Sakarya Üniversitesi Semineri (Eylül 2015) Göktu ğ Morçöl Pennsylvania State University.

... konulu sunumlar: "Sakarya Üniversitesi Semineri (Eylül 2015) Göktu ğ Morçöl Pennsylvania State University."— Sunum transkripti:

1 Sakarya Üniversitesi Semineri (Eylül 2015) Göktu ğ Morçöl Pennsylvania State University

2 1. Sorunu tanımla. (Identify or define the problem.) 2. Karar verme ölçütlerini sapta. (Decide on decision criteria.) 3. Çözüm seçeneklerini sapta. (Identify alternative paths of action to solve the problem. ) 4. Ön kestirim (öngörü) yap. (Forecast, predict.) 5. En iyi seçene ğ i seç; karar ver. (Select the best alternative; decide.) 6. Karar verilen seçene ğ i uygula. (Implement the alternative.) 7. Uygulama sonuçlarını de ğ erlendir. (Evaluate the outcomes of the implementation.) Gerçek hayatta KPÇ böyle i ş lemese de, bu hala en çok kabul gören yakla ş ım. Bundan sonraki slaytlarda sözü edilen yöntemlerin ço ğ u, bu yakla ş ımı büyük ölçüde izliyor.

3 Karar Verme (En İ yi Seçene ğ i Seçme) Yöntemleri:  Avantaj ve dezavantaj (pros and cons) kar ş ıla ş tırma yöntemleri  Ölçütler ve seçenekler matrisi (the criteria–alternatives matrix)  Maliyet-etkililik çözümlemesi (cost-effectiveness analysis) ve fayda-maliyet çözümlemesi (cost-benefit analysis)

4 Avantaj ve dezavantaj (pros and cons) kar ş ıla ş tırma yöntemlerine bir örnek :

5 Ölçütler ve seçenekler matrisi (the criteria– alternatives matrix) yöntemine bir örnek:

6 Ölçütler ve Seçenekler Matrisi (Criteria-Alternatives Matrix) Sıralamalar Decision Criteria Alternatives No action (Status quo) Increase property taxes Increase sales taxes Use gamblin g money Increase access to education (Goal) 4 1 2 3 Cost 1 4 2 3 Political feasibility 2 4 3 1 Equity 3 2 4 1 Legality Legal Legal Legal Legal Total Score 10 11 11 8 (Winner!)

7 Ölçütler ve Seçenekler Matrisi Örne ğ i Kaynak: Metropolitan Atlanta Rapid Transit Authority “Westline Corridor Project” (http://www.itsmarta.com/planning/West%20Line/Current/LPA/West%20Line%20LPA%20Ch%203.pdf(http://www.itsmarta.com/planning/West%20Line/Current/LPA/West%20Line%20LPA%20Ch%203.pdf) Bir fikir vermek için:

8 Ölçütler ve seçenekler matrisindeki ölçütlerin kaynakları:  Ço ğ unlukla siyasi önderler ölçütlerin neler olması gerekti ğ ini belirler “Amaç ş u olmalı. Bütçeden bu kadar para ayrılabilir.”  Bazen, yasalar bazı ölçütlerin kullanılmasını zorunlu kılar Örne ğ in, ABD’deki yasalar yeni yapılan kamu binalarında belirli standartların uygulanmasını zorunlu kılar.

9 Ölçütler ve seçenekler matrisindeki ölçütlerin kaynakları: Bazen, analist ölçütleri belirlemede söz hakkı olabilir. Analist, toplumun de ğ erlerinden ve/veya yasalardan çıkarsamalar yapabilir. Analist, konunun uzmanlarına danı ş abilir. “Yeni do ğ mu ş çocukların beslenmelerine ili ş kin bir program en iyi seçenekleri saptamada hangi ölçütlere dikkat edilmeli?” Nadiren analist, Dunn’in tarif etti ğ i bicimde bir sorun tanımlama çalı ş ması (problem structuring exercise) yapabilir.

10 Ölçütler ve seçenekler matrisindeki seçeneklerin kaynakları:  Fikir üretimi (idea generation, brainstorming, problem structuring)  Bilimsel kuramlar, modeller ya da bulgular  Uzmanlara danı ş ma  Toplumsal tartı ş malarda ortaya atılan fikirler — Örne ğ in “policy think tank” lerin üretti ğ i fikirler  Benzetmeler (parallel cases, analogies)

11 Ölçütler ve seçenekler matrisindeki seçeneklerin kaynakları:  Genel (generic) kaynaklar (Bardach, A Practical Guide for Policy Analysis, “Things Governments Do”) Düzenlemeler (regulations) Sübvansiyonlar ve yardımlar (subsidies and grants) Hizmet sunumu (service provision) Bilgi da ğ ıtımı ve kamunun e ğ itimi (information dissemination and educating the public) Özel hakların düzenlenmesi (structuring private rights and framing economic activity) Sözle ş meler (contracting out)

12 Sorun tanımlama çalı ş maları: (Bu örne ğ in ayrıntıları için “Problem Structuring Example” a bakiniz.) Decision Criteria Alternatives No action (Status quo) Increase property taxes Increase sales taxes Use gamblin g money Increase access to education (Goal #1) Improve quality in education (Goal #2) Cost Political feasibility Equity Legality Total Score

13 Ön Kestirim (Forecasting) Yöntemleri Kamu politikalari çözümlemelerinin en zor yönü/adımı gelece ğ i önceden kestirmek! Bazı tartı ş malı varsayımları gerektiriyor: 1. Geçmi ş teki olaylar gelecektekileri belirler. Geçmi ş teki duzenlilikler (patterns) gelecekte kendilerini tekrar edeceklerdir. 2. Ön kestirimin yapılmı ş olması gelecekteki olayları etkilemez. Bir ekonomistin borsaya ili ş kin öngörüleri borsayı etkilemez.

14 Ön kestirim yöntemlerinin ne kadar sorunlu olabilece ğ inin bir örne ğ i: Prof. Bruce Bueno de Mesquita’nin (New York University) öngörüleri De Mesquita bir oyun kuramı (game theory) uzmanı. Ş ubat 2011 Orta Do ğ u'ya ili ş kin öngörüler yapmı ş tı. Seyredin: http://www.youtube.com/watch?v=bY7ymXZ9_TMhttp://www.youtube.com/watch?v=bY7ymXZ9_TM.

15 Dunn’in bu yöntemleri sınıflaması ve matristeki yerleri: — Veriye dayalı (extrapolative forecasting) — Kuramsal önkestirim (theoretical forecasting) — Yargıya dayalı önkestirim (judgmental forecasting)

16 Bir extrapolative forecasting örne ğ i: ABD’nin GSY İ H sinin üç aylık ölçümleri ile ön kestirimi

17 Kuramsal Ön Kestirim Yöntemleri Regresyon modelleri, simülasyon modelleri, oyun kuramı modelleri vb. Oyun kuramı uygulamalarına bir örnek: Profesör de Mesquita’nin kullandı ğ ı yöntemler London School of Economics’te 2010 da verdi ğ i seminer: http://www.youtube.com/watch?v=rIEq305SizA.http://www.youtube.com/watch?v=rIEq305SizA

18 Yargıya dayalı ön kestirimde kullanılan bir yöntem: Siyasal olabilirlik çözümlemesi (political feasibility analysis, PRINCE): Stakeholder Coded Position Probability Fraction of Resources Available Resource Rank Feasibility Score Governor Senate Republicans Senate Democrats House Republicans House Democrats Pro-gun lobby groups Anti-gun lobby groups TOTAL

19 Verimlilik çözümlemeleri biçimleri: Maliyet-etkililik çözümlemeleri (cost-effectiveness analysis) Fayda-maliyet çözümlemeleri (cost-benefit analysis)  Bunlar, kamu politikaları çözümlemelerinde kullanılan yöntemler arasında.  Analizlerin program öncesinde mı ya da sonrasında mı yapıldı ğ ına göre farklı yöntem ve hesaplamalar gerekir. 19

20

21 Fayda-Maliyet Çözümlemesi (Cost-Benefit Analysis)  En popüler ve tartı ş malı yöntemlerden birisi  Ekonomik rasyonalitenin en geli ş kin ifadesi Tüm de ğ erler para ile ölçülüyor.  Uzun bir tarihi var. ABD’de ilk resmi uygulamaları River and Harbor Act (1902) ile ba ş lamı ş. 1981’den bu yana federal hükümete ba ş vurularda zorunlu hale getirilmi ş.  “Circular No. A-94” federal kuralları ayrıntılı olarak tarif ediyor: http://www.whitehouse.gov/omb/circulars/a094/a094.html http://www.whitehouse.gov/omb/circulars/a094/a094.html

22

23

24 Fayda-Maliyet Çözümlemesi Tablolarına bir Örnek: Disc. Rate= 7% Discount NEW RAIL PARKS YearFactor Benefits Costs Benefits Costs Future V.Present VFuture V.Present V Future V.Present VFuture V.Present V 01.000 0.00 100.00 30.00 20.00 10.935 0.00 100.0093.46 30.0028.0420.0018.69 20.873 0.00 20.0017.47 30.0026.2020.0017.47 30.816 100.0081.6310.008.16 30.0024.4920.0016.33 40.763 150.00114.4310.007.63 30.0022.8920.0015.26 50.713 150.00106.9510.007.13 30.0021.3920.0014.26 Totals: 303.01 233.85 153.01 102.00 B/C=1.30 B/C=1.50Winner B-C=69.16Winner B-C=51.00 Disc. Rate= 8% Discount NEW RAIL PARKS YearFactor Benefits Costs Benefits Costs Future V.Present VFuture V.Present V Future V.Present VFuture V.Present V 01.000 0.00 100.00 30.00 20.00 10.926 0.00 100.0092.59 30.0027.7820.0018.52 20.857 0.00 20.0017.15 30.0025.7220.0017.15 30.794 100.0079.3810.007.94 30.0023.8120.0015.88 40.735 150.00110.2510.007.35 30.0022.0520.0014.70 50.681 150.00102.0910.006.81 30.0020.4220.0013.61 Totals: 291.73 231.83 149.78 99.85 B/C=1.26 B/C=1.50Winner B-C=59.89Winner B-C=49.93

25 Meta Çözümlemeler (Meta-Analyses)

26 Amaçları:  Aynı programın farklı yerlerde uygulamaları ya da benzer programların uygulamaları arasında farklılıklar olup olmadı ğ ını ortaya koymak  Bunların ortalama etkilerini saptamak  En çok kullanılan istatistik yöntem: effect size 26

27 Effect size:  Klasik deneysel ya da sözde deneysel tasarımlar için kullanılır.  Program grubu ile kar ş ıla ş tırma grubunun sonuç de ğ i ş keni üzerindeki ortalama de ğ erlerinin standardize ederek kar ş ıla ş tırır.  Çe ş itli biçimleri vardır. Bir örnek: Standardized mean differences in standard deviation units 27

28 Effect size: Standardized mean differences in standard deviation units 28

29 Anketler

30  Anketler “cross-sectional” bir tasarım türüdür.  Bir nüfusun/evrenin (population) belirli bir zamanda ve birden cok de ğ i ş ken üzerindeki durumunu saptamak için yapılır.  Co ğ rafi olarak geni ş bir alandan bilgi toplanabilir.  Nüfusun kesimleri arasında kar ş ıla ş tırma yapmaya elveri ş lidir.  Nedensellik ili ş kilerini saptamada kullanılamasa da kimi nedenselliklere i ş aret edebilir. 30

31  Anket tasarımı çok yönlü ve karma ş ık bir süreçtir.  Anket sürecindeki adımlar: 1. Kavramsalla ş tırma 2. Veri toplama yöntemi tasarımı 3. Anket (questionnaire) tasarımı 4. Örnekleme tasarımı 5. Mülakatçıların e ğ itimi 6. Ön test, pilot ara ş tırma 7. Anket uygulaması 8. Veri giri ş i ve analizi 9. Sonuçları sunma 31

32 Bir anketin ba ş arısını etkileyen ögeler ve ili ş kileri: 32

33 Anket uygulama biçimleri:  Yüz yüze görü ş meler Yapılandırılmı ş görü ş meler Yo ğ un görü ş meler -Bireysel görü ş meler -Odak grup görü ş meleri (focus groups)  Posta anketleri  Telefon anketleri  İ nternet anketleri 33

34 Anketlerde soru sorarken dikkat edilmesi gereken noktalar:  Bu sorular neden sorulmalı? - Her soru ara ş tırmacının modelindeki bir de ğ i ş keni temsil etmeli (operational definition).  Bir sorunun sorulu ş biçimi anket sonuçlarının geçerlik (validity) ve güvenirliklerini (reliability) etkileyecektir.  Katılımcılar, sorulan soruları kendileri ile ili ş kili bulmalıdır.  Sorular anla ş ılır (açık) olmalıdır. Anlamda herhangi bir belirsizlik olmamalıdır. 34

35 Anket yöntemleri hakkında daha fazla bilgi için:  Michigan Üniversitesi Sosyal Ara ş tırmalar Enstitüsü: http://www.isr.umich.edu/home/ http://www.isr.umich.edu/home/  Özellikle Anket Ara ş tırma Teknikleri Yaz Enstitüsü web sitesine bakın: http://si.isr.umich.edu/. http://si.isr.umich.edu/ 35