Tutarlı Bir Katalog için Otorite Kontrolü Emine H. Gür Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi ibisemin@boun.edu.tr 50. Kütüphane Haftası Etkinlikleri, İstanbul Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi 02.04.2014
İçerik Otorite kontrol işlemi nedir? Neden ve nasıl yapılır? Hangi alanlar için otorite işlemi yapılmalıdır? Otorite kaydı alanları (MARC) Otorite kontrol işleminin yararları Otomasyon programları ve otorite modülü RDA ve otorite kontrolü
Otorite kontrol işlemi nedir? Kütüphane kataloğunda erişim noktası olarak belirlenen; Yazar, kurum, seri, konu, uniform title girişlerinin doğru ve tek tip yazılışları ile aralarındaki önemli bağlantıları göstererek, belirli bir uyum ve tutarlılık sağlama işlemidir.
Neden yapılır ? Erişim noktaları için özel olarak tanımlanmış bir giriş belirlenir Kontrollü kelimeler, kontrollü terimler, otorite dizinleri Kayıtlar arasında çapraz göndermeler yaparak anlamlı ilişkiler kurar Kütüphane kataloğunda kayıt girişi devam ederken erişim noktaları arasında tutarlılık sağlar Otorite kayıtları ile kullanıcılar, özel bir ismi, konuyu, çalışmayı kapsayan, ilişkili olan terimleri ya da kelimeleri birleştirilmiş olarak bir form altında bulurlar
Hangi alanlar için otorite kontrol yapılmalıdır? Yazar girişleri (names) Kurum adları (corporate names) Konu başlıkları (subject headings) Seriler (series) Tekbiçim başlıklar (uniform title, works)
Yazar ve kurum girişlerinde karşılaşılan sorunlar Takma adlar Ön adlar Bekarlık ve evlilik soyadları Birleşik soyadlar Soyluluk ünvanları Latin alfabesi dışında karakterlerle girilen isimler (Arap, Kiril, Çin, Japon...) Kurumlarda ad değişikliği Kurumların diğer dillerdeki giriş biçimleri Kısaltılmış biçimleri Alt kurum girişleri
MARC otorite alanları 1xx temel giriş alanı 4xx bakınız göndermesi (see) 5xx ayrıca bakınız (see also) 6xx notlar alanı
örnek Kitap adı Bir varmış bir yokmuş : çocuk masalları, 1935. Yazar adı Server Bedi
Yazar otorite kaydı alanları Temel alınan giriş Bakınız göndermesi Not alanları
Katalog girişi 1xx alanı Otorite modülü kaydın 4xx alanı Otorite modülü kaydın 1xx alanı
Kütüphane kataloğunda kayıt girişi devam ederken erişim noktaları arasında tutarlılık sağlar
Kullanıcının arama olasılıklarına göre ekleme yapılabilir
Kurum adı otorite kaydı Kurum adlarındaki kısaltma ve farklı girişlere örnek
Yararlanılan konu başlıkları listesi OCLC LC
Seri girişleri için otorite kayıt örneği
Budala / Dostoyevski
Uniform title / orjinal başlık için otorite kaydı Kayıtlar arasında çapraz göndermeler yaparak anlamlı ilişkiler kurar
Otorite kontrol işleminin yararları Başlıkların uyumlu olmasını sağlar Değişik biçimdeki kayıtlara linkler kurarak girişlerde birlik sağlar Hataları yakalar ve düzelterek aynı girişten birden fazla girmeyi engeller Başlıkların referans notları ile nasıl kullanılacağını gösterir Kaliteli bir kütüphane kataloğu sağlar Referans kütüphanecilerinin işlerini kolaylaştırır
Yeni Otorite MARC Alanları (RDA) Kütüphanelerde Link Data Yeni Otorite MARC Alanları (RDA) 046 Special coded dates tarihler 370 Associated place yer 372 Field of activity etkinlik / çalışma alanı 373 Affiliation kurum ilişkileri 374 Occupation meslek 375 Gender cinsiyet 376 Family information aile 377 Associated language dil 380 Form of work çalışmanın biçimi (oyun, tv programı , şiir vb.) Kaynak: Barbara Tillett (Jan. 2010) http://www.loc.gov/marc/authority/ad1xx.html Otorite alanları genişletiliyor ve aynı isimde olan kişileri ayırt edici özellikleri içeren bilgiler için yeni marc alanları açılıyor. 49. Kütüphane Haftası etkinlikleri, İstanbul Üniversitesi
RDA / MARC alanları
WorldCat VIAF LC ISNI
VIAF : Virtual Authority File uluslararası kişi, kurum otorite veritabanıdır
http://www.isni.org/how-isni-works ISNI : International Standard Name Identifier ISO belgeli standart numara
Tüm dillerde İlşkilendirilen diğer kişiler Tüm dillerdeki Çalışmalar, eserler
Tutarlı Bir Katalog için Otorite Kontrolü Emine H. Gür Boğaziçi Üniversitesi Kütüphanesi ibisemin@boun.edu.tr 50. Kütüphane Haftası Etkinlikleri, İstanbul Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi 02.04.2014