1 Kasım 2015 İzleme ve Su Bilgi Sistemi Dairesi Başkanlığı Faaliyetleri Konulu Hizmetiçi Eğitim Şükran DENİZ Uzman ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI İZLEME VE SU BİLGİ SİSTEMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI

AMAÇ NUMUNE KABI NUMUNE ALMA CİHAZ TİPLERİ NUMUNE ALMA YERİ NUMUNELERİN KORUNMASI VE MUHAFAZASI NUMUNENİN TANIMLANMASI VE KAYITLAR 2 SUNUM İÇERİĞİ

3

GİRİŞ 4 AMAÇ; Su kalitesinin kontrolü Yüzme, sucul yaşam, demineralizasyon ve soğutmada kullanılmasının uygunluğunu saptamak Değişimlerin olup olmadığını belirlemek

AMAÇ 5 Özel Durumlarda; Kirleticilerin kaynağını ve durumuSu kalitesindeki önemli değişimlerin sebebiBüyüklüğünü ve etkilerini belirlemek

Barajlar Köprüler Dalgakıran Liman 6 AMAÇ Mühendislik Yapılarının Neden Olduğu Kalite Değişimleri Atıkların Boşaltıldığı Deniz İzlenmelidir

NUMUNE KABI Numune kabı ile numunenin etkileşme riskinin bulunduğu durumlarda, cam veya diğer etkileşmeyen malzemeler kullanılmalıdır. 7 ISO

Düşük derişimli pek çok maddenin absorpsiyon yolu ile olan kayıplarını, Bulaşmayı, Deniz suyunun yüksek iyonik şiddetinden kaynaklanabilen problemleri, Önlemek için gereken dikkat sarf edilmelidir. 8 NUMUNE KABI

NUMUNEALMA NUMUNE ALMA 9

Numune alınmadan önce, numune alınacak su ile numune şişesi birkaç defa yıkanmalıdır. Numune, kabın basit bir şekilde suyun altına daldırılması ile alınabilir. Numunelerin kirlenmesini önlemek için plastik eldiven kullanılmalıdır. 10 NUMUNEALMA NUMUNE ALMA

AÇIK AĞIZLI NUMUNE ALMA CİHAZLARI Su yüzeyinden veya hemen altından numune almada kullanılan ağzı açık cihazlardır. 11

KAPALI BORU TİPİ NUMUNE ALMA CİHAZLARI Belirli derinliklerden nokta numune veya derinliğe bağlı bileşik numune alırken kullanılır. PVC veya benzeri maddeden yapılan cihazların iç yüzeyi bulaşma kaynağı olduğundan PTFE ile kaplanmalıdır. 12 Lastikten yapılan iç yaylar ve dış metal yaylar, bulaşma riski olduğundan kullanılmamalıdır.

 Kompresörlü  Peristaltik  Santrifüj -Pompa numune alınmadan önce numune ortamı ile püskürtülerek yıkanmalıdır!!! -Parçacık veya Çözünmüş Kimyasal -Gaz ve Uçucu Bileşik 13 POMPALAMA CİHAZLARI Nokta veya seri numuneler, derinliğe veya alana bağlı bileşik numune

OTOMATİK NUMUNE ALMA CİHAZI Düzenli zaman aralıklarında farklı numuneler alınırken kullanılır. Yüzeyde ve derinde yerinde ölçen probların kullanıldığı sabit teknelerden veya sabit gözlem platformlarından oluşmuştur. 14

NUMUNE ALMA YERİ  Numuneler arasında güvenilir bağlantının kurulması esasına dayanmaktadır.  Kimyasal bileşenlerde uyumluluğu tam açıklamak için birbirine yakın yerlerden yeterli sayıda numune alınarak yapılır. 15

Gelgit hareketleri daima akılda tutulmalıdır. İstasyonlar arası uzaklık eşit veya gelgit hareketi mesafesinden daha az olduğunda, istasyonlar aynı su kütlesini temsil etmeyecek yakınlıkta seçilmelidir. Botlar, gemiler, deniz otobüsü ve helikopterler kullanılarak gerçekleştirilir. 16 NUMUNE ALMA YERİ

Dar körfez ve gelgit bölgelerinden alınıyorsa; dalgakıran veya köprüden numune almak daha uygun olabilir. Hareket halinde gemilerle numune alınacağı zaman, navigasyon belirleyiciler ile numune alma noktaları tespit edilir. 17 NUMUNE ALMA YERİ

Gelgit Suları Erozyon, nehir akışı, sıvı deşarjlar yatay ve dikey doğrultuda değişkenlik gösterir. Alansal dağılım için “Karışım” modeli!! 18 NUMUNE ALMA YERİ sıcaklık, iletkenlik (tuzluluk), oksijen derişimi, bulanıklık ve/veya klorofil-fluoresans ölçümleri

Gelgit Suları Atık dağılımının incelenmesinde; 19 NUMUNE ALMA YERİ “Zor görünen atıklarda flüoresan boya ile etiketleme tekniği” görünür yağ tabakasının bulunması belirleyebilir.

Gelgit Suları Farklı deşarjlardan gelen kimyasalın dağılımlarını göstermek için, tuzluluk aralığı boyunca alınan numuneler, kimyasalın kaybını, kazancı veya dönüşümü belirlenerek bulunabilir. 20 NUMUNE ALMA YERİ

Kıyısal Bölgeler Koylar, limanlar ve kıyıdan üç mile kadar olan alanları kapsamaktadır. Su kalitesi erozyon, nehir akışı ve sıvı atıklardan etkilenir. Karışım Modeline dayalı bir ön çalışma Numune alma işlemleri dikey ve yatay düzlemdeki değişkenliğe göre yapılmalıdır. 21 NUMUNE ALMA YERİ

Açık Deniz Su kalitesindeki değişimler, açık denizde genellikle kıyıdan daha az önemlidir. Yatay Dikey 22 NUMUNE ALMA YERİ Tuzluluk, sıcaklık ve yoğunluk profilleri ile “Karışım Modeli”

SU KALİTESİNİN BELİRLENMESİ İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI 23 Hava Durumu İklim Şartları Gelgit Periyotları

24 Normal çevresel şartları kapsayacak uygunlukta tekrarlanmalıdır. Bölgeler arasında geçerli bir interpolasyon sağlamak için gelgit periyodu boyunca sıkça numune alınmalıdır. SU KALİTESİNİN BELİRLENMESİ İÇİN NUMUNE ALMA SIKLIĞI

NUMUNE ALMA METODUNUN SEÇİMİ Şiddetli rüzgarlar sebebiyle denizin tehlikeli olduğu dönemlerde numune alımı tavsiye edilmez!!! 25 Özel Sebepler Kalite Kontrol Nokta Numune Ortalama Değer gerektiğinde kullanılır. Bileşik Numune Video

NUMUNELERİN KORUNMASI VE MUHAFAZASI Numune kapları, sıkıca kapatılmalı, ışık veya sıcaklık etkilerinden korunmalıdır. 26

Numunelerin muhafaza süresi en aza indirilmeli ve bekletme süresi Numuneler gerekiyorsa, süzülmeli, kararlı hale getirilmeli ve +4  C’da muhafaza edilmelidir. 27 NUMUNELERİN KORUNMASI VE MUHAFAZASI aşmamalıdır.

NUMUNENİN TANIMLANMASI VE KAYITLAR Numune alma yeri Numune alma tarihi ve zamanı Numune alma derinliği Numune alma derinliğindeki saha verileri (sıcaklık, tuzluluk, pH vs.) Numune alma yerinin koordinatları Hava koşulları Gelgit akıntıları Numune alma esnasında denizin durumu Belirlenen derinlik profilleri Toplanan numunelerde gereken parametreler Muhafaza veya kararlı hale getirme işleminin detayları 28

29 Video

D İ NLED İĞİ N İ Z İ Ç İ N TE Ş EKKÜR EDER İ M 30