ORAL GL İ KOZ TOLERANS TEST İ MAH İ NUR AYD İ N ÖZEL ETIMED HASTANESI DIYABET E Ğ ITIM HEMŞIRESI

D İ YABET NED İ R?  Diabetes melitus insülin sekresyonunun ve / veya insülinin etkisinin mutlak ve göreceli azlı ğ ı sonucu karbonhidrat, protein ve ya ğ metabolizmasında bozukluklara yol açan, kronik bir metabolizma hastalı ğ ıdır.  Diyabet hem diyabetik ketoasidoz, nonketotik hiperozmolar koma gibi akut komplikasyonlar hem de kronik makrovasküler ve mikrovasküler kamplikasyonlar nedeni ile sakatlık ve ölümlere yol açabilir.

DIYABETIN SıNıFLAMASı  TIP 1 D İ YABET İ mmun nedenli Nedeni bilinmeyen  TIP 2 D İ YABET periferik insülin direncinin ön planda oldu ğ u İ nsülin sekresyon yetmezli ğ inin ön planda oldu ğ u  D İĞ ER T İ PLER İ nsülin fonksiyonunda genetik bozukluklar Beta hücre fonksiyonunda genetik bozukluklar Pankreas hastalıkları Endokrin hastalıklar İ laçlar ve di ğ er kimyasal maddeler Enfeksiyonlar Di ğ er genetik sendromlar  GESTASYONEL D İ YABET

DIYABET RISK FAKTÖRLERI Fiziksel aktivite yetersizli ğ iBirinci derece akrabalarda diyabet öyküsüGestasyonel diyabet tanısı almış olmak ya da 4 kilonun üstünde bebek do ğ urmakHipertansif olmak(≥ 140/90 mmHg)HDL kolestrol düzeyinin ≥ 35 mg/dl ve/ veya trigliserid düzeyinin ≥250 mg/dl olmasıPolikistik Over SendromuDaha önceden IGT ya da IFG tanısı almış olmak.(pre-diyabet) İ nsülin direnci ile ilişkili di ğ er klinik durumlar (acanthosis nigricans)Vasküler hastalık öyküsü

 Tarama için temel kriterlerden biri fazla tartı ya da obezitedir.  Yaşı kaç olursa olsun erişkin bir bireyin beden kitle indeksi ≥25 kg/m² ise  Başka risk faktörünün varlı ğ ı aranmaksızın taramaya 45 yaşında başlanmalıdır. ( 3 yılda bir tekrarlanmalıdır.)

TANI TESTLER İ NELERD İ R?  Açlık Kan Glukozu Açlık kan glukozunun normal de ğ eri ≥ mg/dl’ dir. Açlık kan glukoz de ğ eri plazmada ≥ 126 mg/dl, tam kanda (glukometre ile) ≥110 mg/dl ise diyabet tanısı için bu de ğ erler başka bir zaman diliminde do ğ rulanmalıdır  Tokluk Kan Şekeri Tokluk kan glukozunun normal de ğ eri ≤ 140 mg/dl ‘dir İ lk lokmadan iki saat sonra plazma glukozu ≥200 mg/dl diyabeti düşündürür. Tek ölçüm yeterli de ğ ildir. Günün herhangi bir saatinde kan şekeri 200 mg ve üstünde bulunmuşsa OGTT yapılmaz. Ölçüm aç olarak venöz plazmada do ğ rulanmalıdır. (Gebelerde 1. ve 2. saat olarak bakılır.)

D İ YABET TANI KR İ TERLER İ Semptomlar + Rasgele Plazma Glukozu ≥200 mg/dl Diyabete özgü semptomların (poliüri, polidipsi, polifaji ve açıklanmayan kilo kaybı vb.) varlı ğ ına ek olarak günün herhangi bir saatinde ölçülen plazma glukozunun ≥200 mg/dl olması Açlık Plazma Glikozu ≥126 mg/dl (En az 8 saatlik açlık sonrası) Bu de ğ er başka bir zaman diliminde aynı koşullarda do ğ rulanmalıdır. Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT) 2. Saat de ğ eri ≥200 mg/dl 75 gr glukoz ile yapılan OGTT’DE 2. Saat plazma glukoz de ğ erinin ≥200 mg/dl olması

Bozulmuş glukoz toleransı (IGT) Oral glikoz glukoz tolerans testi’ne göre2. Saatte plazma glukozunun mg/dl olmasıdır. Bozulmuş açlık glukozu (IFG) Açlık plazma glikozunun mg/dl olmasıdır

GEBEL İ K D İ YABET İ (GESTASYONEL D İ YABET) İ Ç İ N TANI KR İ TERLER İ  Tüm gebelere ilk görüşmede risk de ğ erlendirmesi yapılır. Yüksek riskli(obezite polikistik over sendromu tanısı daha önceki gebelikte diyabet öyküsü) gebelerde en kısa sürede kan şekeri testi yapılmalıdır. Bu testin sonucu diyabeti düşündürürse test farklı bir günde tekrarlanarak tanı do ğ rulanmalıdır. Bu testin sonucu normal çıksa bile yüksek riskli gebelere haftalar arasında tekrar tanı testi uygulanır. Taramada iki temel yaklaşım vardır.

1. TEK AŞAMALı YAKLAŞıM (ÇOK YÜKSEK RISKLI GEBELERDE MALIYET ETKIN OLABILIR)  haftalar arasında 75 ya da 100 gr glukoz ile OGTT yapılır.8-14 saatlik açlıktan sonra sabah saatlerinde 75 ya da 100gr glukoz ile yapılan OGTT ‘de aşa ğ ıda belirtilen bulgulardan en az ikisi varsa Gebelik Diyabeti Tanısı konur.

2. TEK AŞAMALı YAKLAŞıM  haftalar arasında günün herhangi bir saatinde 50 gr glukoz verildikten sonra 1. saat plazma glukozu ≥140 mg/dl ise test başka bir günde 75 yada 100 gr glukoz ile tekrarlanır.

75 gr glukoz ile yapılan OGTT AKŞ ≥95 mg/dl 1.st KŞ ≥180 mg/dl 2.st KŞ ≥155 mg/dl 100 gr glukoz ile yapılan OGTT AKŞ ≥95 mg/dl 1.st KŞ ≥180 mg/dl 2.st KŞ ≥155 mg/dl 3.St KŞ ≥140 mg/dl  Gestasyonel diyabet tanısı alan kadınlara do ğ umdan 6-12 hafta sonra Tekar tarama testinin (OGTT) yapılması önerilir.

TANı TESTLERI NELERDIR?  Oral Glukoz Tolerans Testi(OGTT) OGTT diyabet tanısı için kullanılan en duyarlı testtir. Test öncesi en az 3 gün karbonhidrat kısıtlaması olmayan (en az 150 gr/gün karbonhidrat)diyet uygulanır. Test 8 saat açlıktan sonra uygulanır Açlık kan şekeri ölçümünden sonra 300 ml su içine 75 gr glukoz eklenerek bu karışım 3-5 dakika içinde bireye içirilir. Tanı için 2. saatteki plazma glukozunun de ğ erlendirilmesi önerilir. Sonucun ≥200 mg/dl olması diyabet tanısı için yeterlidir.

OGTT sırasında sigara, kahve vb içilmesine izin verilmez Glukoz toleransını bozabilecek ilaçlar ( oral hipoglisemiklerdilantin betablokerler, tiazid grubu diüretikler nikotinin asit türevleri) kullanılıyora OGTT’den 1 hafta önce kesilir. Enfeksiyonlar, akut ve a ğ ır stresler, travma, büyük cerrahi grişimlerden sonra ve akut kardiyovasküler ve serabral olaylar sırasında OGTT yapılamaz. Açlık plazma glukoz de ğ eri en az iki kez 126mg/dl ve üstünde ise diyabet tanısı için OGTT gerekmez.