SOLUNUM SİSTEMİ HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI Öğr. Gör. Dr. Ayşegül Öztürk Birge

Sisteme Özgü Terimler ve Açıklaması-I Asidoz: Kandaki hidrojen iyonu konsantrasyonunun artma durumu Alkaloz: Kandaki hidrojen iyonu konsantrasyonunun azalma durumu Alveoler ventilasyon: Gaz değişimine uğrayan havanın hacmi Anatomik ölü boşluk: Solunum sisteminin burundan bronşiyollere kadar olan ve sadece hava yolu görevi yapan bölümü, her nefes ile solunan havanın yaklaşık%25’i burada kalır ve gaz değişimine uğramaz. Tampon: Asit-baz dengesini sağlamak için çözeltiler arasında hidrojen iyonlarını transfer eden zayıf asit veya baz

Sisteme Özgü Terimler ve Açıklaması-II Difüzyon: Gazın daha yüksek basınçlı bir alandan daha düşük basınçlı bir alana olan hareketi İnspirasyon: Havanın atmosferden solunum sistemi içine girmesi; süreç genellikle aktiftir. Ekspirasyon: havanın akciğerlerden çıkması; süreç genellikle pasiftir ama obstrüktif akciğer hastalığı ile bilerek ve zorlayarak yapılabilir. Oksijen satürasyonu: hemoglobine bağlı oksijen yüzdesinin hemoglobinin bağlayabileceği miktara oranı Perfüzyon: Kanın doku ve hücrelerdeki dolaşımı

Sisteme Özgü Terimler ve Açıklaması-III Tidal volüm: Bir solunum döngüsü sırasında nefes alınıp verilen hava hacmi İnspiratuvar yedek hacim: Normal inspirasyondan sonra zorlu inspirasyon ile içeri alınan maksimum hava hacmi Ekspiratuvar yedek hacim: normal ekspirasyondan sonra, dışarı zorla atılan havanın hacmi Rezidüel volüm: zorlu ekspirasyondan sonra akciğerde kalan hava miktarı Vital kapasite: en yüksek derecede soluk almadan sonra dışarı atılabilen en yüksek hava hacmi Fonksiyonel rezidüel kapasite: normal bir soluk vermeden sonra akciğerlerde kalan hava hacmi

Solunum Sisteminin Anatomisi

Solunum Sisteminin Fonksiyonları Solunum O2 atmosferik havadan kana ve CO2’yi kandan atmosferik havaya geri gönderen mekanik ve metabolik süreçler demektir. 1. Ventilasyon: atmosfer ile akciğer arasındaki gaz geçişidir. İnspirasyon : Torasik boşluğun çapını arttırmak için beyinden çıkan sinir uyarıları frenik sinir aracılığı ile diyaframı kasar; azalan intraplevral basınç atmosferik havaya göre daha negatif olur. Hava yüksek basınç alanından (atmosferden) düşük basınç alanına (solunum sistemi) doğru hareket eder. Ekspirasyon : Diyafram gevşer, yukarı doğru hareket eder ve böylece torasik boşluğun çapını küçültür. Akciğer içi basınç atmosfer basıncından daha yüksek olur ve gaz hava akciğerden atmosfere doğru yol alır.

2. Perfüzyon: Akciğer dolaşımı: pulmoner arter, oksijensiz kanı sağ ventrikülden alır, pulmoner kılcal damarlara uzanır ve alveollere bağlanır. Karbondioksit ve oksijen değişimi, oksijenli kanın kalbin sol atriyumuna geri taşıyan damarlar ve pulmoner venüllerle birleşen pulmoner kapiller zarda olur.

Bronşiyal dolaşım: torasik aorttan ayrılan bronşiyal arterler kanı hava iletim yollarına ve diğer solunum yolu dokularına taşır. Bronşiyol kan alveoller içinde dolaşmaz ve gaz değişimine uğramaz. Oksijensiz bronşiyal kan, bronşiyal kılcal damarlar ve damarlar aracılığıyla vena kavaya ve kalbin sağ tarafına akar. Pulmoner kan damarları hipoksiye yanıt olarak daralır.

Difüzyon hızını etkileyen faktörler; 3. Difüzyon: gazın düşük basınç alanından yüksek basınç alanına doğru hareketidir. O2 atmosferden alveolün içine yayılır ve dolaşım için pulmoner kapiller zardan dışarı verilmek üzere alveole gelir. Difüzyon iki alan arasındaki basınç farkı eşitlenene kadar devam eder. Difüzyon hızını etkileyen faktörler; Cerrahi veya hastalık nedeniyle akciğer doku kaybı, gaz değişimi için uygun olan yüzey alanını azaltır. CO2, O2’ye göre pulmoner kapiller içinde daha fazla çözünür ve çok daha hızlı bir şekilde yayılır. Pnömoni, pulmoner ödem gibi hastalık süreçleri membranı kalınlaştırır; hava değişimi engellenir.

4. Nefes almada sinir sisteminin kontrolü: medulla oblangata ve beyin sapındaki ponsta başlar. Medulla oblangata; inspirasyonu, ekspirasyonu ve solunum ritmini kontrol eder. Pons: solunum hızı ve derinliğini kontrol eder. Sinir uyarıları, frenik sinir aracılığıyla beyin sapından diyaframa gider ve solunumun gerçekleşmesi için kasılmasını uyarır.

TANI TESTLERİ

Arteryal Kan Gazı Değerleri Parametre Normal Değer pH 7.35-7.45 PCO2 35-45mmHg HCO3 22-26mEq/l PO2 80-100mmHg

Yorumlayınız… pH=7.55 PO2=88mmHg PCO2= 38mmHg ? HCO3=30 mEq/L

Yorumlayınız… pH=7.2 PO2=70mmHg PCO2= 51mmHg ? HCO3=32 mEq/L

Solunum Sistemi Hastalıkları

Amfizem Kronik bronşit Astım Plevral effüzyon Ampiyem Şilotoraks Obstrüktif Akciğer Hastalıkları Kısıtlayıcı Akciğer Hastalıkları Amfizem Kronik bronşit Astım Plevral effüzyon Ampiyem Şilotoraks

Diğer solunum sistemi hastalıkları; Pnömotoraks ve hemotoraks Atelektazi Pnömoni Akciğer tüberkülozu Pulmoner emboli

Örnek soru Hemoptizisi olan hastaya yapılacak hemşirelik girişimleri aşağıdakilerden hangileridir? Hasta istirahate alınıp hava yolu açıklığı sağlanmalıdır. Hemşire soğukkanlı davranarak hastayı sakinleştirmelidir. Hemşire hastaya ağzına gelen kanı yutmasını söyler ve kanın atılmasını kolaylaştırmak için postüral drenaj yapmalıdır. Hemşire hastaya ağzına gelen kanı yutmamasını, bunu kuvvetli olmayan bir öksürükle atmasını söylemelidir. Eğer hastada çok kuvvetli öksürük varsa kodein ve sedatif verilebilir. Hemşire hastaya kanın atılımını kolaylaştırmak için ekspektoran vermelidir.