Dr Gökhan Aygün Tıbbi Mikrobiyoloji AD Herpesviruslar-1 Dr Gökhan Aygün Tıbbi Mikrobiyoloji AD

Herpesvirus İkosahedral simetrili (162 kapsomer) Tümü yapısal olarak benzer (150-200 nm) Zarflı* (Nukleus zarından alınan tek zarf örneği) (Linda Stannard, University of Cape Town, S.A.)

Herpesvirus yapı

Herpesvirus Lineer çift iplikçikli DNA 125-240 kbp Virionda 35 üzerinde protein var Zarf (envelope) üzerinde viral glikoproteinler Fc reseptörleri Virus spesifik enzimleri kodlar (DNA polimeraz, helikaz-primaz, timidin kinaz, protein kinaz, transkripsiyon faktör)

Herpesvirusların klasifikasyonu Alt aile (Subfamily) Genus Human HV Virus Latent odağı Sitopatik etkisi Alfa Simpleks 1 HSV-1 Nöron Sitolitik 2 HSV-2 Varicello 3 VZV Beta Cytomegalo 5 CMV Sekretuar gland, böbrek Sitomegalik Roseola 6 HHV-6 Lenfoid doku Lenfoproliferatif 7 HHV-7 Gamma Lymphocrypto 4 EBV Rhadino 8 HHV-8

Herpesvirus replikasyon

Replikasyon Nukleusta replikasyon 18-70 saat sürebiliyor Sitopatik etki ve hücrede değişim farklı: * Yuvarlaklaşan hücreler * Multinükleer dev hücreler ve çekirdek içi inklüzyonlar (HSV,VZV) * Yavaş ilerleyen sitopatik etki * Çekirdek ve sitoplazmada oluşan inklüzyonlarla dev hücreler (CMV)

Replikasyon Hücreye giriş için reseptör: glikozaminoglikan (özellikle heparan sülfat) Viral zarf glikoproteinleri Replikasyon sırasında çok sayıda virusa özgü enzim kodlanır !!! *DNA polimeraz * Timidin kinaz

Herpesviruslar latent viruslardır !

Prodüktif/Latent enfeksiyon LAT geni Micro RNA yapıları

Herpesvirus Enfeksiyonları Tümü latent enfeksiyon yaparlar İmmunsupresiflerde ciddi enfeksiyon tablosu Transplantasyon olgularında ve intrauterin enfeksiyonlarda en önemli sorun : CMV Solunum yoluyla bulaşan, en bulaşıcı: VZV Onkogenetik viruslar: EBV: Nazofarenks ca, Burkitt Lenfoma,… HHV-8: Kaposi sarkomu

Doğum öncesi ve doğumda bulaş Virus İntrauterin bulaş Doğum sürecinde bulaş Klinik Özellikler HSV-1, HSV-2 + +++ Fetal ölüm, neonatal herpes VZV ++ Konjenital VZV enfeksiyonu Neonatal VZV enfeksiyonu CMV Sitomegalik inklüzyon hastalığı, zeka geriliği, sağırlık EBV +/- ? HHV-6, HHV-7 HHV-8 ?, pediyatrik Kaposi sarkomu ?

Herpes Simpleks Virus (HSV) 1919-1920 insan lezyonlarından alınan örnekler tavşan korneasına aktarılarak üretilmiş Latent lezyonlarla ilişkisi 1940 lar HSV-1 ve HSV-2 ayrımı 1961 Yaklaşık % 50-70 homoloji var. Antijenik benzerlikler var

Herpes Simpleks Virus (HSV) Glikoprotein D…nötralizan antikor uyarıcısı Glikoprotein C… kompleman reseptörü (c3b) Glikoprotein E… Antikorların Fc kısmına bağlanır Glikoprotein G…Tip spesifik (gG-1… HSV-1) (gG-2…HSV-2)

Herpes Simpleks Virus (HSV) Sekresyonlarla temas ile bulaşır HSV-2 sıklıkla cinsel temasla ya da genital yoldan doğum sürecinde bulaşabilir Dış koşullara ve dezenfektanlara dayanıksızdır Otoinokülasyon ile farklı bölgelere bulaşabilir

Herpes Simpleks Virus (HSV)

Herpes Simpleks Virus (HSV) Primer enfeksiyon Asemptomatik Gingivostomatit Genital herpes Herpetik dolama Göz enfeksiyonları …………………

gingivostomatit

Keratokonjunktivit Tekrarlar ve körlük!! Folliküler Preauriküler LAP Dendritik ülserasyonlar

HSV ansefalit Akut sporadik başlangıç Temporal lop tutulumu BOS da eritrosit varlığı Yüksek mortalite BOS HSV-DNA (+) Asiklovir mortaliteyi azaltıyor

Genital herpes Çoğu HSV-2 Asemptomatik Tekrarlayan ağrılı vezikül/ülser + aseptik menenjit !!! Neonatal Herpes !!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Sezeryan endikasyonu

Neonatal herpes En sık doğum sırasında bulaş Her zaman semptomatik Mortalite % 50 civarında Lokalize cilt mukoza lezyonları Ansefalit Sistemik enfeksiyon

Mukokutanöz tutulum Herpes labialis Herpetik dolama Ekzema herpeticum Yanık yarası ??? Latent ( HSV-1 trigeminal ganglion) (HSV-2 sakral ganglion)

HSV Tanı Tanıda TZANCK testi ile multinükleer dev hücreler (füzyon) İntranükleer inklüzyonlar ( Cowdry A) Kültür, antijen, PCR

HSV tanı

HSV tedavi Asiklovir (nukleosid analogu) Tedavide ASİKLOVİR etkilidir. Famsiklovir, valasiklovir yeni geliştirilen asiklovir türevleridir. Asiklovir (nukleosid analogu) Viral timidin kinaz ile aktif forma dönüşür Viral DNA polimeraz inaktive olur Vidarabin (alternatif) Idoksiüridin, tromantadin, trifluridin topikal tedavide kullanılabilen toksik ajanlar.

Herpesvirus simiae (Herpes B virus)

VARİCELLA ZOSTER VİRUS Suçiçeği / zona Bulaşma solunum yoluyla olur !!! (Solunum izolasyonu). Derideki lezyonlar da bulaştırıcı. Deri lezyonları kabuklanana kadar bulaştırıcı

Su çiçeği Makül, papül, vezikül, püstül, kabuklanma Tüm evrelerde lezyonlar, gövdede daha belirgin (çiçekten farkı !!!) interstisyel pnömoni (dev hücreli pnömoni) Serebellar tutulumlu ansefalit (ataksi), Reye sendromu (Aspirin) bakteriyel infeksiyon

VZV/Su çiçeği

Zona; Dermatomla sınırlı bölgede ağrı ........... Eritemli zeminde tipik lezyonlar postherpetik nevralji Trigeminus dalları(ganglion geniculi) tutulursa Ramsay-Hunt sendromu

Konjenital VZV İlk trimesterde ise bebekte anomali (konjenital varisella sendromu: kortikal atrofi, korioretinit) Bebekte neonatal varisella olabilir. Doğum öncesi 5 gün ve 48 saat sonrası annede suçiçeği gelişmişse bebekte çok ağır klinik tablo riski !!!

VZV tedavi Canlı Aşı (VZV/Zoster aşısı) Tedavide asiklovir . İmmünsuprese olgularda varicella zoster immunglobulini (VZIG) ve asiklovir 12 yaş üstü ve komplike olgularda asiklovir! Canlı Aşı (VZV/Zoster aşısı) Neonatal VZV...... VZIG/IVIG Solunum izolasyonu

HHV-6 HHV-6 / HHV-7 ***Ekzantema subitum, roseala infantum, 6.hastalık ***GVHD

Roseala infantum (6. hastalık) Üç gün süren yüksek areş sonrası makülopapüler döküntü ile ateş düşer

HHV-8 HHV-8 : Kaposi sarkom (HIV) Castleman sendromu MM?