TÜBERKÜLOZDA DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ D G T İzmir Sağlık Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Şubesi

Tüberküloz binlerce yıldır varolduğu bilinen bir mikropla oluşmaktadır; bu mikrobun adı: Mycobacterium tuberculosis ’dir. Dünyanın bütün uluslarından insanlarda, zengin-yoksul, genç-yaşlı herkeste hastalık yapabilir.

Tüberküloz, en çok akciğerlerde olmak üzere bütün organlarda hastalık yapabilir. Hasta akciğer

TB hastalığını diğer hastalıklardan ayırdeden özelliği hava yolu ile bulaşmasıdır. Toplumun kendisini korumak için, bulaştırıcı olguların tedavisini garantilemesi ve böylece bulaştırıcı kaynakları bulaştırmaz hale getirmesi gereklidir.

Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) Doğrudan gözetimli tedavi (DGT), görevli bir kişinin, hastanın her doz ilacını yuttuğunu gözlemesidir. Bu görevli, eğitim almış ve denetlenen bir kişidir. Böylece hastanın tedaviye uyumu garantilenir, her doz ilacı içtiğinden emin olunur.

NEDEN DGT? DGT uygulamasının temel nedeni, hastaların tedaviye uyumsuz olmalarıdır. Hastaların 6 ay süreyle düzenli ilaç kullanmaları zordur. Özellikle de tedaviye başladıktan sonra hastalık bulguları hızla düzelir ve hasta iyileştiğini hissederek tedaviyi keser. Tedaviyi kesince, vücutta tümüyle temizlenmemiş olan basiller çoğalmaya başlar ve hastalık tablosu tekrar ortaya çıkar.

Düzensiz tedavi ya da eksik bırakılan tedavi,ilaç direncine yol açar. Duyarlı TB Dirençli-TB Tedavi şekli Çoğu ayaktan Hastanede yatarak Tedavi başarısı % 95 % 56-80 Tedavi süresi 6 - 8 ay 24 ay İlaç maliyeti 100 $ 10 000 $ İlaç toksisitesi az çok

Tedavi başarısı ve kür oranları artar Hastalık insidansı hızla düşer Neden DGT? DGT uygulaması ile Tedavi başarısı ve kür oranları artar Hastalık insidansı hızla düşer Nüks ve ilaç direnci oranları da hızla düşer Maliyet-etkinlik analizlerinde de DGT gözetimsiz tedaviye göre üstündür.

Doğrudan Gözetimli Tedavi Stratejisi Doğrudan gözetimli tedavi stratejisi (DGTS) ise, tüberküloz (TB) kontrolü (verem savaşı) için önerilen stratejidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 1991'de tanımlanmıştır

DSÖ’nün önerdiği TB kontrol stratejisi – DOTS(DGTS) Politik ve finans konusunda kararlılık. Balgam mikroskopik muayenesi ve TB şüphelilerde kültür. Doğrudan gözetimli ve standart kısa süreli anti-TB ilaç rejimleri. Bütün esas anti-TB ilaçların düzenli ve kesintisiz olarak sağlanması. Standardize kayıt ve raporlama sistemi. TB Register World Health Organization Regional Office for Europe

DOTS NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?(1) En fakir ülkede bile kür oranını %95 in üzerine çıkartır Bulaştırıcı hastalarda kür sağlayarak yeni infeksiyonları önler Tam doz tedavi sağlayarak çok ilaca dirençli tüberkülozun gelişimini azaltır. Maliyet/etkinlik oranı en düşük sağlık girişimidir

DOTS NELERİ DEĞİŞTİRİYOR?(2) Çin in yarısında, yeni olgular arasında kür oranları %96 dır. Peru da 10 yılı aşkın bir süredir uygulanmaktadır ve tedavi başarı oranı %91 dir, yeni olgu insidansı azalmıştır.

TÜRKİYE DE TB İLAÇ DİRENCİ Dirençli TB Sorunu Ciddi Boyutlarda Yeni hastalarımızda % 3-5 Daha önce tedavi almış hastalarımızda % 20-30 oranlarında ÇOK İLACA DİRENÇLİ TÜBERKÜLOZ VAR.

KAYIT, TEMASLI MUAYENESİ,AYLIK İZLEM, DGT T A N I Hastane Özel Hekim VSD, diğer KAYIT, TEMASLI MUAYENESİ,AYLIK İZLEM, DGT Verem Savaşı Dispanseri Eczane,işyeri, okul, muhtarlık, vs… Ev halkı (eş,ebeveyn, çocuk…) Herhangi bir sağlık kuruluşu DOĞRUDAN GÖZETİMLİ TEDAVİ

Her tüberküloz hastası tanı konduktan ya da hastaneden taburcu olduktan sonra ilk dosya açılması, tedavi şemasının belirlenmesi, temaslılarının muayenesi için Verem Savaşı Dispanserine müracaat eder.

Sonraki periyodik kontroller ve olası diğer problemler için dispanserle bağlantısı sürer. Hastanın aktif tedavisi boyunca ve sonraki kontroller döneminde sorumluluk yine Verem Savaşı Dispanserine aittir.

Doğrudan gözetimli tedavi uygulamasında hastanın ilacı hangi kurumun gözetiminde içeceğini dispanser hekimi hasta ile beraber tespit eder. Hastanın istemediği bir kurumda DGT yapılmaz.

Bundan sonra ilgili sağlık kurumu ile temasa geçip hastanın ve ilaçlarının teslimi için organizasyonu yapmak dispanserin görevidir. Bu aşamada hastaya ve kuruma randevu verilerek belirlenen gün ve saatte o kuruma gidilir.

Hasta, Sağlık Kurumu DGT gözetmeni hekimi, Dispanser hekimi arasında sağlık kurumunda bir tanışma toplantısı düzenlenir . Bu toplantıyı dispanser hekimi organize eder. Bu toplantıda hasta ve tedavisi hakkında Verem Savaş Dispanseri hekimi tarafından, DGT gözetmen hekimine uygun bilgilendirme yapılır, DGT için uygun saat belirlenir

DGT BİR KAÇ ŞEKİLDE UYGULANABİLİR -Hasta her gün sağlık kuruluşuna gelir ve ilaçlarını BİR SAĞLIK PERSONELİ GÖZETİMİNDE YUTAR.

Hastanın gelemediği ya da gelmesinin uygun olmadığı koşullarda bir SAĞLIK PERSONELİ her gün hastanın evine giderek İLAÇLARI İÇERKEN HASTAYI GÖZLEMLER

DGT süresince Sağlık Kurumu veya gözetmenle Verem Savaşı Dispanserinin iletişimi devam eder. - Periyodik kontroller için hasta VSD ye gider - Yan etkiler için gözetmen VSD ile görüşür -VSD gerekirse ilaç ikmali yapar. -Sağlık Grup Başkanlığı zaman zaman uygulamayı denetler ve değerlendirir.

NE YAPMALI? Hızla yola koyulmamız lazım. DOTS Stratejisini ülke çapında uygulamalıyız Kaybettiğimiz her an gelecek kuşakları infeksiyon havuzunun içine atacaktır.

İzmir Metropolde Doğrudan Gözetimli Tedavi Uygulaması DGT uygulaması İzmir metropolde 2003 de Bakanlığın Pilot uygulaması olarak Eşrefpaşa VSD de başladı. 2004 de İzmir Sağlık Müdürlüğünce tüm metropol bölgesine yaygınlaştırıldı.

Metropol dışında Ödemiş’de 2002 de, Tire’de 2005 de doğrudan gözetimli tedavi, ilgili dispanserlerin kendi insiyatifiyle başlamış bulunuyor. 2006 sonunda metropol dışı tüm ilçelere bu uygulamanın yayılmış olması hedeflenmektedir.