HAZIRLAYAN; MİRAÇ ÖKSÜZ 10rdtvtkn-91 BİYOMLAR HAZIRLAYAN; MİRAÇ ÖKSÜZ 10rdtvtkn-91

BİYOMLAR Aynı iklim koşullarının görüldüğü ve aynı bitki örtüsünün hakim olduğu çok büyük ekosistemlerdir. Her biyom kendine özgü bitki ve hayvan topluluklarını bulundurur. Bir biyomu diğerinden ayıran temel fark iklimdir. Benzer biyomlar genellikle aynı enlemlerde bulunur.   Enlem benzerliklerinin yanı sıra yükselti benzerlikleri de biyomun oluşmasını etkiler. Biyomlar; karasal ve sucul biyomları olmak üzere ikiye ayrılır.

BİYOM VE EKOSİSTEM ARASINDAKİ İLİŞKİ Yeryüzünün iklim kuşaklarına bağlı olarak geniş coğrafi bölgelerinde yer alan büyük ekosistem tiplerine biyom denir. En büyük ekosistem örneği ekosferdir. Ekosfer dünyadaki tüm canlıları ve canlılarla sürekli iletişim halinde olan fiziksel çevreyi içine alır. Ayrıca biyomlar sıcaklık, rüzgar, enlem, su, yükseklik ve toprak gibi faktörlerin aralarındaki ilişkilerle biyotik faktörler bir araya gelerek biyomların oluşmasında rol oynar.

1.KARASAL BİYOMLAR A)ORMAN BİYOMLARI -Tropikal yağmur ormanları - Ilıman bölge yaprak döken ormanlar - İğne yapraklı ormanlar B) Çöl biyomları C) Çayır biyomları A)ORMAN BİYOMLARI Yeryüzündeki karaların büyük kısmını ormanlar oluşturmaktadır.

-Tropikal yağmur ormanları; Ekvator'un 20 derece kuzey ve güneyinde görülür. Çok yağış alarak nemli alanları meydana getirir. Epifit bitki bir bitkinin dış yüzeyinde yaşayan fakat ondan su ve besin almayan bitkilerdir.Yarasa, yılan, geyik, kurbağa, maymun, timsah ve Puma yaşar.

-Tropikal yağmur ormanları;

- Ilıman bölge yaprak döken ormanlar; Genelde orta enlemlerde karşılanan kısa boylu ve seyrek ağaç bulunduran alanlardır.Her mevsim yağış görülür. Yıllık sıcaklık farkları fazladır. Türkiye'de Çukurova, Akdeniz ve Ege bölgesinde bu ormanlardan bulunur. Ayı, sincap, tilki, vaşak ve yaban kedisi yaşar.

- Ilıman bölge yaprak döken ormanlar;

- İğne yapraklı ormanlar; Kutuplara göre daha az soğuk ve kısmen yağışlı bölgelerde Kozaklı iğne yaprakları ağaçların hakim olduğu bir biyomdur. Ülkemizde doğu Karadeniz'de bulunur.Kirpi, baykuş, köstebek, fare ve çakal yaşar.

- İğne yapraklı ormanlar;

B) Çöl biyomları Bitki örtüsünün hiç bulunmadığı ya da çok seyrek bulunduğu aşırı kurak alanlardır. Çöller çok az yağış alan bölgelerdir. Bazen yıllarca yağış görünmeyebilir. Kalahari Çölü, Sahra Çölü, Gobi çölü, Atmaca çölü, Arabistan çölü büyük çöllere örnektir.Orta Asya'da soğuk Çöllerde bulunur. Soğuk Çöllerde nem oranı sıcak çöllerden daha fazladır. Çin'deki Taklamakan çölü örnektir. Çölde genellikle sürüngenler, böcekler ve keseli Fareler yaşar.

C) Çayır biyomları Karasal iklim bölgelerinde uzun boylu otlaklardan oluşmuş alanlardır. Yazları sıcak, kışları ise soğuk ve yağışlıdır. Yağış miktarı yetersiz olduğundan, orman oluşumu görülmez. fiil, zebra, antilop, geyik, kanguru, çeşitli kuş ve böcek türleri Yaşar.

2.SUCUL BİYOMLAR A)TATLI SU BİYOMLARI - Göl biyomları -Akarsu biyomları -Sulak alanlar B)TUZLU SU BİYOMLARI

A)TATLI SU BİYOMLARI -Göl biyomları;Büyüklükleri ve yaşayan canlıları değişim gösteren bu biyomların en önemli besini yağmur ve eriyen kar suları oluşturur. ülkemizde Ulubat, Sapanca, Eymir ve Beyşehirde göl biyomları bulunmaktadır. Levrek, kurbağa, siyanobakteri, sazan ve algler yaşar.

A)TATLI SU BİYOMLARI -Akarsu biyomları; Akarsular sürekli tek yöne doğru akan su kütleleridir. Mineral zenginliği az olan akarsular, geçtiği yataklardan farklı mineraller toplayarak zenginleşir.Alabalık, kefal ve sazan balıkları Yaşar. Kızılırmak, Fırat, Yeşilırmak ve Aras ülkemizde bulunan akarsu biyomlarından birkaçıdır. -Sulak alanlar;Su ile kaplı alanlardır. çok çeşitli canlılar içermektedir. Türkiye'de Sultan Sazlığı, Göksu Deltası, ve Yeşilırmak Deltası sulak alanları örnektir.

B)TUZLU SU BİYOMLARI Deniz ve okyanusları ifade eden tuzlu su biyomları, zengin biyoçeşitliliği sahiptir. Tuzlu suda yaşayan canlıları belirleyen faktörler dalgalar, tuzluluk, sıcaklık, basınç, ışık ve akıntılardır.Tuzlu su yollarının kıyıya yakın bölgelerinde yaşam koşulları daha uygun olduğu için bu bölgelerdeki tür çeşitliliği daha fazladır.

BİYOMLARIN YERYÜZÜNDE DAĞILIMINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 1.Türün dağılımı; Bir organizmanın bulunduğu alandan, üreyebileceği başka alanlara yayılmasıdır. Biyotik ve abiyotik faktörler türün dağılımını etkiler. 2. Davranış ve Habitat seçimi; Coğrafi şartların, değişmesi besin kaynaklarının azalması ve hastalıkların artması durumunda canlılar yeni ortamlara göç eder ya da değişen ortama uyum sağlamaya çalışır. 3. Biyotik faktörler; Hayvanlar, bitkiler, mantar ve mikroorganizmalardan oluşan biyotik faktörler bulunduğu çevrenin öğeleri ile doğrudan ya da dolaylı ilişki içindedir. 4. Abiyotik faktörler; Organizmaların coğrafi dağılışını, sıcaklık, su,  güneş ışığı, rüzgar, toprak, mineraller gibi abiyotik faktörler etkiler.