T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr T. C. ANKARA VALİLİĞİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ Eğitim Şube Müdürlüğü www.asm.gov.tr

ALKOL VE MADDE BAĞIMLILIĞI

AMAÇ: Alkol ve madde bağımlılığının zararları ve tedavisi konusunda bilgi ve tutum kazanmak.

ÖĞRENİM HEDEFLERİ-I Bağımlılığın tanımını yapabilmeli, Bağımlılığın özelliklerini sayabilmeli, Bağımlılık ile ilgili kavramları açıklayabilmeli, Bağımlılık yapıcı maddeleri sayabilmeli, Bağımlılık sürecini açıklayabilmeli, Madde kullanımının nedenlerini açıklayabilmeli, Madde kullanımı ile ilgili risk faktörlerini sayabilmeli,

ÖĞRENİM HEDEFLERİ-II Madde bağımlılığının zararlarını açıklayabilmeli, Alkol bağımlılığını tanıyabilmeli, Alkol bağımlılarında görülen bazı sorunları açıklayabilmeli, Gebelikte alkol kullanımının zararlarını açıklayabilmeli, Bağımlılık yapıcı maddeler hakkında halk arasında bilinen yanlış inanışların neler olduğunu açıklayabilmeli, Alkol kullanımını önlemede gençle aile arasındaki iletişiminin önemini kavrayabilmeli, Madde bağımlılığı tedavisinde başvurulabilecek kurumları söyleyebilmelidir.

MADDE BAĞIMLILIĞI   Bir maddenin belirgin bir etkiyi elde etmek için alınması sürecinde ortaya çıkan bedensel, ruhsal ya da sosyal sorunlara rağmen madde alımının devam etmesi; bırakma isteğine rağmen bırakılamaması, aynı etkiyi elde edebilmek için giderek madde miktarının artırılması ve maddeyi alma isteğinin durdurulamaması durumudur.

BAĞIMLILIĞIN ÖZELLİKLERİ Hastalıktır. Hayat boyu sürer. Sosyal hayatı bozar. Çevre ve arkadaşlar kaybedilir. Ailevi sorunlar yaşanır. Ekonomik kayıplar olur. Sağlık bozulur. Hayat artık bu maddenin etrafında döner.

BAĞIMLILIK İLE İLGİLİ KAVRAMLAR   Maddenin zararlı (kötüye) kullanımı Zehirlenme (Entoksikasyon) Tolerans: Yoksunluk

Bağımlılık Yapıcı Maddeler Tütün/Sigara Alkol Esrar Uçucu maddeler Ekstazi Eroin Kokain Halusinojenler Sedatif ilaçlar Kafein(çay, kahve, kolalı ve enerji içecekleri) Kumar (loto, iddia, at yarışları, internet oyunları vb.) Diğer maddeler

BAĞIMLILIK BİR SÜREÇTİR   Bağımlılık birden başlayıp birden bitmez. Başladığı zaman bir ömür boyu sürer. Kiminde kısa sürede, kiminde ise uzun zaman içinde gelişir. İnsanlar, bu sürecin hangi noktasında olduklarını çoğu zaman kestiremezler.

MADDE KULLANIMININ NEDENLERİ Bağımlılık çok etkenli bir hastalıktır. Arkadaş grubuna bağlı nedenler, Ebeveyne bağlı nedenler, Kişiye bağlı nedenler, Biyolojik nedenler, Toplumsal, kültürel, sosyal nedenlerdir.

MADDE KULLANIMI İLE İLGİLİ RİSK FAKTÖRLERİ Ergenlik Aile yapısına bağlı riskler Sosyal risk faktörleri

MADDE BAĞIMLILIĞININ ZARARLARI   Madde bağımlılarının genel olarak karşılaşabilecekleri problemler şunlardır: 1. Bedensel Sorunlar 2. Ruhsal Sorunlar 3. Sosyal Sorunlar

MADDE KULLANAN KİŞİLERDE İPUCU OLABİLECEK BELİRTİLER: Giysilerde ve nefeste maddenin kokusu, El, yüz ve giysilerde boya ve lekeler, Kendisine gösterdiği özenin azalması, Yeme alışkanlığının bozulması, zayıflama, Bulantı, kusma, terleme, gözlerde kanlanma Kas ve eklem ağrıları, kramplar, Ciltte renk değişiklikleri, iğne izleri, Hâlsizlik, yorgunluk, dikkat eksikliği,

MADDE KULLANAN KİŞİLERDE İPUCU OLABİLECEK BELİRTİLER: Huzursuzluk, sıkıntı hissi, depresyon, Odasında yalnız kalmayı tercih etme, Evde daha az vakit geçirme, Arkadaş çevresinin değişmesi, Daha fazla para harcama, Okul ve iş yaşamında başarısızlık, Bazen neşeli, sakin, bazen öfkeli olma, Sinirlilik, Aile ile ilişkilerinin azalması, Yasa dışı davranışlarda bulunmadır.

ALKOL BAĞIMLILIĞI

ALKOL BAĞIMLILIĞI    Bireyin beden ve ruh sağlığını, aile içi ilişkilerini, sosyal durumunu ve iş uyumunu bozacak derecede sık ve fazla alkol alması, aynı etkiyi elde edebilmek için gittikçe artan miktarlarda alkol alma ve alkol alma isteğini durduramamasıdır.

ALKOL BAĞIMLILARINDA GÖRÜLEN BAZI SORUNLAR Eğitim ve öğretim hayatında başarısızlıklar, Aile sorunları, Çocuklarla iletişimin bozulması, Fiziksel sağlık sorunları, Ruhsal sağlık sorunları, Cinsel sorunlar; uyku sorunları, İş hayatında sorunlar, Ekonomik sorunlar, Yasal sorunlar vb. dir.

GEBELİKTE ALKOL KULLANIMI Annenin aldığı alkol, direkt bebeğin kanına da geçer. Düşüklere, anne karnında bebek ölümlerine ve ölü doğumlara neden olur. Bebeğin organlarında hasar ve zekâ geriliğine neden olur.

MADDE KULLANIMI İLE İLGİLİ YANLIŞ İNANÇLAR   “Ben bağımlı olmam.” “Bir kere denemekle bir şey olmaz.” “Esrar bir ottur, zararı yoktur.” “Esrar hafif bir maddedir.” “Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz.” “Esrar, alkolden daha tehlikeli değildir.” “Madde hakkında konuşabilmek için onu denemelidir. ’’ “Herkes kullanıyor; bir şey olmuyor”. “Ben kontrol edebilirim”. “Madde, yaratıcılığı geliştirir; konsantrasyon ve bilinci artırır.” “Benim iradem güçlüdür”.

AİLELERE ÖNERİLER Dinleyin, konuşun. Yargılamayın. Tehdit etmeyin. Sorgulamayın. Öğüt ve emir vermeyin. Örnek olun. Açık olun. Öğrenmesine yardım edin. Arkadaşlarını tanıyın. Hayır demesini öğretin. Sevin ve sayın.

Madde Bağımlılığı Tedavisinin Genel İlkeleri   Koruma ve önleme, Danışma hizmetleri (1. basamak sağlık hizmetleri), Tıbbi tedavi (detoks, idame), Sağlık Bakanlığı-AMATEM’ler (Alkol ve Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezi), Üniversitelere bağlı Bağımlılık Merkezleri, Özel Bağımlılık Merkezleri Rehabilitasyon: - Tıbbi - Sosyal

Sonuç Olarak: Alkol ve madde bağımlılığı fiziksel, ruhsal ve sosyal zararları ile bireye,hastalıklar nedeniyle topluma, ekonomiye ve ülke kalkınmasına olumsuz etkileri olan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bu nedenle alkol ve maddeye başlamadan alınacak koruyucu önlemler, kişisel ve toplumsal sorumluluklarımız arasındadır. Hepimiz üzerimize düşeni yapmalıyız.