Kesinlik (Siz) Biyoistatistik Hayatınızdan kesitlerle bildikleriniz ve bilmediklerinize yolculuk... Zekeriya AKTÜRK, Prof. Dr. / 221

Amacım Bu sunumda sizi düşündürmeyi, aynı zamanda eğlendirmeyi, biyoistatistiği sevdirmeyi ve temel biyoistatistik kavramlar hakkında bilgi sunmayı amaçlıyorum. Günlük pratikten örnekler vererek biyoistatistikle bağ kurmaya çalışacağım: – Tanı testleri, Evren/Örneklem, Normal dağılım, Güven aralıkları, Etki genişliği, Bias, P değeri, Alfa hatası, Beta hatası, Güç, Aşırı/uç değerler, Geçerlilik, Güvenilirlik. / 222

Monthy Hall Problemi Aile hekimliği yeterlilik kurulu sınavındasın. Esra Hoca üç dosya gösteriyor: – Diyabet – Talasemi Sen diyabete çalışmışsın. Bir dosya seçiyorsun: / 223

4 Talasemi taşıyıcısı ?? Esra Hoca bir dosyayı açıyor ve bunun talasemi olduğunu gösteriyor. Seçtiğin dosyayı değiştirmek diyabet dosyasını bulma ihtimalini artırır mı?

1-Tanı Testleri Adana’da 30 yaş üstü kişi yaşıyor – TUİK: Doğu Akdeniz’de erişkinlerde verem prevalansı %1 – DSÖ: global_burden_disease/GBD_report_2004update_part3. pdfhttp:// ARB boyaması %99 özgüllüğe sahip – STED: / 225

6 Nüfus: Hasta: Hasta: Sağlıklı: Yalancı pozitif: ARB’nin Özgüllüğü (specificity) %99 ≈%50 / %50

2-Fındıkta Randıman / 227

8 Yasin Demir

3-Bir Binomiyal Test Yapalım / 229 Yeterince zaman ve paranız varsa istediğiniz sonuçları alabilirsiniz!?

4-Tanı Testlerinde Hata Araştırmalar laboratuvar testlerinde %0,1 ile %10 arasında hata paylarının olduğunu göstermektedir. Bir testin hatalı çıkma ihtimali p 1 =%10, ikinci bir testinki ise p 2 =%10 olsa p 1 veya p 2 testinin hatalı olma olasılığı kaç olur? / P1=%10 P2=%10 0,1*0,1=0,01 Olasılık: 0,10+0,10-0,01 =%19

5-Çıkarımsal İstatistik 1.Hipotez: 100 öğrencilik sınıfımızın boy ortalaması (170±5cm) toplum ortalamasından (165cm) farklı değildir. 2.Veriler: n=100; =170cm; SS=5; μ=165cm 3.Test: t= ( -μ)/(SS/√n) = /(5/10)=5/0,5=10 4.Teorik dağılımla karşılaştır: t=10, SD=99; p<0,001 5.Yorum: aradaki fark istatistik açıdan anlamlıdır. / 2211

Normal Dağılım / 2212 OYF= Normal Distribution:

6-Anlamlılık Sınırı 0,05? 0,01? Neden? / 2213

7-Güven Aralığı / 2214 Kutlu R ve Çivi S. Konuralp Tıp Dergisi 2014;6(2): Normal hemoglobin değerleri ErkekKadın yaş 13,50-17,50 g/dl 12,00-16,00 g/dl

8-α Hatası, β Hatası, Güç, Etki Genişliği / 2215

/ 2216

9-Aşırı Değerler, Uç Değerler / 2217 Rakamlar yalan söylemez ama yalancılar rakamları kullanabilir!

/ 2218

10-Geçerlilik / Güvenilirlik / 2219 Laboratuvar testlerinden sınavlara kadar günlük yaşamın her anında geçerlilik/güvenilirlik söz konusu “Seni seviyorum” da bile geçerlilik aranabilir. Buna rağmen yapılan geçerlilik/güvenilirlik analizlerinde hiç uygunsuz olmaması düşündürücüdür..

11-Bir hipotez, iki test H0: Psikiyatrik tanılara göre kişilerin sigara içme durumları arasında fark yoktur. / 2220 Yeterince işkence yaparsanız rakamlar size istediğinizi söyleyecektir!

Sonuç Biyoistatistik sosyal hayattan bağımsız düşünülemez. Biyoistatistik matematikle bağlantılı olduğu kadar sosyal ilimlerle de bağlantılıdır. İstatistikleri dikkate alırsanız yanılma ihtimaliniz azalır. / 2221 Beni bir kez aldatırsan sana yazıklar olsun, ama eğer iki kez aldanırsam bana yazıklar olsun!

Monthy Hall Problemi Çözümü /