MADDENİN HALLERİ VE ÖZELLİKLERİ Tüm maddeler atom yâda moleküllerden oluşur ve bu taneciklerin durumuna göre madde katı, sıvı, gaz ve plazma halde bulunabilir. Bu hallere ise FİZİKSEL HALLER denir.

A.MADDENİN KATI HALİ Tahta blok, kitap, kurşun kalem demir sopa gibi maddeler katı maddelere örnek verilir. KATI MADDELERİN ÖZELLİKLERİ; Tanecikleri birbirine temas eder. Tanecikleri arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır. Bu sebeple maddenin en düzenli halidir. Tanecikleri yer değiştiremez. Sadece bulundukları yerde sürekli titreşim halinde bulunurlar. Öteleme hareketi yapamazlar. Belirli bir şekli vardır. Bu şekli bulundukları kabın ya da ortamın şekline göre değiştirmez. Sıcaklık ile genleşebilir. Sıcaklık etkisi ile tanecikler birbirinden uzaklaşır ve hacim artar. Ama sıkıştırılamazlar çünkü tanecikler arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır. NOT: Katı haldeki bir maddenin şekil almış haline CİSİM denir. Örneğin altın bir madde iken altın bilezik bir cisimdir.

B.MADDENİN SIVI HALİ Su, meyve suyu, süt, zeytinyağı, alkol, cıva gibi maddeler sıvı maddelere örnek verilebilir. SIVI MADDELERİN ÖZELLİKLERİ; Kendilerine ait bir şekilleri yoktur. Bulundukları kabın şeklini alırlar.(Bunun sebebi akışkanlıklarıdır.) Akışkan halde bulunurlar. Fakat her sıvının akışkanlığı aynı değildir. Yoğunluklarına göre değişkenlik gösterirler. Tanecikleri birbiri ile temas halindedir. Tanecikleri arasındaki boşluk katılardan daha fazla olmasına rağmen çok azdır. Tanecikleri birbiri üzerinden kayarak hareket edebilirler. Yani tanecikleri yer değiştirebilir. Bu sayede akışkan olurlar. Hem titreşim hareketi hem de öteleme hareketi yaparlar. Sıcaklık etkisi ile genleşebilir. Sıkıştırılamazlar. Maddenin sıvı hali katı haline göre düzensizdir. Katı haldeki bir maddenin sıvı hale geçmesi için dışarıdan ısı alması gerekir. Bu değişim fiziksel bir değişimdir.

C.MADDENİN GAZ HALİ Hava, karbondioksit, oksijen birer gazdır. GAZ MADDELERİN ÖZELLİKLERİ; Maddenin taneciklerinin serbest hareket ettiği fiziksel hal gaz halidir. Tanecikler birbirinden bağımsız sürekli hareket halindedir. Belirli bir şekilleri ve hacimleri yoktur. Tanecikleri arasındaki boşluk çok fazladır. En fazla boşluk bulunan haldir. Boşluğun çok olmasından dolayı rahatlıkla sıkıştırılabilir. Sıkışma etkisi ile sıvı hale geçebilir. Sıcaklık etkisi ile katı ve sıvılara göre daha iyi genleşebilirler. Akışkan haldedir. Bulundukları kabın her yerine eşit oranda dağılırlar yani bulundukları kabı doldurarak kabın şeklini alırlar. Hem titreşim hem de öteleme hareketi yaparlar.

D.MADDENİN PLAZMA HALİ Langmiur yaklaşık yüzyıl önce iyonize olmuş gaza 'Plazma' adını vermiştir. Plazma maddenin 4.hali olarak kabul edilir ve pozitif ve negatif yüklü parçacıkların birlikteki hareketlerinin tamamıdır.(Elektronlarını yitirmiş atom çekirdekleriyle serbest kalmış elektronlardan oluşan gaza verilen isim).Örneğin Yıldızlar, Bulutsular, Güneş, Yıldırımlar, Alevler, Neon tüpleri ve Floresan lambalarda Plazma haline örnek olarak verilebilir.  PLAZMA MADDELERİN ÖZELLİKLERİ; Plazmanın içindeki pozitif yük sayısı ile negatif yük sayısı birbirine eşittir. Bu nedenle dışarıya karşı yüksüzlerdir. Çok iyi bir ısı ve elektrik iletkenidir. Çok yüksek sıcaklık ve enerji yoğunluğuna sahiptir. Elektrik ve manyetik alandan etkilenir. Kimyasal reaksiyonları çok hızlıdır. NOT: Gezegenimizin yapısında maddenin dört hali de mevcuttur. Maddenin halleri arasında geçiş vardır.

Maddelerin fiziksel hallerinde meydana gelen değişimlerin tümü fiziksel değişmedir ve meydana gelen değişimin türüne göre farklı isimler alır. ERİME: Maddenin katı halden sıvı hale geçmesidir. Bu sırada ısı alır. DONMA: Maddenin sıvı halden katı hale geçmesidir. Bu sırada ısı verir. BUHARLAŞMA: Maddenin sıvı halden gaz hale geçmesidir. Bu sırada ısı alır. YOĞUNLAŞMA: Maddenin gaz halden sıvı hale geçmesidir. Bu sırada ısı verir. SÜBLİMLEŞME: Maddenin katı halden sıvı hale geçmeden gaz hale geçmesidir Bu sırada ısı alır.

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ Maddelerin türüne karar vermek için veya maddeleri birbirinden ayırt etmek için kullanılan özelliklerdir. Bu özellikler madde miktarına bağlı değildirler, fakat ortam koşullarından etkilenirler. Ortam koşulları aynı olursa maddeleri bu özellikler yardımıyla karşılaştırabiliriz. Maddenin ayırt edici özellikleri maddelerin tüm halleri için geçerli değildir. Örneğin erime noktası sadece katılar için geçerli olup, kaynama noktası sadece sıvılar için geçerlidir. Bu özellikler aşağıdaki tabloda verilmiştir.   ÖZELLİK KATI SIVI GAZ 1 Öz kütle + 2 Öz hacim 3 Öz ısı 4 Çözünürlük 5 Erime noktası - 6 Donma noktası 7 Kaynama noktası 8 Yoğunlaşma noktası 9 Erime ısısı 10 Buharlaşma ısısı 11 Genleşme 12 Esneklik 13 Elektrik iletkenliği +- 14 Isı iletkenliği 15 Öz direnç

1. ÖZ KÜTLE: Birim hacimdeki madde miktarına denir. 2 1.ÖZ KÜTLE: Birim hacimdeki madde miktarına denir. 2.ÖZ HACİM: Birim kütlenin hacmine denir. 3.ÖZ ISI: Herhangi bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 0C arttırmak için verilmesi gereken ısı miktarıdır. 4.ÇÖZÜNÜRLÜK: Belirli sıcaklıkta 100 cm3 çözücüde çözünen madde miktarına denir. 5.ERİME NOKTASI: Bir maddenin katı halden sıvı hale geçtiği sıcaklığa denir. Saf maddelerin erime noktası sabittir. 6.KAYNAMA NOKTASI: Bir maddenin sıvı halden gaz hale geçmeye başladığı sıcaklığa denir. 7.ERİME ISISI:1 gr katının tamamının sıvı hale geçmesi için verilmesi gereken ısı miktarıdır. 8.BUHARLAŞMA ISISI: 1 gram sıvının tamamının gaz haline geçmesi için verilmesi gereken ısı miktarıdır 9.GENLEŞME: Isıtılan bütün maddeler genleşir ve bu genleşme miktarı her madde için farklıdır. Gazların hepsi ısıtıldıklarında aynı anda genleştikleri için gazlar için ayırt edici bir özellik değildir. 10.ESNEKLİK: Farklı katılara eşit miktarda kuvvet uygulandığında esnekliğin her katı için farklı olduğu görülür. Esneklik sıvı ve gazlar için ayırt edici bir özellik değildir. 11.İLETKENLİK: Elektrik akımını iletebilme özelliğidir. 12.ISI İLETKENLİĞİ: Her maddenin ısı iletkenliği farklıdır.