Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi 3 Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi 3. Yönlendirme Komitesi Toplantısı 13 Nisan 2016 Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Ankara TARIM SEKTÖRÜ Prof. Dr. Süleyman KODAL Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planı Hazırlanması Projesi

Sulama alanları (536 adet)

Sulama Alanları Seyhan Havzası Fiziki Durumu

Sulama alanlarının alt havzalara ve illere dağılımı Alt Havza Dağılımı İl Dağılımı Alt Bölüm Adı Sulama Sayısı Sulama Alanı (ha) İl Adı Zamantı Alt Havzası 198 67,260 Adana 24 1,152 Kayseri 116 62,197 Niğde 58 3,910 Göksu Alt Havzası 184 14,618 150 12,082 34 2,536 Seyhan Alt Havzası Bölüm 1 91 7,800 52 4,165 Mersin 2 33 37 3,602 Seyhan Alt Havzası Bölüm 2 63 306,766 62 266,358 1 40,408 Seyhan Alt Havzası 154 314,566 114 270,523 3 40,441 Toplam 536 396,444

Meteoroloji istasyonları ve etki alanları Thiessen poligonları yaklaşımı

Seyhan Havzasındaki Sulamaların İstasyonlara Dağılımı Sayı Alan (da) İstasyon Seyhan Havzası 536 396,444 Adana 17 243,573 Develi 13 9,870 Göksun 40 5,753 Karaisalı 90 23,509 Karataş 3 26,949 Kozan 67 19,942 Niğde 86 4,447 Pınarbaşı 63 17,863 Sarız 43 4,071 Tomarza 89 37,092 Ulukışla 25 3,375

OPTİMUM BİTKİ DESENİ ÇALIŞMASI AKIŞ ŞEMASI (YETERLİ VE KISITLI SU KOŞULLARI İÇİN)

Sulama Suyu-Verim ve Sulama Suyu-Gelir İlişkileri Bitki düzeyinde Parsel düzeyinde Çiftçi (tarım işletmesi-parseller) düzeyinde Sulama alanı düzeyinde Havza düzeyinde (Seyhan projesi ilk)

Bitki su tüketiminin tahmini Blaney-Criddle Yöntemi: Çok sağlıklı değil, DSİ ve GTHB (mülga TOPRAKSU-KHGM) yıllardır kullandı (aylık bitki su tüketimi tahmini) Son durum: Standardize ASCE Penman-Monteith Yöntemi: DSİ-GTHB (TAGEM) ve Üniversite işbirliği ile, çok sayıda uzmanın katılımı ile, 2-3 yıl süren bir çalışma sonucu geliştirildi (günlük-on günlük-aylık bitki su tüketimi tahmini)

Bitki Su Tüketimi, on günlük

Bitki Su Tüketimi, mevsimlik İstasyon Ekim Tarihi Hasat Tarihi Yetişme Dönemi Uzunluğu (gün) Mevsimlik Bitki Su Tüketimi, ETm (mm) Mısır (dane) Adana 15.03 11.08 149 664 Develi 15.05 21.10 159 685 Göksun 01.05 07.10 631 Karaisalı 700 Karataş 674 Kozan 703 Niğde 749 Pınarbaşı 688 Sarız 681 Tomarza 720 Ulukışla 735 Mısır (dane, 2. Ürün) 20.06 17.10 119 432 Mısır (silajlık) 11.09 585 Mısır (silajlık, 2. Ürün) 17.09 89 327

Tam sulama için sulama zaman planı (%100 su) Bitki için sulama zamanının planlaması (Tam sulama ve kısıntılı sulama için) Tam sulama için sulama zaman planı (%100 su) Kısıntılı sulama için sulama zaman planı (farklı sulama suyu düzeyleri için, %80, % 60 vb.) Çıktı: Sulama sayısı Her sulamada verilmesi gereken sulama suyu miktarı Toplam sulama suyu miktarı Verim oranı (veya verim azalması) Bitki için sulama suyu-verim ilişkisi

Tam sulama Stres yok

Kısıntılı sulama (mevsimlik kısıt) Farklı sulama suyu düzeyleri için çözüm alınabilir Stres var

Sulama Zaman Planlaması Tam sulama için (% 100 su) Kısıntılı sulama için (% 80 su) Kısıntılı sulama için (% 60 su) Kısıntılı sulama için (% 40 su) DOAMTES, KAYSERİ İLİ-TOMARZA İSTASYONU SULAMA SUYU (%) 100 80 60 40 SULAMA SUYU MİKTARI, mm 488 368 294 196 VERİM ORANI 1,00 0,92 0,83 0,69 VERİM (kg/da) 427 393 354 295 SULAMA SAYISI 6 4 3 2

Sulama zaman planları (IRSIS) (Domates, Tomarza)

Sulama suyu-verim ilişkisi DOMATES

(GTHB-Tarım İl Md.) (Standart değil) Tam sulama için net gelir (TL/da) Bitkilerin brüt kar değerleri (Gelirler-Masraflar) (Tam sulama ve kısıntılı sulama için) (Her yıl için) Tüm masraflar toprak hazırlığı Girdiler (tohum, ilaç, su, gübre vb.) İşçilik Diğer Gelir Verim Satış fiyatı Net gelir (TL/da) (GTHB-Tarım İl Md.) (Standart değil) Tam sulama için net gelir (TL/da) Kısıntılı sulamalar için net gelir (TL/da)

2015 YILI ÜRÜN MALİYET CETVELİ   KAYSERİ DOMATES 2015 YILI ÜRÜN MALİYET CETVELİ Dekara Miktar Birim Fiyat Dekar Tutarı (TL/Da) A GİRDİLER 1 Tohum 2000 adet 0,5 ad./TL 1.000,00 2 K.Gübre kg. kg./TL 0,00 3 Çiftlik Gübresi ton 30 ton/TL 90,00 4 Zirai Mücadele İlacı 28,5 85,50 5 Su ve Enerji 20 60,00 6 Ambalaj 7 Diğer-Damla sulama 750 750,00 B BAKIM VE İŞÇİLİK GİDERLERİ İlk Sürüm 27,5 27,50 İkileme 13,75 Üçleme-Kanal Karık Açma Dörtleme Taban Sürgü ve Tırmık Tohum Hazırlama, Tohum Kapama Ekim -Dikim 37,5 37,50 8 Budama 9 Gübreleme İşciliği 5,5 16,50 10 El Çapası 23 69,00 11 Makine Çapası 12 Sulama İşçiliği 13 Ambalajlama- Paketleme İşçiliği 14 Diğer (İlaçlama işçiliği) 20,8 62,40 C HASAT VE PAZARLAMA Hasat 21,25 106,25 Nakliye ( İşletmeye ve pazara taşıma) 34 170,00 Kurutma Ambalajlama Diğer (Harman) D DİĞER DEĞİŞKEN MASRAFLAR Çapa- Kürek-v.s. İşletme Bakım Gideri Diğer E DEĞİŞKEN MASRAFLAR TOPLAMI (A+B+C+D) 2.488,40 F DEĞİŞEN MASRAFLARIN FAİZİ (%10) 248,84 I TOPLAM DEĞİŞEN MASRAFLAR (TDM) (E+F) 2.737,24 a Genel İdare Giderleri (TDM %0,3) 8,21 b Arazi Kirası c Beklenmeyen Giderler II TOPLAM SABİT MASRAFLAR (TSM) (a+ b+ c) TOPLAM ÜRETİM MASRAFLARI (TÜM) (TDM+TSM) 2.745,45 SULAMA SUYU ORANI 1,00 0,80 0,60 0,40 VERİM ORANI 0,92 0,83 0,69 SULAMA SUYU MİKTARI, mm 488 368 294 196 4-ARA TOPLAM (AMORTİSMAN HARİÇ) 2.488,40 ARA TOPLAM 1 VERİME GÖRE DEĞİŞEN M. 338,65 311,56 281,08 233,67 ARA TOPLAM 2 SULAMA SUYU M. 60,00 45,25 36,15 24,10 ARA TOPLAM 3 DİĞER M. 2.089,75 ONARIM BAKIM, AMORT. FAİZ.-AMORT. VE VERGİ M. 248,84 244,66 240,70 234,75 ARA TOPLAM (1+2) 2.737,24 2.691,21 2.647,67 2.582,27 Döner Sermaye Faizi (26*0,0….) (1)   Genel İdare Giderleri (26*0,03) (1) 8,21 8,07 7,94 7,75 Tarla Kirası - ÜRETİM MASRAFLARI TOPLAMI(ÜM) 2.745,45 2.699,28 2.655,62 2.590,02 ÜRETİM MASRAFLARI TOPLAMI-2014 202,44 199,04 195,82 190,98 Ana Ürün Verimi (Kg/da) 427,00 392,84 354,41 294,63 Ana Ürün Fiyatı (TL/Kg) 0,65 Yan Ürün Verimi (Kg/da) 277,55 255,35 230,37 191,51 Yan Ürün Fiyatı (TL/KG) 0,33 Gayri Safi Üretim Değeri (TL/da)GSÜD 369,14 339,61 306,39 254,71 Net Gelir (TL/da) 369 340 306 255

Domates-Tomarza Sulama suyu-gelir ilişkisi

Net sulama suyu-Brüt sulama suyu (Sulama Randımanı) Su iletim hattı Su iletim randımanı (Ec, %) Toprak Kanal Beton kaplama kanal Kanalet Basınçlı boru hattı 70 85 97 100 Sulama yöntemi Su uygulama randımanı (Ea, %) Damla sulama Yağmurlama sulama Yüzey sulama Salma Sulama 85 – 95 65 - 80 40 - 80 30 - 40

Optimum bitki (ürün) deseni ve su miktarı Seyhan Havzası-Adana ili Örnek Tarım İşletmesi (100 da) 29 bitki (4 ikinci ürün, 6 meyve, 3 kuru bitki) Hangi bitki? Ne kadar alanda? Ne kadar sulama suyu?

Optimum Bitki Deseni ve Sulama Suyu Miktarı İşletme Kodu K100 K90 K80 K70 K60 K50 K40 K30 K20 K10 K0 İşletme Sulama Suyu Kapasitesi (%) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 İşletme Sulama Suyu Kapasitesi-Net (m3) 39,675 35,708 31,740 27,773 23,805 19,838 15,870 11,903 7,935 3,968 Bitki ve Mevcut Desende Oranı (%) Optimum Bitki Deseni ve Sulama Suyu Miktarı Ayçiçeği 7.00 Alan (da, %)   17.55 33.95 35.00 Su (mm) 264 262 216 142 110 Su (%) 96 95 79 52 Bamya 0.01 0.05 388 361 309 93 Buğday 20.00 13.40 19.93 50.00 42 39 84 77 Çilek 561 Domates 0.74 3.70 386 368 339 88 Elma 0.18 0.36 484 194

Susam-2 Yerfıstığı Yerfıstığı-2 Zeytin-sofralık Zeytin-yağlık 0.25 Alan (da, %) 1.25   Su (mm) 277 274 166 111 Su (%) 100 99 60 40 Yerfıstığı 1.85 9.25 453 418 213 92 47 Yerfıstığı-2 270 202 146 108 75 54 Zeytin-sofralık 0.76 1.52 307 304 288 255 188 123 94 83 61 Zeytin-yağlık 1.13 2.26 266 260 192 125 106 98 72 Arpa-kuru Buğday-kuru 4.95 64.70 72.68 50.00 Fiğ-kuru 3.53 5.65 Sulu Ana Ürün Alan Toplamı 96 89 29 21 0. Kuru Ana Ürün Alan Toplamı 0.00 10.60 70.35 78.33 100.00 2. Ürün Alan Toplamı 13.40 Sulu Ön Ürün Alan Toplamı 19.93 - Kuru Ön Ürün Alan Toplamı

Seyhan Havzası-Adana ili Örnek Tarım İşletmesi (100 da) İşletme Net Geliri (TL) 68,313 67,638 66,839 65,894 64,719 62,946 59,002 53,595 46,110 37,874 11,759 İşletme Net Geliri (%) 100 99 98 96 95 92 86 78 67 55 17 İşletme Alanı (da) İşletme Birim Alan Geliri (TL/da) 683.13 676.38 668.39 658.94 647.19 629.46 590.02 535.95 461.1 378.74 117.59 İşletme Sulama Suyu Kapasitesi-Brüt (m3) 62,977 56,679 50,381 44,084 37,786 31,488 25,191 18,893 12,595 6,298 İşletme Birim Su Geliri (TL/m3) 1.08 1.19 1.33 1.49 1.71 2 2.34 2.84 3.66 6.01 - İşletme Birim Alan-Birim Su Geliri (TL/da.m3) 0.0108 0.0119 0.0133 0.0149 0.0171 0.02 0.0234 0.0284 0.0366 0.0601

Tarım işletmesi (100 da) için sulama suyu-işletme net geliri ilişkisi

SULAMA ALANI GRUBU (60 GRUP) ALT HAVZA ÜST-ZAMANTI ORTA-GÖKSU ALT 1-SEYHAN 1 ALT 2-SEYHAN 2 İL ADANA KAYSERİ MERSİN NİĞDE İSTASYON ADANA DEVELİ GÖKSUN KARAİSALI KARATAŞ KOZAN NİĞDE PINARBAŞI SARIZ TOMARZA ULUKIŞLA İŞLETEN KURUM DSİ HALK ÖZEL İDARE MUHTARLIK SULAMA BİRLİĞİ (4x4x11x5=880)

SULAMA ALANI GRUBU (52 GRUP) ALT HAVZA ÜST-ZAMANTI ORTA-GÖKSU ALT 1-SEYHAN 1 ALT 2-SEYHAN 2 İL ADANA KAYSERİ MERSİN NİĞDE İSTASYON ADANA DEVELİ GÖKSUN KARAİSALI KARATAŞ KOZAN NİĞDE PINARBAŞI SARIZ TOMARZA ULUKIŞLA İŞLETEN KURUM DSİ+SULAMA B. HALK ÖZEL İD.+MUHTARLIK (4x4x11x5=880)

SULAMA ALANI GRUBU (37 GRUP) ALT HAVZA ÜST-ZAMANTI ORTA-GÖKSU ALT 1-SEYHAN 1 ALT 2-SEYHAN 2 İL ADANA KAYSERİ MERSİN NİĞDE İSTASYON ADANA DEVELİ GÖKSUN KARAİSALI KARATAŞ KOZAN NİĞDE PINARBAŞI SARIZ TOMARZA ULUKIŞLA İŞLETEN KURUM DSİ+SULAMA B. ÖZEL İD.+MUHTARLIK+HALK (4x4x11x5=880)

TEŞEKKÜRLER