TRIZ U.Mahir Yıldırım Nejdet Yılmaz Deniz Aksoy

TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi YARATICILIK Ana rekabet faktörleri Teknolojik Gelişmeler Kısalan ürün ömürleri Müşteri beklentilerindeki hızlı değişim U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi YARATICILIK YARATICILIĞIN ÖNÜNDEKİ ENGELLER Anlık Cevap İhtiyacı Sabırsız Bir Dünya Değişime Karşı Direnç Değişimin Tehlike Yaratması Zayıf Tanımlanmış Problem ve Hedefler ‘Burada icat olmaz’ Sendromu Alışkanlıklar Geçmiş Tecrübeler Riski Göze Alamamak Geçmiş Tecrübelerden Ders Alınmaması U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Teoriya Resheniya Izobretatelskikh Zadatch YARATICI PROBLEM ÇÖZME TEKNİĞİ Теория Решения Изобретательских Задач U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Theory of Inventive Problems Solving YARATICI PROBLEM ÇÖZME TEKNİĞİ U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi 1946 Genrich Altshuller 200.000 patent U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Sistematiktir, Adım adım gelişir, Geniş çözüm önerileri içerisinde rehberlik eder, Tekrarlanabilir ve güvenilirdir, Yaratıcı bilgi birikiminin tamamına erişilebilir. U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ Problem ? Çözüm ! Problem ? Problem ? Çözüm ! Çözüm ! “Direk çözüme ilerleyelim!” Kaos: “Bir deneyelim!” “Hepsini deneyelim!” Beyin fırtınası vb. TRIZ Morfolojik analiz vb. U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi PROBLEM ÇEŞİTLERİ Çözümü bilinen problemler Çözümü bilinmeyen problemler U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

PROBLEM ÇEŞİTLERİ TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Çözümü bilinen problemler Kitaplar, teknik dergiler ya da konunun uzmanlarına danışılarak çözülebilir. Problem Çözümü bilinen benzer problem Benzer bilinen çözüm Çözüm U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi PROBLEM ÇEŞİTLERİ Çözümü bilinmeyen problemler Yaratıcı problem olarak da bilinir. “Çözümün başka bir probleme yol açtığı problem.” - Altshuller Örnek: Metal Levha: Dayanıklılık ↑ Ağırlık ↑ U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ TRIZ TEORİSİ Yaratıcılık Seviyesi Teknik Sistemlerin Gelişim Aşamaları Mükemmellik TRIZ ARAÇLARI 40 Temel Prensip Çelişki ve Çelişki Matrisi U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi YARATICILIK SEVİYESİ Altshuller’in Bulguları Gerçekten yaratıcı patentlerde, patent sahibi çelişkileri ortadan kaldıran bir çözüm önerisi geliştirmiştir. Patent sahiplerinin karşılaştığı problemlerin % 90’ı, çeşitli teknik alanlarda, yalnızca 40 temel yaratıcı prensipten biri kullanılarak çözülmüştür. U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi YARATICILIK SEVİYESİ Altshuller’in Bulguları İncelenen 200.000’un üzerindeki patentte, yalnızca 40.000’i problemlere radikal ve yaratıcı bir çözüm getirmiştir; diğerleri sadece ürün veya sistem parametrelerinde yapılan küçük iyileştirmelerden ibarettir. U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Altshuller’in Problem Sınıflandırması TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Altshuller’in Problem Sınıflandırması Seviye Yaratıcılık Seviyesi Çözümlerin Yüzdesi Bilgi Kaynağı İncelenmesi Gereken Yaklaşık Çözüm Sayısı 1 Bilinen çözüm 32% Kişisel bilgi birikimi 10 2 Küçük iyileştirmeler 45% Şirketin bilgi birikimi 100 3 Büyük iyileştirmeler 18% Sektör içerisindeki bilgi birikimi 1000 4 Yeni bir konsept 4% Sektör dışındaki bilgi birikimi 100,000 5 Buluş (icat) 1% Bilinen her şey 1,000,000 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Teknik Sistemlerin Gelişim Aşamaları TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Teknik Sistemlerin Gelişim Aşamaları Doğuş Büyüme Olgunluk Düşüş Yeni bir ürün Büyüme Doğuş Olgunluk Düşüş Ürün Fonksiyonu Satışlar Zaman U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi MÜKEMMELLİK SEVİYESİ Mükemmellik Seviyesi = Fi = Faydalı Etkiler Hi = Zararlı Etkiler Bu eğilimin limiti alındığında, Ideal Final Result (IFR) teoremi elde edilir Teoremin sonsuza ulaştığı yerde, ortada olmayan bir makinenin, tüm fonksiyonlarını yerine getirmesi durumuna ulaşılmaktadır. Örnek: Araba ve çevre kirliliği. U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 1 Bölmek, Parçalamak U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 2 Çıkarma, Ayırma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 3 Lokal Kalite U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 4 Asimetri U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 5 Kaynaştırma, Birleştirme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 6 Genellik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi İç İçe Geçebilme Prensip 7 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 8 Ağırlık Dengeleme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 9 Başlangıçta Eylemsizlik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 10 Başlangıçta Eylemli U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Önceden Güvenilirlik Prensip 11 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 12 Eşit Potansiyellik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 13 Diğer Yoldan Dolanma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 14 Küresellik - Bükümlülük U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 15 Dinamik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 16 Kısmi veya Aşırı Eylem U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 17 Diğer Boyut U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 18 Mekanik Titreşim U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 19 Periyodik Eylem U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 20 Yararlı Hareketin Devamlılığı U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 21 Acele Etme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 22 ‘Limonları Limonataya Çevirmek’ U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 23 Geri Besleme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 24 Aracı Kullanmak U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 25 Self Servis U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 26 Kopyalama U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Ucuz Kısa Ömürlü Nesneler Prensip 27 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 28 Mekanik Yerine Alternatifleri Kullanma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 29 Pnömatik ve Hidrolik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Esnek Kabukların ve İnce Şeritlerin Kullanılması Prensip 30 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 31 Gözenekli Materyal U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 32 Renk Değiştirme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 33 Homojen Olma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 34 Atma ve Yeniden Ele Alma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 35 Parametre Değişikliği U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 36 Hal Geçişleri U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 37 Termal Genleşme U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 38 Kuvvetli Oksitlendiriciler U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 39 Eylemsiz Atmosfer U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Prensip 40 Kompozit Malzemeler U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Çelişki Parametreleri 1. Hareketli nesnenin ağırlığı 14. Dayanıklılık, güç 27. Güvenilirlik 2. Sabit nesnenin ağırlığı 15. Hareketli nesnenin dayanıklılığı 28. Ölçülerin doğruluğu 3. Hareketli nesnenin uzunluğu 16. Sabit nesnenin dayanıklılığı 29. Üretimin doğruluğu 4. Sabit nesnenin uzunluğu 17. Sıcaklık 30. Nesneye etki eden zararlı faktörler 5. Hareketli nesnenin alanı 18. Parlaklık 31. Zararlı yan etkiler 6. Sabit nesnenin alanı 19. Hareketli nesnenin harcadığı enerji 32. Üretilebilirlik 7. Hareketli nesnenin hacmi 20. Sabit nesnenin harcadığı enerji 33. Kullanım kolaylığı 8. Sabit nesnenin hacmi 21. Güç 34. Tamir edilebilirlik 9. Hız 22. Enerji kaybı 35. Uyumluluk 10. Kuvvet 23. Madde kaybı 36. Sistemin karmaşıklığı 11. Gerilim ve basınç 24. Bilgi kaybı 37. Karmaşık kontrol 12. Şekil 25. Zaman kaybı 38. Otomasyon seviyesi 13. Nesnenin dengesi 26. Madde miktarı 39. Verimlilik U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ Aşağıdaki durumlardan herbiri bir fiziksel çelişkiyi gösterir: Bir sistem özelliği iki zıt durumda bulunmak zorunda ise, Bir özellik, bileşen, eleman vb. hem olmalı hem de olmamalı ise U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ Fiziksel çelişkileri çözmek için aşağıdaki ayırma prensipleri kullanılabilir: Zamanda ayırma Mekanda ayırma Parçalar ve bütün arasında ayırma Duruma göre ayırma U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi ÇELİŞKİ ve ÇELİŞKİ MATRİSİ U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Çelişki Matrisi ile çözülmüş bir örnek TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Çelişki Matrisi ile çözülmüş bir örnek Sorun: Bir sunum çubuğu aşağıdaki birbirleriyle çelişen özelliklere sahip olmak zorundadır: Uzun olmalı Küçük olmalı U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Geliştirilen Özellik Kötüleşen Özellik   Hareketli nesnenin ağırlığı Sabit nesnenin ağırlığı Hareketli nesnenin uzunluğu Sabit nesnenin uzunluğu Hareketli nesnenin alanı Sabit nesnenin alanı Hareketli nesnenin hacmi Sabit nesnenin hacmi 1 2 3 4 5 6 7 8 + 15, 8, 29,34 29, 17, 38, 34 29, 2, 40, 28 10, 1, 29, 35 35, 30, 13, 2 5, 35, 14, 2 8, 15, 29, 34 15, 17, 4 4, 7, 17, 35 35, 28, 40, 29 17, 7, 10, 40 35, 8, 2,14 2, 17, 29, 4 14, 15, 18, 4 7, 14, 17, 4 30, 2, 14, 18 26, 7, 9, 39 U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY

Yaratıcı Problem Çözme Teorisi TRIZ Yaratıcı Problem Çözme Teorisi Kaynaklar Altshuller G. S., The innovation algorithm : TRIZ, systematic innovation and technical creativity http://en.wikipedia.org/wiki/Morphological_analysis http://www.machinedesign.com http://www.insankaynaklari.com http://www.kalder.org http://www.spac.com.tr/soft/triz.htm www.triz-journal.com U.Mahir YILDIRIM / Nejdet YILMAZ / Deniz AKSOY