-Temmuz aylarında olgu sayısı en fazla Güney Afrika Cumhuriyeti’ nde Olguların çoğu ilkbahar ve sonbaharda görülür Dünyada çoğu olgu Haziran-Eylül arasında Türkiyede Mayıs-Ekim arasında görülmektedir

Ülkemizde durum Ülkemizde KKKA, 2002 ve 2003 yıllarının Bahar ve Yaz aylarında özellikle kırsal kesimde yaşayan vatandaşlarımızda görülmüştür. Yapılan çalışmalar neticesinde Ağustos 2003’te hastalığın adı konmuştur. 2004 yılının yine aynı dönemlerinde epidemik bir seyir göstermiştir.

Ülkemizde Durum 2002 yılında 17 vaka, 2003 yılında 133 vaka, 2004 yılında ise (445 şüpheli vaka) 249 kesin KKKA vakası belirlenmiştir. 2003 yılında 6 doğrulanmış KKKA ölüm vakası, 2004 yılında doğrulanmış 13 KKKA ölüm vakası olmuştur. 2005 yılında doğrulanmış 13 KKKA ölüm vakası 2006 yılında doğrulanmış 27 ölüm vakası 2007 yılında doğrulanmış 33 ölüm vakası

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller; Türkiye 2002-2003

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ; Türkiye 2004

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller; Türkiye 2005

KKKA 2007 2007 yılında Türkiye genelinde yaklaşık 1500 Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi şüpheli/olası vakasının bildirimi söz konusu olmuştur. Bunlardan 717’si kesin vaka’dır.

KLİNİK ÖZELLİKLER

Klinik Özellikler ve Seyir Belirti ve Bulgular * Hafif * Orta derecede * Ciddi ve Ağır

Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyileşir İyileşen olgularda sekel görülmez Mortalite oranı ortalama % 30 (% 8-80) Ölüm klinik bulguların 2. haftasında görülür

BULGULAR Sıklıkla ani başlayan Ateş Baş ağrısı, Aşırı halsizlik, yorgunluk, Eklem ve kas ağrısı, Karın ağrısı, Bulantı, kusma ve ishal,

BULGULAR-2 Boğaz ağrısı, Konjunktivit, Sarılık, Fotofobi, Duygu-durum değişikliği

Başlangıç Bulgularını Takiben (Kanama Bulguları) Deri altına kanama (Peteşi, Ekimoz), Burun kanaması, Diş eti kanaması, Hemoptizi ( kan tükürme) Hematemez (kan kusma) Hematüri (idrarda kan olması) İç organlarda kanama.

Ciddi ve Ağır Seyreden Olgularda Hastalığın İlerleyen Dönemlerinde Şok Santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu Koma Karaciğer yetmezliği Böbrek yetmezliği Solunum yetmezliği

Tanı Saha araştırmaları en azından basit , hızlı, spesifik ve sensitif bir test metodu olan ELISA ve tamamlayıcı test olarakta RT PCR ‘ı gerekli kılar.

TEDAVİ DESTEK TEDAVİSİ: Sıvı elektrolit izlenmesi ve gerekirse replasmanı Kan komponentlerinin izlenmesi ve gerekirse replasmanı (taze donmuş plazma ile faktör, trombosit süsp. ile trombosit verilmesi) Kanama takibi ve gerekirse tam kan replasmanı Şok durumunda vazopressörlerin kullanımı ETKENE YÖNELİK TEDAVİ: Antiserum kullanılması Ribavirin kullanılması

KORUNMA Endemik bölgelerde kişisel korunma önlemleri : 1. Kenenin aktif olduğu dönemlerde kenelerin bol bulunabileceği alanlardan kaçınılmalıdır. 2. Kene ısırmasını önlemek için giysilere ve deriye repellent (sinek, böcek savar) uygulamalıdır. 3. Giysilerin ve cildin düzenli olarak kene açısından kontrolü yapılmalı ve kene varsa çıkarılmalıdır.

4. Kimyasal madde kullanımı kenelerin kusmasına neden olacağından, keneler mekanik olarak yavaşça ve tek bir hareketle parçalanmadan çıkarılmalıdır. 5. Uzun çorap, bot, uzun pantolon giyilmeli ve pantolon çorabın ya da botların içine, tişörtün alt kısmı da bele yerleştirilmelidir.

Endemik alanlarda çiftlik hayvanları ile uğraşan kişiler kendilerini korumak için ek önlemler almalıdır: 1. Deriye (örn.DEET:Dietiltoluamid) ve giysilere (örn.permentin) repellent (böcek kovucu, itici sıvı) sürülmelidir. 2. Derinin, infekte doku ve kanla temasını önlemek için eldiven ve koruyucu giysiler giyinmelidir.

KENE KOVUCU İLAÇLAR Giysilere, çadır, uyku tulumu, koltuk, kanepe, halı, kilim perde, duvar gibi kenenin uzak tutulması istenen alanlara uygulanır. Uzun süreli koruma sağlar. Giysilere giymeden önce uygulanıp kuruduktan sonra giyilir. Ken-Kov Aeresol (TAMAY) Anti-Kene Sprey (PCI) Sivrisinekler için piyasada mevcut olan direkt vücuda sürülen ilaçlar kenelere karşı da kullanılabilir. Kısa süreli koruma sağlar. OF, KOV, SİN-KOV vb.

KENELERLE MÜCADELE Eradikasyon olanaksız Amaç: kene populasyonunu kabul edilebilir düzeyde tutmaktır Evcil hayvanların akarisidler ile ilaçlanması Kenelerin yaşam alanlarının değiştirilmesi Konak hayvanların ortadan kaldırılması Biyolojik Kontrol Yaban hayvanı ve çevre ilaçlaması

EVCİL HAYVANLARIN İLAÇLANMASI Periyodik ilaçlamalar Yapılabilecek en etkili uygulamalardır Kene populasyonunu azaltmak açısından önemli İlaçlama stratejileri Yoğun kene mücadelesi Stratejik kene kontrolü (Entegre kene kontrolü) Minimal kene kontrolü Uygulama şekli Sığırlarda İşgücü gerektirmeyen, uzun etkili pour-on ilaçlar Koyunlarda Toplu banyo uygulamaları

KENE ÇIKARILMASI Keneler virüsü, vücuda yapıştıktan hemen sonra vermeyip, bunun için belirli bir süre gerektiğinden kenenin en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir. Keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı yerden tutularak, sağa sola oynatılarak çıkartılmalıdır.

SONUÇ Hayvanlarda kene kontrolü Ani etkili, uzun süre koruyucu pratik uygulamalar Çiftçi eğitimi Risk haritalarInın oluşturulması Yaban hayatının gözlenmesi Mera, yağışlar ve avcılık ne durumda?? Tavşan populasyonundaki değişim Kuş populasyonu (karga, saksağan, keklik) Sığırlarda yapılacak serosurvey Türkiye’de KKKA’nın yaygınlığını ve riskli bölgeleri ortaya koyabilecektir