Performans Koksidiyoz Enterit Bağırsak Sağlığı Floranın aşırı derecede çoğalması (antibiyotiklere cevap verir) Klostridiyal enterit Nekrotik enterit Kolangiohepatit Disbakteriyozis Clostridium perfringens ANTİKOKSİDİYAL VE BÜYÜTME FAKTÖRÜ (antibiyotiklere cevap vermez) Diğer faktörler 1

KOKSİDİYA TÜRLERİNİN YERLEŞİM YERLERİ KOKSİDİYOZ KOKSİDİYA TÜRLERİNİN YERLEŞİM YERLERİ E. acervulina E. maxima E. necatrix E. tenella üst bağırsak orta bağırsak alt bağırsak ve rektum sekum 2

KOKSİDİYOZ E. acervulina Skor 1 Bu aşamada lezyonlar duodenuma yayılmış durumdadır ve gelişmekte olan oositleri içeren, beyaz plaka benzeri bir görünümdedir. Mukozal yüzey göreceli olarak normal görünüştedir. Lezyonlar transversal olarak bağırsak duvarında yer alırlar. Hem serozal, hem de mukozal bağırsak yüzeylerinde görülebilirler. 1 cm2 alanda görülen lezyon sayısı 5 adete kadar çıkabilir. 3

KOKSİDİYOZ E. acervulina Skor 2 Lezyonlar sayıca artmış ve birbirine daha yakınlaşmış olmakla beraber birleşik değildir. Bu aşamadaki lezyonlar 3 haftalık kanatlılarda, bağırsağın 20 cm aşağısına kadar yayılabilir. Bağırsak duvarında kalınlaşma henüz söz konusu değildir. Sindirim kanalı içeriği normal görünümdedir. 4

KOKSİDİYOZ E. acervulina Skor 3 Lezyonlar birleşecek kadar çok sayıda ve boyutları küçülmüş durumdadır; bağırsağa, adeta kaplanmış bir görünüm verirler. Bağırsak duvarında kalınlaşma veya incelmeler gözlenir, bağırsak içeriği sulu bir kıvamdadır. Lezyonların ve mukozal tahribatın görüldüğü bağırsak kesimi, yumurta sarısı kesesine kadar uzanabilir. 5

KOKSİDİYOZ E. acervulina Skor 4 Lezyon kolonileri tamamen birleşmiş görünümdedir ve mukoza duvarı gri bir renk almış durumdadır. Bağımsız lezyonlar genellikle farkedilemez durumdadır. Konjesyon küçük peteşiler ile sınırlanabilir veya çok ağır enfeksiyonlarda tüm mukoza parlak kırmızı renkte olabilir. Bağırsağın orta kısmında tipik lezyonlar görülür. Bağırsak duvarı aşırı kalınlaşmış ve bağırsak çok sayıda oosit içeren krema kıvamında veya biraz daha sulu durumda bir eksudat ile dolmuştur. Koksidiyozdan ölen kanatlılar +4 olarak skorlanır. 6

KOKSİDİYOZ E. maxima Skor 1 Bağırsağın orta kısmının serozal bölümünde küçük kırmızı, toplu iğne başı benzeri peteşiler görülebilir. Bağırsakta az miktarda turuncu renkte mukus bulunabilmesine rağmen, bağırsak duvarında şişme ve kalınlaşma ile karakterize bir deformasyona pek rastlanmaz. 7

KOKSİDİYOZ E. maxima Skor 2 Serozal yüzeyde benekli bir görünüm oluşturacak biçimde, çok sayıda kırmızı peteşiyal odaklar bulunur. Bağırsak turuncu renkli mukus ile dolu olabilir, bağırsakta şişme çok azdır veya yoktur; duvarında çok belirgin olmayan bir kalınlaşma vardır. 8

KOKSİDİYOZ E. maxima Skor 3 Bağırsak duvarı şişmiş ve kalınlaşmış bir durumdadır. Mukozal yüzey pürüzlenmiş, bağırsak içeriği kan pıhtıları ve turuncu-kahverengi mukus ile karışık durumdadır. 9

KOKSİDİYOZ E. maxima Skor 4 Bağırsak duvarında şiddetli bir şişlik mevcuttur. İçerikte bulunan çok miktardaki mukus, kan pıhtısı ve parçalanmış kırmızı kan hücreleri, bilinen karakteristik renk ile kötü kokuyu oluşturur. Bağırsak duvarı aşırı kalınlaşmış ya da çok incelmiş biçimdedir. Bu aşama genellikle ölen kanatlılarda rastlanan tabloyu oluşturmaktadır. 10

KOKSİDİYOZ E. tenella Skor 1 Sekum duvarında adeta serpiştirilmiş gibi, çok az sayıdaki peteşiyal odaklar gözlenir. Sekum duvarında herhangi bir kalınlaşma yoktur. Sekum içeriği normal görünüm ve yapıdadır. 11

KOKSİDİYOZ E. tenella Skor 2 Lezyonlar çok daha belirgin ve sayıca artmış durumdadır. Sekum duvarı oldukça kalınlaşmıştır. Sekumda farkedilir miktarda kan mevcut olmakla birlikte; içerik normal kıvamdadır. 12

KOKSİDİYOZ E. tenella Skor 3 Sekum duvarları aşırı kalınlaşmış durumdadır ve yaygın peteşiler içerir. Sekumda fekal içerik çok az miktardadır ya da yoktur. Kan veya beyaz kazeöz mukozal sekum parçaları bulunabilir. 13

KOKSİDİYOZ E. tenella Skor 4 Sekum duvarı kan veya geniş kazeöz parçalar ile aşırı şişmiş haldedir. Dışkı kalıntıları yoktur veya bu parçalar içindedir. Ölmüş olan kanatlılar +4 olarak skorlandırılır. 14

NEKROTİK ENTERİT Skor 1 İnce duvarlı, kolayca kopabilen ince bağırsak Tek bulgu buysa ve 2, 3, ya da 4’lük enterit skorları yoksa, disbakteriyozisten şüphelenilmelidir... 15

NEKROTİK ENTERİT Disbakteriyozis Otopsi Bulguları: Bağırsak yangısı Yoğun olmayan bağırsak içeriği Jejenumda turuncu renkli mukus Dışkıda sindirilmemiş yem parçaları Dışkıda kahverengi-turuncu- kırmızı parçacıklar (E. tenella ile karıştırılabilir) 16

NEKROTİK ENTERİT Disbakteriyozis Klinik Bulgular: Yapışkan dışkı Gevşek dışkı Islak altlık Dışkıda bazen köpük İştahsızlık Büyüme geriliği (21.günden sonra) Normal ya da artan su tüketimi Normal oranda mortalite Sekonder ayak problemleri (Femur Başı Nekrozu) 17

günlük canlı ağırlık artışı (g) 21. günden itibaren büyümede gerilik NEKROTİK ENTERİT Disbakteriyozis normal günlük canlı ağırlık artışı (g) disbakteriyozis gün 21. günden itibaren büyümede gerilik 18

Klostridiyal Enteritin Tanısı NEKROTİK ENTERİT Klostridiyal Enteritin Tanısı Otopsi Bulguları: Bağırsak nekrozu Klinik Bulgular: 15-25. günlerde görülür canlı ağırlık artışı durur mortalite ishal biraraya toplanma depresyon kabarık tüyler 19

NEKROTİK ENTERİT Skor 1 İnce duvarlı, kolayca kopabilen ince bağırsak Tek bulgu buysa ve 2, 3, ya da 4’lük enterit skorları yoksa, disbakteriyozisten şüphelenilmelidir... 20

NEKROTİK ENTERİT Skor 2 Fokal nekroz ya da ülserasyon Mukozadaki erozyonlar, hafifçe kazındığında sökülür Eimeria acervulina lezyonlarını sökmek zordur 21

NEKROTİK ENTERİT Skor 3 Büyük nekrotik parçalar 22

NEKROTİK ENTERİT Skor 4 Ciddi ve yaygın nekroz: Klasik nekrotik enterit 23

24

NEKROTİK ENTERİT Kolangiohepatit Karaciğerin Clostridium perfringens tarafından enfekte edilmesi Kesimhanede karkasta sarılık tablosu, perihepatit ve perikardit bulguları 25

NEKROTİK ENTERİT Kolangiohepatit Karaciğer büyümüştür benekli bir hâl almıştır yumru yumrudur 26