CÜMLENİN ÖĞELERİNDEN ‘ÖZNE’ HAZIRLAYANIN Adı ve Soyadı: Mehmet Emin CESUR Üniversite/Fakülte/Bölüm: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe öğretmenliği Öğrenci Numarası: 20110904053
Cümlede yüklemin bildirdiği eylemi yapandır Özne. Örneğin: İhtiyar kadın gitmeme taraftar değildir. Bu cümlede bildirilen eylem ‘taraftar değildir’ işidir. Bu cümlede taraftar olmama işini yapan ‘ihtiyar kadın’dır. Bu nedenle özne de ‘ihtiyar kadın’dır. 29.12.2012
ÖZNEYİ BULMAK İÇİN YÜKLEME ‘KİM’ ve ‘ne’ sorusu sorulmalıdır. Örneğin: Arkadaşım bilgisayarı donunca, bilgisayarı yeniden başlattı. Bu cümlede yapılan eylem ‘yeniden başlatma’ işlemidir. Burada özneyi bulmak için yükleme kim sorusunu sorduğumuzda cevabın ‘arkadaşım’ olduğunu görürüz. Bu durumda özne ‘Arkadaşım’ kelimesidir. 29.12.2012
ÖZNE’NİN BİR TÜRÜ DE GİZLİ ÖZNEDİR. Cümlede sözcük durumunda olmayıp yüklemin aldığı kişi ekinden anlaşılırsa, buna gizli özne denir. Gizli özne yüklemin taşıdığı şahıs ekinden anlaşılır. Yüklemin taşıdığı şahıs ekinin gösterdiği zamir öznedir. Yüklemdeki şahıs ekiyle kendini hissettiren öznede diyebiliriz. Örneğin: Öğrencilerle tanışmak için can atıyorduk, (biz) 29.12.2012
ÖZNE’NİN DİĞER BİR TÜRÜ DE SÖZDE ÖZNEDİR. Bazı cümlelerde özne bulunmaz, bazılarında da “sözde özne” dediğimiz belirtisiz nesne olur. Edilgen eylemle kurulu tümcelerde "ne, kim" sorularına yanıt verecek özneymişcesine görünen, gerçekte eylemden etkilenen öğe. Örneğin: "Kapı çalındı, usulca açıldı." Tümcesinde "kapı" sözcüğü sözde öznedir. 29.12.2012
KISACA ÖZNE; Cümlede işi yapandır. Sözde ve Gizli özne olarak 2 alt türü vardır. Yükleme sorulan ‘ne’ ve ‘kim’ sorusuna verilen cevaptır özne. 29.12.2012
KAYNAKÇA http://www.edebiyatogretmeni.net/cumlenin_ogeleri.htm http://tahtakalem.net/turkce-cumlenin-ogeleri-konu-anlatimi-ozeti/598 29.12.2012