NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Siyaset sosyolojisi Siyasal partiler NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Siyasal partiler Modern siyasi partiler ilk defa 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkmıştır. Daha önceki yüzyıllarda Büyük Britanya’da siyasi nitelikli kulüp tipi yapılar olsa da, bugün bilinen anlamıyla siyasi partiler yüzyıl ortalarındaki siyasal reform süreçleriyle birlikte ortaya çıkmıştır. Siyaset bilimci John Aldrich, siyasi partilerin doğuşunu çıkarla ilişkilendirmekte ve yurttaşların partiler aracılığıyla siyasete katılmasının da çıkarlar doğrultusunda gerçekleştiğini ileri sürmektedir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Siyasal partiler Tüm siyasal partiler, siyasal iktidarı elde etme amacıyla ve bir programla yola çıkarlar. Tüm siyasal partiler, amaçları ve nitelikleri itibariyle diğerlerinden farklılaştıklarını ileri sürerler. «Parti» kelimesi de Fransızca’da «ayrılmak» ya da «yola çıkmak» anlamına gelen partir fiilinden türemiş olup, «ayrılmış, farklılaşmış» gibi anlamlar taşır. Siyasi partiler kendilerine has yapısal unsurlara sahiptir. Siyaset bilimci Maurice Duverger, modern partilerin yapısal unsurlarının üç ana biçimini «komite», «hücre» ve «ocak» olarak tanımlar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Siyasal partiler Tüm siyasal partiler belli bir toplumsal tabana sahip olmak zorunda olduklarından, «siyasal partizanlık» (parti taraftarlığı) da siyaset sosyolojisinin ilgi ve araştırma konuları arasındadır. Genellikle belirli bir partiyle özdeşlik kuran insanlar ulusal seçimlerde bu partiye oy vereceklerdir. Ancak ABD’de ve dünyanın başka bölgelerinde seçmenler arasında parti özdeşliğinin mahiyetinde ve yaptığı etkide bazı önemli değişimler yaşandığı da gözlemlenmektedir. Özellikle ABD’deki seçmen tercihlerini gösteren ampirik bulgular, «taban kayması teorisi»nin oluşturulmasını beraberinde getirmiştir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Siyasal partiler Belirtildiği üzere siyasal partiler belli bir program doğrultusunda siyasi iktidarı hedefleyen ve kendilerine özgü teşkilat yapısı olan oluşumlardır. Bu iki nokta siyasal partileri toplumsal hareketlerden ayırır. Bir diğer ayrım noktası ise toplumsal hareketler genelde toplumsal ve siyasal hayatın yalnızca bir unsuruyla (çevre, kadın hakları, öğrencilerin sorunları, vs.) ilgilenirken siyasi partiler ülkenin bütün meselelerini gündemine alır ve bunlara ilişkin bütünlüklü bir bakış açısı sunar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Anthony M. Orum, John G. Dale, Siyaset Sosyolojisi: Günümüz Dünyasında İktidar ve Katılım, çev. İbrahim Kaya (İstanbul: Say Yayınları, 2016) Maurice Duverger, Siyasal Partiler, çev. Ergun Özbudun (Ankara: Bilgi Yayınevi, 1986) NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©