Uydu Teknolojilerinin Kar Hidrolojisi Modellemelerinde Kullanılması ve Sonuçların irdelenmesi Prof.Dr. Ünal ŞORMAN Orta Doğu Teknik Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü (E) Su Kaynakları Lab., Ankara sorman@metu.edu.tr

Products from DP to CDOP STATUS SNOW PRODUCTS End of DP Operational Pre operational Pre-Operational CDOP1 Snow detection (snow mask) by VIS/IR radiometry H10 SN-OBS-1 Pre-Operational Snow status (dry/wet) by MW radiometry H11 SN-OBS-2 Pre-Operational Effective snow cover by VIS/IR radiometry H12 SN-OBS-3 In development Snow water equivalent by MW radiometry H13 SN-OBS-4 In development HSAF 2° Workshop – Zakopane, 16-18 March 2010 5

Organizasyon şeması Organizational scheme of Development Phase (DP): HSAF 2° Workshop – Zakopane, 16 18 March 2010 6

Doğrulama Çalışmaları Türkiye:

Şekil .Karasu Havzası ve Yukarı Fırat Havzasındaki konum

Kar Çalışmalarındaki Devam Eden Projeler Avrupa Meteoroloji Teşkilatı (EUMETSAT) Projesi - (H-SAF 2005), ODTU_AÜ 2005 – 2011 Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi (BAP 070212), 2007 – 2009 TÜBİTAK Bilimsel Araştırma Projesi (108Y161), 2008-2011

Güzelyayla AWOS istasyon görüntüleri

Kar Çalışmalarındaki Tamamlanmış Projeler NATO Science for Stability Projesi (NATO 96-01-055 TU-REMOSENS) ODTÜ Bilimsel Araştırma Projesi (BAP-AFP-97-03-03-09) (BAP-AFP-98-03-03-01) Devlet Planlama Teşkilatı Projesi (BAP-03-03 DPT 2001 K120990) (BAP-03-03 DPT 2003 K120920-01)

Karasu Havzasındaki otomatik kar ve akım gözlem istasyonlarında 2011 Güzelyayla istasyonu Hacımahmut istasyonu

i İstasyon Ait olduğu birim Sıcaklık Yağış Toprak Nem Kar Derinlik Haberleşme Çat (2340 m) DSİ i   Sakaltutan (2150 m) Ovacık (2130 m) Güzelyayla (2065 m) Hacımahmut (1965 m) Palandöken (2937 m) DMİ Dumlu (2666 m) Kop (2416 m) Ilıca (2094 m) (2400m) EİE Şenyurt (2250) Munzur Ergan (2534 m) Munzur Ergan II (2338 m) Munzur Ergan I (1839 m)

Tablo Karasu Havzası ve sonrasındaki Akım Gözlem İstasyonları İstasyonİşletenbirim Yükseklik(m) Havza Alanı(km2) 2156 Bağıştaş EİE865 15562 2119 Kemah Boğazı EİE 1123 10250 2154 A. Kağdariç EİE1675 28862 1-01 Kırkgöze DSİ1830 248

Şekil. 2009 su yılı günlük kar derinliği (DSİ-EIE istasyonları)

Şekil Akım Gözlem İstasyonlarındaki 2009 su yılına ait akım grafikleri

Şekil Karasu Havzası yükseklik aralıkları

Zon Ortalama Yüksekliği (m) Tablo Karasu Havzası zon bilgileri Zon Yükseklik Aralığı (m) Alan (km2) (%) Zon Ortalama Yüksekliği (m) Zon Ortalama Eğim (%) A 1125-1500 1123.2 11 1352 6.1 B 1500-1900 3268.5 32 1751 11.5 C 1900-2300 3459.3 34 2097 18.1 D 2300-2900 2196.8 21 2482 21.3 E 2900-3487 167.9 2 2989 26.3 Toplam 1125-3487 10248.4 100 1977 15.5

Karasu Havzası çekilme eğrileri Karasu Havzasının tümü Karasu Havzası C Zonu

SCA ve SWE with the cloud percentages in Karasu basin, 2009 26

SCA ve SWE with the cloud percentages in Karasu basin, 2009 27

Karasu Havzası 2010 su yılı MODIS (Harmanlanmış) karla kaplı alan görüntüleri 1 Mart 2010 14 Nisan 2010

20 Mart 2010 MODIS (Harmanlanmış) 14 Nisan 2010 MODIS (Harmanlanmış)

20 Mart 2010 SEVIRI 14 Nisan 2010 SEVIRI

KSE haritalarına MODIS KKA ile uygulanan maskeleme işlemi

Results of de-trend kriging SC and SWE January 2009 February 2009

March-April 2009

AMSR-E ürünü karsu eşdeğeri(10 Şubat 2009)

2009 YILI DÖNEMSEL KARSU POTANSİYELİ Tablo Karasu Havzasında üç farklı metotla hesaplanan dönemsel kar su potansiyel tahminleri 2009 YILI DÖNEMSEL KARSU POTANSİYELİ   Hipsometri (1. metot) Detrended Kriging (2. metot) AMSR-E Uydu (3. metot) ŞUBAT 2009 Kar Su Eşdeğeri (cm) 7.4 11.4 8.7 Karla Kaplı Alan (%) 97.1 82.9 90.5 Su Potansiyeli (hm3) 734 965 807 MART 2009 20.5 19.8 --- 94.8 2038 1925 NİSAN 2009 23.6 26.9 75.1 71.8 1817 1981 MAYIS 2009 36.3 35.3 16.9 16.0 630 578

HİPSOMETRİK DETRENDED KRIGING (DK) AMSR-E Ocak 2009 Kar su eşdeğeri (cm) 6.09 6.6 13.53 Karla Kaplı Alan (%) 100.0 100.0 100.0 Su Potansiyeli (hm³) 623.8 678.7 1386.0 Şubat Kar su eşdeğeri (cm) 7.4 11.9 9.28 Karla Kaplı Alan (%) 97.1 89.8 100.0 Su Potansiyeli (hm³) 734.1 1099.6 951.0 Mart Kar su eşdeğeri (cm) 20.5 19.9 13.64 Karla Kaplı Alan (%) 97.1 94.8 100.0 Su Potansiyeli (hm³) 2038.0 1936.9 1398.0

Monthly snow water potential estimated for the year of 2009 using 3 methods comparing with the SCA

HBV modelinin genel şematik yapısı

Karasu Havzası, 2008 su yılı, HBV modelleme sonuçları

SRM model results for 2009